Hà Nội: Cần gói giải pháp toàn diện, đồng bộ để ‘xanh hóa’ xe buýt

Biến chính sách thành nguồn lực

Hà Nội vừa ban hành Kế hoạch số 149/KH-UBND triển khai Đề án phát triển hệ thống giao thông vận tải công cộng bằng xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh.Theo đó, chậm nhất đến năm 2030, Hà Nội sẽ quyết tâm hoàn thành chuyển đổi xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh trên toàn địa bàn thành phố.

Về lộ trình thực hiện, giai đoạn 2025-2026 hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi phương tiện xe buýt điện, năng lượng xanh; mở rộng mạng lưới xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh; xây dựng các trạm sạc xe buýt điện, năng lượng xanh (bao gồm cả trạm sạc nhanh); tỷ lệ chuyển đổi phương tiện xe buýt điện, năng lượng xanh (dự kiến) năm 2025 là 10%, năm 2026 là 20-23%. Giai đoạn 2027-2030, chuyển đổi theo lộ trình, tỷ lệ chuyển đổi phương tiện xe buýt điện, năng lượng xanh (dự kiến) năm 2027 là 34-39%; năm 2028 là 47-54%; năm 2029 là 79-89%; năm 2030 là 100%.

Để đạt được mục tiêu đó không hề dễ dàng, cần có nhóm giải pháp toàn diện, hiệu quả, đặc biệt cần có cơ chế chính sách phù hợp, thông thoáng mới tháo gỡ được những khó khăn về hạ tầng, nguồn vốn đầu tư… cho xe buýt Hà Nội.

Trưởng phòng Tài Chính - Đầu tư, Sở Xây dựng Hà Nội - Phan Trường Thành chia sẻ, đối với bất kỳ loại hình đầu tư nào, điều quan trọng nhất là phải tháo gỡ được những vướng mắc trong cơ chế, biến chính sách thành nguồn lực thực sự. Việc chuyển đổi mạng lưới xe buýt sang sử dụng phương tiện xanh cũng vậy, cần có những chính sách phù hợp để cụ thể hóa chiến lược vĩ mô.

Theo ông Phan Trường Thành, nhóm giải pháp cơ chế chính sách thúc đẩy phát triển xe buýt xanh của Hà Nội, trước tiên cần tập trung vào rà soát và hoàn thiện hệ thống định mức, đơn giá cho các loại hình xe buýt (lớn, trung bình và nhỏ) sử dụng điện, năng lượng xanh để tổ chức đấu thầu/đặt hàng cung cấp dịch vụ vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt. Tiếp tục xem xét áp dụng đơn giá, định mức tạm thời để thực hiện đặt hàng đối với xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh trong thời gian chờ ban hành định mức, đơn giá chính thức.

Mặt khác cần điều chỉnh thời gian thực hiện hợp đồng thầu đối với các gói thầu cung cấp dịch vụ vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh theo hướng đồng bộ, phù hợp với thời gian khấu hao phương tiện để tăng tính hấp dẫn, khuyến khích các đơn vị tham gia.

Thạc sĩ Quản lý kinh tế Hoàng Thị Thu Phương thì cho rằng, Hà Nội đã ban hành nhiều nghị quyết, kế hoạch… tạo điều kiện cho Vận tải hành khách công cộng (VTHKCC) nói chung và xe buýt nói riêng phát triển. Tuy nhiên, trong tình hình mới hiện nay, những nghị quyết, nghị định đó cần được đánh giá và cập nhật, điều chỉnh. Đặc biệt phải ưu tiên xem xét, rà soát lại một số chính sách để khuyến khích đầu tư phương tiện, đầu tư cơ sở hạ tầng xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh.

Bổ sung các cơ chế theo hướng nâng hạn mức hỗ trợ lãi suất vay; kéo dài thời gian hỗ trợ lãi suất vay; cho vay ưu đãi từ Quỹ Đầu tư phát triển thành phố; đa dạng hình thức hỗ trợ và đơn giản hóa, giảm thiểu các ràng buộc trong việc tiếp cận hỗ trợ; Việc hỗ trợ đầu tư phương tiện có thể xem xét trên cơ sở hợp đồng mua phương tiện của doanh nghiệp, hợp đồng vay và hợp đồng thầu cung cấp dịch vụ đối với cơ quan Nhà nước...

Kêu gọi nguồn vốn xã hội

Theo tính toàn của Sở Xây dựng Hà Nội, tổng nhu cầu vốn đến năm 2030 để thay thế 50% xe buýt bằng xe điện, và 50% bằng xe sử dụng khí CNG/LNG vào khoảng 48.625 tỷ đồng. Dự kiến Ngân sách TP Hà Nội có thể đáp ứng gần 36.000 tỷ đồng dưới các hình thức: trợ giá bổ sung, hỗ trợ lãi vay mua phương tiện, hỗ trợ lãi vay đầu tư hạ tầng, trợ giá duy trì hoạt động đoàn phương tiện… Còn các doanh nghiệp phải tự bố trí hơn 12.625 tỷ đồng để: mua phương tiện, chi trả một phần chi phí lãi vay mua phương tiện, đầu tư hạ tầng trạm sạc…

Thạc sĩ Hoàng Thị thu Phương phân tích, muốn huy động đủ nguồn vốn rất lớn đó, TP Hà Nội cần có chính sách huy động tối đa mọi nguồn lực trong nước và quốc tế, Nhà nước và tư nhân cùng làm. Ngân sách thành phố phải tiếp tục bố trí, sử dụng có hiệu quả kinh phí trợ giá cho hoạt động cung cấp dịch vụ VTHKCC bằng xe buýt (ưu tiên cho xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh) cũng như hỗ trợ một phần chi phí lãi vay đầu tư phương tiện, đầu tư hạ tầng. Khuyến khích, hỗ trợ tạo điều kiện cho doanh nghiệp vận tải và các đơn vị xã hội hóa đầu tư phương tiện, pin thay thế và lãi vay; đầu tư hạ tầng trạm sạc/trạm tiếp nhiên liệu (CNG/LNG), trạm biến áp, hệ thống điều khiển, hệ thống cung cấp điện tại depot.

Ông Phan Trường Thành chia sẻ: “Để phát triển được hạ tầng vững chắc, phục vụ đắc lực cho việc chuyển đổi sang xe buýt xanh, Hà Nội cần xây dựng hoàn thiện quy hoạch, kế hoạch đầu tư, phát triển hạ tầng cung cấp nguồn điện, nguồn năng lượng theo các giai đoạn bảo đảm cung ứng đủ cho xe buýt xanh hoạt động”. Chú trọng nghiên cứu xây dựng các trạm sạc điện nhanh tại các điểm đầu cuối các tuyến xe buýt, trạm sạc công cộng, trạm cung cấp nhiên liệu mới bảo đảm thuận lợi, tiện nghi cho người sử dụng, tránh lãng phí cơ sở hạ tầng và nguồn lực đầu tư.

Một giải pháp khác cần được tập trung thực hiện song song với quá trình chuẩn bị cho cuộc chuyển đổi toàn diện là tăng cường tuyên truyền để người dân và toàn xã hội ủng hộ thiết thực cho mục tiêu hình thành hệ thống xe buýt xanh trên toàn thành phố. Các cấp, các ngành, địa phương, đoàn thể của Thủ đô cần tích cực tuyên truyền, phổ biến nhằm tranh thủ tối đa sự ủng hộ của người dân và doanh nghiệp.