Cây sen đang được mở rộng trồng tại nhiều địa phương nước ta, ngoài mang lại hiệu quả sản xuất cao, trồng sen còn gắn với du lịch sinh thái nông nghiệp.
Nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu giống tốt cho sản xuất, Viện Nghiên cứu Rau Quả (Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam) đã chọn lọc được nhiều giống sen chuyên dùng, năng suất, chất lượng cao.
Giống hoa sen Quan âm trắng.
Đặc điểm giống và hướng sử dụng
- Giống sen super (Nelumbo nucifera Super lotus): Nguồn gốc nhập nội. Nhóm giống cây cao, sinh trưởng, phát triển khỏe. Kiểu hoa hình bát, có 900 - 1000 cánh hoa/ bông. Cánh hoa trắng hồng, nhị hoa màu vàng, hoa rất bền, đẹp. Bộ phận cho thu hoạch gồm hoa cắm lọ, ngó làm thực phẩm, lá làm trà. Thích hợp trồng trong ao, hồ, ruộng trũng hoặc trồng lên chậu làm cảnh.
- Giống sen Quan âm trắng (Nelumbo nucifera Quan am trang): Nguồn gốc trong nước. Nhóm giống cây cao, sinh trưởng, phát triển khỏe. Kiểu hoa dạng bát, có 900 - 1000 cánh hoa/bông. cánh hoa trắng xanh, nhị hoa màu vàng, hoa bền, đẹp. Phần cho thu hoạch gồm hoa cắm lọ, ngó làm thực phẩm, lá làm trà. Thích hợp trồng trong ao, hồ, ruộng trũng, hoặc trồng lên chậu làm cảnh.
- Giống sen ngàn cánh (Nelumbo nucifera S1000): Nguồn gốc nhập nội. Nhóm giống cây cao, sinh trưởng, phát triển khỏe. Kiểu hoa hình tròn, có 900 - 1000 cánh hoa/bông, cánh hoa màu hồng, hoa bền, đẹp. Bộ phận cho thu hoạch gồm hoa dùng cắm lọ, ngó làm thực phẩm, lá làm trà. Thích hợp trồng ao, hồ, ruộng trũng, hoặc trồng lên chậu làm cảnh.
Giống hoa sen ngàn cánh.
- Giống sen pink lady (Lotus Nelumbo nucifera Pink lady): Nguồn gốc nhập nội. Nhóm giống cây cao, sinh trưởng, phát triển khỏe. Kiểu hoa hình bát, có 80 - 150 cánh hoa/bông, cánh hoa hồng nhạt, nhị hoa màu xanh, hoa bền, đẹp. Bộ phận cho thu hoạch gồm hoa dùng cắm lọ, ngó làm thực phẩm, lá làm trà. Thích hợp trồng ao, hồ, ruộng trũng hoặc trồng trong chậu làm cảnh.
- Giống sen Bách diệp đỏ hồ Tây (Lotus Nelumbo nucifera Red Ho Tay): Nguồn gốc trong nước. Nhóm giống cây cao, sinh trưởng, phát triển khỏe. Kiểu hoa dạng bát, cánh đơn, có 100 - 200 cánh hoa/bông, cánh hoa màu đỏ, nhị màu vàng, hoa bền, đẹp, hương thơm đậm. Phần cho thu hoạch gồm hoa dùng ướp trà, cắm lọ chơi cảnh hay lấy ngó làm thực phẩm. Thích hợp trồng ao, hồ, ruộng trũng hoặc trồng trong chậu làm cảnh.
- Giống sen mặt bằng Ba Vì (Lotus Nelumbo nucifera Ba Vi): Nguồn gốc trong nước. Nhóm giống cây cao, sinh trưởng, phát triển khỏe. Kiểu hoa hình bát, cánh đơn, có 15 - 25 cánh hoa/bông, cánh hoa màu hồng trằng, hoa nhanh tàn, có rất nhiều nhị, hạt nhiều và to. Giống sen này chủ yếu trồng lấy hạt tươi hoặc hạt già. Thích hợp trồng trong ao, hồ và ruộng trũng.
Giống hoa sen Super.
Các giống sen nêu trên đều đã sản xuất trình diễn thành công tại tỉnh Đồng Tháp và một số địa phương khác trong nước.
Kỹ thuật canh tác
- Nhân giống (tháng 2 - 3): Chọn những hạt sen già khô, bỏ vỏ cứng bên ngoài, đem ngâm trong nước sạch cho hút no nước, rồi mang ươm trong cát ẩm bão hoà, tới khi cây con phát triển khoẻ, có 2 - 3 lá, trong đó lá lớn nhất có đường kính rộng khoảng 30cm thì tách lấy các nhánh cây giống trồng ra sản xuất. Có thể dùng ngó sen để trồng, giúp rút ngắn thời gian sinh trưởng.
- Đất trồng: Sen là cây trồng nước, ưa thời tiết ấm áp và ánh nắng trực xạ, vì vậy cần chọn ruộng hoặc ao, hồ trồng sen nơi thoáng sáng, tầng canh tác dày 20 - 40cm, không chọn ruộng đất sét, đất cát và đất bị nhiễm tạp chất, nấm bệnh, côn trùng, khói bụi và kim loại nặng.
Phải làm đất kỹ, nhuyễn và tạo lớp bùn dày 20 - 25cm, khử trùng, nhặt sạch cỏ dại và ốc bươu vàng, sau bơm nước ngập sâu 12 - 15cm rồi xuống giống.
Thời vụ miền Bắc trồng tháng 3 - 4; miền Nam trồng trong mùa mưa; riêng tỉnh Đồng Tháp trồng tháng 12 - 2 hoặc tháng 5 - 7. Mật độ trồng 2.000 - 2.500 cây/ha (cây cách cây 2 - 2,5m; hàng cách hàng 2,5 - 3m).
- Phân bón (1ha): Bón lót 10 - 12kg NPK 16-16-8+13S và 400 - 500kg phân hữu cơ vi sinh. Bón thúc lần 1 (sau trồng 15 - 20 ngày) từ 12 - 15kg NPK 16-16-8+13S; lần 2 (sau trồng 35 - 40 ngày) từ 10 - 12kg NPK 16-16-8+13S; lần 3 (sau trồng 55 - 65 ngày) từ 7 - 9kg NPK 16-16-8+13S; lần 4 (sau trồng 75 - 85 ngày) từ 5 - 6kg NPK 16-16-8+13S.
Lưu ý, tuỳ loại đất, loại giống và tình hình sinh trưởng của cây sen để điều chỉnh tăng, giảm liều lượng phân bón cho phù hợp
Chăm sóc: Ban đầu giữ mực nước ruộng sâu 10 - 15cm, sau nâng dần mực nước lên 30 - 60cm cho đến khi sen phát triển ổn định. Vào mùa hè cần tăng mực nước lên 0,8 - 1,2m, cuối vụ chỉ cần giữ mực nước sâu 5cm. Thực hiện quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), chú ý các phòng trừ kịp thời các đối tượng sâu bệnh thường gặp như bọ trĩ, rầy, rệp, bệnh đốm lá, thán thư, thối củ và thối ngó.
Thu hoạch hoa từ sau bắt đầu chớm nụ 25 - 27 ngày; thu sen già khi thấy đỉnh hạt xuất hiện màu đen và cuống gương sen chuyển màu hồng, bán lá cho chế biến tà lúc còn màu bánh tẻ...
