Công nghiệp hỗ trợ xanh hóa nông nghiệp: [Bài 2] Câu chuyện ở Vina Nha Trang

Công ty Cổ phần Cơ khí Vina Nha Trang (gọi tắt Vina Nha Trang), tỉnh Khánh Hòa là một trong những "người khổng lồ" tiên phong trong lĩnh vực chế tạo thiết bị chế biến nông sản công nghệ cao tại Việt Nam. Với tầm nhìn vươn ra toàn cầu và chiến lược "xanh hóa" bền vững, phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Hoàng, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc công ty, về những thành tựu nổi bật và định hướng phát triển trong tương lai.

Tự chủ công nghệ, nội địa hóa trên 80% thiết bị

Sau nhiều năm phát triển, Vina Nha Trang đã đạt được những thành tựu trong lĩnh vực chế tạo máy móc, thiết bị phục vụ nông nghiệp, những sản phẩm cơ khí nào đang được đánh giá cao trên thị trường, thưa ông?

Sau hơn hai thập kỷ hình thành và phát triển, Vina Nha Trang đã khẳng định được vị thế là một trong những doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực chế tạo thiết bị chế biến nông sản công nghệ cao, đáp ứng toàn diện chuỗi giá trị ngành cà phê từ khâu sơ chế quả tươi, chế biến nhân xuất khẩu, rang xay, cho đến dây chuyền sản xuất cà phê hòa tan. 

Với quy mô sản xuất vượt trội, hệ thống nhà xưởng rộng lớn hơn 40.000m² và đội ngũ hơn 350 kỹ sư, công nhân lành nghề, chúng tôi tự hào là thương hiệu uy tín toàn cầu về máy móc chế biến cà phê và nông sản, chuyên cung cấp các giải pháp "chìa khóa trao tay". 

Những sản phẩm chủ lực như: Hệ thống chế biến ướt cà phê quả tươi thân thiện môi trường; hệ thống làm sạch và phân loại cà phê nhân xuất khẩu, máy rang xay cà phê đa dạng công suất và các dây chuyền phức hợp sản xuất cà phê hòa tan chất lượng cao hiện đang được các doanh nghiệp trong và ngoài nước đánh giá rất cao về tính ổn định, hiệu suất vận hành và độ bền thiết bị. Đặc biệt, việc nội địa hóa thành công dây chuyền sấy phun – công nghệ vốn phụ thuộc vào thiết bị nhập khẩu đã đánh dấu bước tiến đột phá trong năng lực đổi mới công nghệ và sáng tạo.

Hiện tại, Vina Nha Trang đã nội địa hóa trên 80% linh kiện và thiết bị. Điều này giúp chúng tôi giảm đáng kể chi phí sản xuất, chủ động hoàn toàn về công nghệ và bảo trì, đồng thời nâng cao khả năng cạnh tranh so với sản phẩm nhập khẩu. Các dây chuyền do công ty chế tạo có ưu điểm nổi bật về khả năng tùy biến theo yêu cầu của khách hàng và đặc thù vùng nguyên liệu, phù hợp với quy mô sản xuất của từng doanh nghiệp. Đặc biệt là khả năng tích hợp công nghệ tự động hóa, giúp tiết kiệm năng lượng, nhân công và nâng cao năng suất. Việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn quốc tế ISO 9001:2015 cũng đảm bảo mọi sản phẩm đều đạt chất lượng cao và độ bền vượt trội.

Đẩy mạnh “xanh hóa” thiết bị

Hiện nay chuyển đổi xanh, tiết kiệm nhiên liệu là xu hướng tất yếu. Vậy công ty đã chủ động “xanh hóa như thế nào để sản xuất các thiết bị nông nghiệp. Sau khi triển khai các giải pháp chuyển đổi xanh, doanh nghiệp đã ghi nhận được hiệu quả cụ thể nào về năng suất, chi phí, hoặc uy tín thương hiệu, thưa ông? 

Chuyển đổi xanh là định hướng chiến lược mà Vina Nha Trang xác định từ sớm. Công ty đã chủ động ứng dụng các công nghệ tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải vào quá trình sản xuất, điển hình là tập trung nghiên cứu, cải tiến công nghệ nhằm giảm tiêu hao năng lượng và tối ưu hiệu suất vận hành. Cụ thể, các dây chuyền thiết bị chế biến cà phê, hồ tiêu và nông sản do Vina Nha Trang chế tạo hiện nay đều được tính toán giúp tiết kiệm nhiên liệu từ 20-25% so với thế hệ máy trước đây.

Song song đó, chúng tôi hướng tới xây dựng “nhà máy xanh” – vận hành kín bụi, giảm nhiệt và hạn chế tối đa khí thải, nước thải ra môi trường. Các hệ thống sấy, rang và phân loại hạt được thiết kế với công nghệ thu hồi bụi khô, giúp không phát tán bụi cà phê hoặc vỏ trấu ra môi trường xung quanh. Trong khâu chế tạo, chúng tôi ứng dụng sơn tĩnh điện thân thiện môi trường, vật liệu cách nhiệt hiệu suất cao và thiết kế mô-đun dễ bảo trì, giúp kéo dài tuổi thọ thiết bị, giảm lượng phế thải cơ khí.

Nhờ các giải pháp này, công ty đã ghi nhận hiệu quả rõ rệt. Chi phí vận hành thiết bị giảm 10-15% và hiệu suất năng lượng tăng lên 20-25%. Môi trường làm việc trong nhà xưởng được cải thiện đáng kể, giảm nhiệt, giảm bụi, nâng cao sức khỏe và năng suất lao động của công nhân. Uy tín thương hiệu được nâng cao, giúp các sản phẩm cơ khí của Vina Nha Trang xuất khẩu thành công đến hàng chục quốc gia thuộc Châu Á, Châu Phi và Châu Âu, chinh phục được cả các thị trường khó tính.

Trong quá trình chuyển đổi xanh, Công ty gặp những khó khăn vướng mắc gì? Theo ông, cần thêm những cơ chế nào để khuyến khích doanh nghiệp cơ khí đầu tư vào công nghệ xanh và phát triển sản phẩm thân thiện môi trường? 

Thực tế, việc chuyển đổi xanh trong lĩnh vực cơ khí chế tạo vẫn gặp không ít thách thức. Khó khăn lớn nhất hiện nay là chi phí đầu tư ban đầu cho công nghệ mới và thiết bị tiết kiệm năng lượng khá cao, trong khi thời gian thu hồi vốn kéo dài. Ngoài ra, nguồn nhân lực kỹ thuật về công nghệ xanh còn hạn chế, dẫn đến việc triển khai ứng dụng còn chậm. Công ty cũng gặp khó trong việc tiếp cận các gói hỗ trợ tín dụng ưu đãi cho đổi mới công nghệ.

Theo tôi, Nhà nước cần có cơ chế khuyến khích mạnh mẽ hơn như: ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cho các dự án đầu tư công nghệ xanh; tín dụng xanh với lãi suất thấp, thủ tục đơn giản, tạo điều kiện cho doanh nghiệp đổi mới thiết bị và hỗ trợ nghiên cứu và chuyển giao công nghệ thông qua các chương trình liên kết giữa viện – trường – doanh nghiệp.

Công nghiệp hỗ trợ cần gắn kết với chiến lược phát triển kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn

Hiện nay, Nhà nước có nhiều chính sách ưu đãi dành cho doanh nghiệp cơ khí, Vina Nha Trang đã tiếp cận và tận dụng được những chính sách nào? Theo ông, các cơ chế, chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng hay hỗ trợ nghiên cứu, đổi mới công nghệ đã thực sự đến được với doanh nghiệp cơ khí chưa, còn gặp những rào cản gì? 

Đối với Vina Nha Trang, chúng tôi đã tận dụng hiệu quả một số chính sách ưu đãi, trong đó có: Thuế giá trị gia tăng (GTGT) được điều chỉnh linh hoạt theo Nghị định số 180/2024/NĐ-CP, với mức ưu đãi từ 8-10%, góp phần giảm chi phí đầu vào cho doanh nghiệp. Thuế xuất khẩu đối với các sản phẩm cơ khí, thiết bị nông nghiệp hiện đang được áp dụng ở mức 0%, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu thiết bị sang các thị trường quốc tế.

Thuế nhập khẩu đối với thiết bị, phụ tùng phục vụ sản xuất nông nghiệp cũng được miễn hoặc áp dụng thuế suất 0%, giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận công nghệ, vật tư và linh kiện chất lượng cao từ nước ngoài. 

Bên cạnh đó, lãi suất vay vốn của doanh nghiệp cơ khí được giảm thấp hơn so với mặt bằng chung của thị trường, nhờ các chương trình tín dụng ưu đãi mà Nhà nước triển khai thông qua hệ thống ngân hàng thương mại.

Tuy nhiên, trên thực tế, việc tiếp cận và triển khai các chính sách này vẫn còn một số hạn chế nhất định, như thủ tục hành chính phức tạp, thời gian xét duyệt kéo dài, hoặc thiếu hướng dẫn cụ thể cho doanh nghiệp.

Từ thực tiễn hoạt động, ông nhận thấy cần bổ sung hoặc điều chỉnh chính sách theo hướng nào để thúc đẩy doanh nghiệp cơ khí tham gia quá trình chuyển đổi xanh? 

Theo tôi, chính sách phát triển ngành cơ khí nói chung và cơ khí nông nghiệp nói riêng cần được thiết kế theo hướng gắn kết với chiến lược phát triển kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn.

Cụ thể, Nhà nước nên bổ sung quỹ hỗ trợ chuyển đổi xanh dành riêng cho doanh nghiệp sản xuất thiết bị nông nghiệp; xây dựng các tiêu chuẩn kỹ thuật “xanh” quốc gia, giúp doanh nghiệp có cơ sở áp dụng và được chứng nhận dễ dàng khi xuất khẩu và khuyến khích hợp tác công – tư (PPP) trong nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ mới vào chế tạo máy móc thân thiện môi trường. 

Với sự đồng hành của Nhà nước và nỗ lực của doanh nghiệp, tôi tin rằng các sản phẩm cơ khí “made in Vietnam", trong đó có thiết bị chế biến cà phê và nông sản, hoàn toàn có thể vươn ra thị trường quốc tế với giá trị gia tăng cao, bền vững và xanh hơn.
Xin cảm ơn ông!