Những giải pháp từ khảo sát thực trạng sản xuất cà phê
Qua khảo sát, những vấn đề cần được cải thiện để canh tác cà phê hiệu quả, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu nổi bật là: Đất bị thoái hóa; Tưới nước quá mức; Bón quá nhiều phân dẫn đến sản xuất kém bền vững và lợi nhuận thấp...
Cán bộ khoa học kỹ thuật đi khảo sát về tình hình sản xuất cà phê ở Tây Nguyên. Ảnh: Ngọc Vân.
Để đạt cùng mức năng suất nhà nông đã phải bón nhiều phân hơn làm thoái hóa đất, gia tăng chi phí. Tưới nước quá mức làm đất thoái hóa, cây không khỏe làm tốn chi phí và gây mất cân bằng nước.
Từ dữ liệu điều tra cho thấy, nông hộ bón NPK quá cao, gấp rưỡi đến gấp đôi khuyến cáo (ở năng suất cà phê nhân 2,5-2,6 tấn/ha, lượng nguyên chất bình quân bón 285-610 đạm (N): 300-530 lân (P2O5) và 500-665 kali (K2O) kg/ha trong khi mức khuyến cáo chỉ 200-235N; 100-235P2O5 và 175-205K2O kg/ha.
Từ những vấn đề phát hiện qua khảo sát, Công ty CP Phân bón Bình Điền và các bên liên quan đề xuất cần triển khai các Mô hình canh tác cà phê thông minh, áp dụng các quy trình gồm các biện pháp kỹ thuật đồng bộ, phù hợp nhằm sản xuất cà phê hiệu quả, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu. Trong đó, nổi bật là: Tái tạo đất – Bảo tồn nước – Tiết kiệm phân – Tăng thêm lời, với những giải pháp thuận tự nhiên.
Sơ đồ mục tiêu và giải pháp cốt lõi của mô hình canh tác thông minh. Đồ hoạ: Công Trí.
Tại Lâm Đồng, Đắk Lắk, Bình Định và Kon Tum ... Phân bón Bình Điền đã cùng các bên liên quan thiết kế và triển khai các mô hình canh tác thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu gồm: 7 mô hình cà phê trồng thuần, 3 hồ tiêu xen với cà phê và 4 mô hình sầu riêng xen với cà phê.
Quy trình canh tác cà phê thông minh tích hợp nhiều tiến bộ kỹ thuật cốt lõi và đồng bộ, áp dụng linh hoạt theo hiện trạng vườn để hiệu quả cao đối với cà phê và cả cây trồng xen.
Sơ đồ Các giải pháp cốt lõi và đồng bộ của mô hình canh tác thông minh. Đồ hoạ: Công Trí.
Hiệu quả từ mô hình canh tác thông minh: Những con số biết nói
Kết quả thực hiện mô hình từ WASI và TTKN Quốc gia cho thấy: Các chỉ tiêu của cà phê (tỷ lệ rụng trái, số đốt dự trữ, sâu bệnh, tỷ lệ tươi/nhân, năng suất… của hồ tiêu (tỷ lệ rụng gié, sâu bệnh, năng suất,…) và của sầu riêng (tỷ lệ rụng quả, số lượng quả, trọng lượng quả, phẩm cấp quả, sâu bệnh, năng suất) ở công thức áp dụng quy trình canh tác thông minh vượt hẳn đối chứng nông dân sản xuất đại trà và vượt cả giải pháp phổ thông.
Kết quả ấn tượng thể hiện ở độ phì đất và sức sản xuất của vườn cà phê đã được cải thiện rất rõ rệt. Canh tác cà phê thông minh tiết kiệm lượng bón NPK, lượng nguyên chất giảm 15-20%, đồng thời năng suất cà phê tăng lên 11-20%, bình quân tăng 10%.
Tưới tiết kiệm nước giúp tái tạo đất mà độ phì đất và bộ rễ cây tốt hơn, cùng với việc quản lý tốt thảm cỏ che phủ đất và hệ thống cây trồng xen che bóng chắn gió đảm bảo, vi khí hậu vườn cây được cải thiện đáng kể nên chu kỳ tưới kéo dài (thêm 5-7 ngày) và lượng nước tiết kiệm hơn (giảm bớt 20-25% lượng nước tưới), khắc phục được tình trạng tưới nước quá mức.
Tiết kiệm phân giúp sức khỏe đất cải thiện, năng suất cà phê tăng, cành dự trữ đảm bảo thực sự gây sốc với nhiều nông dân khi đến thăm các mô hình. Nông dân rất hào hứng với việc tái cơ cấu đầu tư phân bón của mô hình. Nông dân đã được chuyển giao những tiến bộ kỹ thuật về quản lý dinh dưỡng: Từ giải pháp NPK-TE Đầu Trâu chuyên dùng bón theo độ phì đất, năng suất và hiện trạng vườn cây; đến phân hữu cơ vi sinh thế hệ mới, Bio khoáng, phân cân bằng đất, chế phẩm vi sinh đậm đặc BLC11... giúp nhà nông tăng thêm lợi nhuận.
Hiệu quả kinh tế quy trình canh tác cà phê thông minh vượt trội so với sản xuất đại trà. Canh tác thông minh thu nhập từ 485-745 triệu đồng/ha, bình quân 600 triệu đồng/ha với lợi nhuận từ 410-670 triệu đồng/ha, bình quân 520 triệu đồng/ha cao hơn đáng kể so với sản xuất đại trà có thu nhập từ 435-620 triệu đồng/ha, bình quân 540 triệu đồng/ha và lợi nhuận 355-545 triệu đồng/ha bình quân 465 triệu đồng/ha. Chênh lệch đó chính là lợi nhuận bình quân của canh tác thông minh tăng 12% so với sản xuất đại trà.
TS. Phạm Công Trí (thứ 5 từ phải sang) trong một chuyến thăm mô hình Canh tác cà phê thông minh tại Đắk Lắk. Ảnh: Ngọc Vân.
Với những con số "biết nói" cho thấy các mô hình canh tác thông minh đã giúp cho nhà nông tái tạo đất, bảo tồn nước, tiết kiệm phân, tăng lợi nhuận; cây cà phê thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu, tiết kiệm chi phí...
Quy trình canh tác thông minh hồ tiêu xen với cà phê cũng đem lại lợi nhuận vượt trội so với sản xuất đại trà. Canh tác thông minh thu nhập bình quân 920 triệu đồng/ha với lợi nhuận bình quân 780 triệu đồng/ha cao hơn đáng kể so với sản xuất đại trà có thu nhập bình quân 880 triệu đồng/ha và lợi nhuận bình quân 735 triệu đồng/ha.
Quy trình canh tác thông minh sầu riêng xen với cà phê cũng đem lại hiệu quả vượt trội so với sản xuất đại trà khi thu nhập bình quân 1,2 tỷ đồng/ha lợi nhuận bình quân 980 triệu đồng/ha cao hơn đáng kể so với sản xuất đại trà có thu nhập bình quân 1,15 tỷ đồng/ha và lợi nhuận bình quân 915 triệu đồng/ha.
