Đánh thức tiềm năng làng cổ Đông Hòa Hiệp

Du lịch mở đường đổi mới

Nằm trong vùng ngã ba sông Tiền và sông Cái Bè, làng cổ Đông Hòa Hiệp (xã Cái Bè, tỉnh Đồng Tháp) sở hữu quần thể kiến trúc nhà cổ độc đáo gồm 7 ngôi nhà từ 150-220 năm tuổi và 29 ngôi nhà 80-100 năm tuổi. Cùng với đó là hệ thống đình, chùa trăm năm và cảnh quan miệt vườn trù phú, đã góp phần tạo nên giá trị văn hóa đặc biệt của địa phương.

Với không gian nhà cổ, vườn cây ăn trái và nếp sống cộng đồng được bảo tồn khá đồng bộ, Đông Hòa Hiệp trở thành điểm tựa để Đồng Tháp phát triển du lịch văn hóa, sinh thái gắn với di sản. Việc khai thác du lịch tại làng cổ không chỉ góp phần đa dạng hóa sản phẩm du lịch mà còn được xác định là hướng đi lâu dài nhằm phát triển kinh tế - xã hội, tạo sinh kế ổn định cho người dân.

Những năm gần đây, chính quyền và người dân Cái Bè đã chủ động khai thác giá trị văn hóa - lịch sử theo cách tiếp cận mới, gắn phát triển du lịch với xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu. Du lịch không chỉ mang lại nguồn thu, mà còn giúp người dân tiếp cận thông tin về kinh tế, kỹ thuật, thị trường; từng bước nâng cao kỹ năng quảng bá, xây dựng thương hiệu và tổ chức dịch vụ.

Chị Ngô Thị Thắm, nhân viên ngôi nhà cổ ông Kiệt (ấp Phú Hòa, xã Cái Bè) cho biết, việc mở cửa đón khách mang lại hiệu quả rõ rệt. “Thời gian trước, chúng tôi chỉ biết giữ nhà cho đẹp. Nay được tập huấn, tiếp cận nhiều thông tin hơn, gia đình biết cách tổ chức dịch vụ bài bản, đón khách an toàn, văn minh. Nhờ vậy, lượng khách tham quan và lưu trú ngày càng đông, thu nhập ổn định hơn”, chị Thắm chia sẻ.

Bên cạnh đó, du lịch sinh thái đã tạo ra những chuyển biến rõ nét trong tư duy sản xuất và sinh hoạt của người dân địa phương. Ông Nguyễn Văn Sơn, hộ dân tham gia du lịch sinh thái vườn tại xã Cái Bè cho rằng: “Trước đây, bà con làm nông nghiệp chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, ít thông tin về thị trường nên thu nhập bấp bênh. Từ khi làm du lịch sinh thái, chúng tôi được hướng dẫn cách giữ vườn sạch, làm nông sản an toàn và giới thiệu sản phẩm cho khách. Nhờ có thêm thông tin và kiến thức, việc làm ăn bài bản hơn, thu nhập cũng khá lên”.

Cùng chung nhận định, chị Hồng Phúc, người dân sinh sống lâu năm tại làng cổ Đông Hòa Hiệp, chia sẻ: “Khi có khách đến tham quan, bà con ý thức hơn trong việc giữ gìn cảnh quan, không xả rác xuống sông, chăm sóc vườn tược gọn gàng. Du lịch sinh thái giúp người dân hiểu rằng bảo vệ môi trường, giữ gìn nhà cổ và nếp sống quê chính là giữ sinh kế cho con cháu sau này”.

Thúc đẩy phát triển bền vững

Song song với phát triển dịch vụ, chính quyền xã Cái Bè còn chú trọng vận động người dân cải thiện cảnh quan, xây dựng môi trường du lịch xanh - sạch - đẹp. Những hàng rào hoa kiểng, con đường rợp bóng cây, không gian nhà cổ được chỉnh trang gọn gàng đều bắt nguồn từ sự thay đổi trong nhận thức của từng hộ dân. Truyền thông và hướng dẫn kịp thời giúp người dân hiểu rằng cảnh quan đẹp chính là “tài sản” để giữ chân du khách.

Nhiều mô hình kinh tế mới đã góp phần hình thành hệ sinh thái du lịch nông nghiệp đa giá trị. Du khách không chỉ tham quan mà còn được trải nghiệm thu hoạch trái cây, chế biến nông sản, qua đó tạo thêm nguồn thu cho người dân. Việc cập nhật kiến thức khoa học - kỹ thuật giúp các hộ gia đình linh hoạt chuyển đổi sản xuất, bảo vệ môi trường và tạo ra những sản phẩm du lịch đặc trưng.

Xã Cái Bè cũng xây dựng vùng chuyên canh trái cây đặc sản với diện tích hàng nghìn héc-ta. Đặc biệt, mô hình sản xuất sầu riêng theo tiêu chuẩn VietGAP, ứng dụng tưới tiết kiệm nước đã nâng năng suất, giảm chi phí và thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu. Các buổi hướng dẫn kỹ thuật giúp kiến thức này lan tỏa rộng trong cộng đồng, hỗ trợ người dân chủ động hơn trong sản xuất.

Cùng với đó, các ngành nghề tiểu thủ công như làm cốm, kẹo, bánh tráng, bánh phồng sữa… được duy trì và cải tiến. Người dân được cung cấp thông tin về xây dựng nhãn hiệu, tiêu chuẩn chất lượng và xu hướng thị trường, từ đó nâng cao giá trị sản phẩm, từng bước hình thành những sản phẩm OCOP gắn với du lịch.

Một yếu tố quan trọng góp phần thúc đẩy sự phát triển của du lịch Đông Hòa Hiệp là các dự án hợp tác quốc tế. Từ năm 2011, dự án của Tổ chức JICA và Trường Đại học Nữ Chiêu hòa (Nhật Bản) phối hợp với địa phương đã triển khai nhiều chương trình nâng cao năng lực cộng đồng. Người dân được đào tạo về du lịch bền vững, kỹ năng đón khách, kể chuyện di sản, vệ sinh môi trường và an toàn thực phẩm, góp phần chuyên nghiệp hóa hoạt động du lịch.

Ông Dương Văn Phương, Chánh Văn phòng Đảng ủy xã Cái Bè cho biết, sự thay đổi về nhận thức và khả năng tiếp cận thông tin của người dân là yếu tố then chốt tạo nên diện mạo mới cho làng cổ Đông Hòa Hiệp. Mỗi năm, nơi đây đón khoảng 150.000 lượt khách; riêng năm nay con số này vượt 200.000 lượt, trong đó hơn 70% là khách quốc tế.

“Đến cuối năm 2025, thu nhập bình quân đầu người đạt trên 82 triệu đồng, tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống dưới 1%. Địa phương đang hướng tới mục tiêu không còn hộ nghèo, chỉ còn các trường hợp bảo trợ xã hội; đồng thời sẽ tiếp tục tăng thu nhập, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân trong thời gian tới”, ông Phương nói.

Còn theo ông Võ Phạm Tân, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đồng Tháp, phát triển du lịch làng cổ Đông Hòa Hiệp không chỉ nhằm gia tăng số lượng sản phẩm du lịch mà là chiến lược dài hạn gắn với phát triển kinh tế - xã hội. Thời gian tới, tỉnh tập trung xây dựng sản phẩm du lịch mang giá trị văn hóa sâu sắc, tăng cường liên kết vùng và hợp tác doanh nghiệp, đồng thời phát triển thương hiệu du lịch Đồng Tháp dựa trên ba trụ cột: bản sắc - chất lượng - bền vững.