Đổi đời từ dòng sông quê

Hướng đi bền vững từ dòng sông sạch

Dưới ánh nắng dịu nhẹ đầu thu, mặt nước sông Tu Đồn lăn tăn sóng gợn, phản chiếu những khung lồng cá san sát bên nhau. Ở nơi tưởng như bình yên ấy, lại đang diễn ra một cuộc chuyển mình âm thầm mà mạnh mẽ. Ngày càng nhiều hộ dân chọn nuôi cá lồng không chỉ như kế sinh nhai mà còn là con đường phát triển kinh tế chính.

Hiện nay, toàn xã Văn Quan có hơn 7 ha mặt nước tự nhiên thuận lợi cho phát triển thủy sản. Trên diện tích này, gần 200 lồng cá được duy trì thường xuyên, chủ yếu nuôi các loài cá như trắm cỏ, trắm đen, cá chép, cá nheo…

Các loài cá này có thời gian nuôi trung bình từ 15–16 tháng, mỗi con đạt trọng lượng từ 1,8–3 kg. Với giá bán trung bình từ 100.000 đến 120.000 đồng/kg, mỗi hộ dân có thể thu về hàng trăm triệu đồng/năm.

Ông Linh Văn Thắm là một ví dụ điển hình trong nuôi cá lồng ở Văn Quan. Ban đầu, ông chỉ nuôi hai lồng, chủ yếu là trắm và chép. Nhưng nhờ được hỗ trợ giống, thức ăn và kỹ thuật từ ngành nông nghiệp và chính quyền địa phương, ông mạnh dạn mở rộng mô hình với hai lồng cá nheo Mỹ, loại cá có giá trị kinh tế cao.

Sau hơn một năm chăm sóc, mỗi con cá nheo nặng từ 2–4 kg, sản lượng đạt khoảng 2 tấn, mang về thu nhập khoảng 200 triệu đồng cho gia đình ông.

“Khoản thu này không chỉ giúp gia đình tôi cải thiện cuộc sống, mà còn là nguồn vốn để tái đầu tư lâu dài,” ông Thắm chia sẻ.

Một trường hợp khác là anh Lã Thanh Hải, người được biết đến là tấm gương nông dân sản xuất giỏi. Bắt đầu từ vài ao cá nhỏ, anh Hải không ngừng học hỏi kỹ thuật nuôi cá từ các mô hình khắp vùng. Sau nhiều năm tích lũy kinh nghiệm, anh đã mở rộng quy mô lên 8 sào ao nuôi và 3 lồng cá trên sông Tu Đồn, tập trung vào trắm cỏ và cá chép.

Đặc biệt, quá trình nuôi cá, anh Hải không sử dụng thức ăn công nghiệp mà tận dụng nguồn thức ăn tự nhiên như cỏ, ngô hạt. Phương pháp này giúp giảm chi phí, nâng cao chất lượng cá, thịt chắc, thơm ngon và được người tiêu dùng ưa chuộng. Dù thời gian nuôi dài hơn (2–3 năm để đạt trọng lượng 3–4 kg) nhưng mô hình của anh vẫn cho thu nhập trung bình hơn 100 triệu đồng/năm.

Nghề nuôi cá lồng ở Văn Quan bắt đầu từ năm 1992, khi một vài hộ dân dám thử nghiệm mô hình mới trên dòng sông. Những ngày đầu, nghề còn manh mún, nhỏ lẻ, thiếu kỹ thuật và thị trường tiêu thụ chưa ổn định. Tuy nhiên, chính hiệu quả kinh tế rõ rệt đã thúc đẩy sự lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng.

Người dân không chỉ tăng số lượng lồng cá mà còn chủ động học hỏi kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm, từng bước chuyên nghiệp hóa sản xuất. Các tổ hợp tác và hợp tác xã được thành lập, tạo liên kết vững chắc giữa các hộ nuôi, giúp họ chủ động hơn trong khâu sản xuất lẫn tiêu thụ.

Một cột mốc quan trọng trong hành trình phát triển là vào năm 2020, sản phẩm cá lồng Văn Quan chính thức được Cục Sở hữu trí tuệ – Bộ Khoa học và Công nghệ cấp chứng nhận Nhãn hiệu tập thể. Đây là bước ngoặt mở ra cánh cửa lớn để cá lồng Văn Quan vươn ra thị trường, khẳng định thương hiệu đặc sản vùng cao.

Xây dựng chuỗi giá trị bền vững

Cá lồng Văn Quan được nuôi trong môi trường nước sạch, thức ăn chủ yếu là cỏ và ngô nên chất lượng thịt ngon, săn chắc, an toàn hơn so với sản phẩm cùng loại từ nơi khác. Chính vì thế, giá cá lồng tại đây luôn cao hơn mặt bằng chung và trở thành nguồn thu ổn định cho nhiều hộ dân.

Để tạo điều kiện cho nghề nuôi cá phát triển bền vững, chính quyền địa phương và ngành nông nghiệp tỉnh Lạng Sơn đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ cụ thể như: tổ chức tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ con giống, thuốc phòng bệnh, hướng dẫn quy trình nuôi hữu cơ và an toàn sinh học.

Cùng với đó, địa phương tích cực kết nối với các doanh nghiệp và tổ chức tiêu thụ, đảm bảo đầu ra ổn định cho sản phẩm cá lồng. Việc xây dựng các mô hình sơ chế, chế biến tại chỗ cũng được khuyến khích nhằm đa dạng hóa sản phẩm và nâng cao giá trị kinh tế.

“Văn Quan là một trong những địa bàn giàu tiềm năng về nuôi thủy sản, đặc biệt là mô hình cá lồng trên sông. Chúng tôi sẽ tiếp tục định hướng xây dựng chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ theo hướng hữu cơ, sinh học, đảm bảo tính bền vững và thu nhập ổn định cho người dân”, bà Đinh Thị Thu, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Lạng Sơn cho biết.

Từ chỗ là một nghề phụ, nuôi cá lồng trên sông Tu Đồn nay đã trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của Văn Quan. Không chỉ giúp nhiều hộ dân thoát nghèo, mô hình còn mở ra cơ hội làm giàu chính đáng, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn miền núi.

Những lồng cá hôm nay không đơn thuần là nơi sản xuất thủy sản, mà còn là biểu tượng của khát vọng vươn lên, tinh thần cần cù và sự đồng hành kịp thời của chính quyền. Trên dòng sông trong xanh, những đàn cá tung tăng bơi lội như minh chứng sống động cho một tương lai thịnh vượng, bền vững mà người dân Văn Quan đang từng ngày dựng xây.