CoP20 đánh dấu 50 năm hình thành và phát triển của CITES. Đây cũng là kỳ họp có khối lượng công việc lớn nhất từ trước đến nay, với 114 nội dung nghị sự, bao gồm 149 tài liệu làm việc và 51 đề xuất sửa đổi ba Phụ lục của CITES - nơi liệt kê các loài được bảo vệ.
Một trong những trọng tâm hàng đầu của CoP20 là các đề xuất bổ sung thêm nhiều loài sinh vật biển vào danh sách bảo vệ, trong đó có cá mập, cá đuối, hải sâm và lươn. Tại CoP19, các bên đã bổ sung thêm các loài sinh vật biển vào danh sách này, phản ánh mối lo ngại ngày càng lớn của cộng đồng quốc tế trước tình trạng khai thác quá mức và suy giảm nguồn lợi thủy sinh toàn cầu.
Hội nghị thứ 20 các Bên tham gia Công ước về Buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES CoP20) diễn ra từ ngày 24/11-5/12 tại Samarkand (Uzbekistan). Ảnh: IISD.
Bên cạnh đó, hội nghị cũng sẽ thảo luận các đề xuất gây nhiều tranh cãi, bao gồm việc mở lại thương mại quốc tế đối với ngà voi tồn kho của voi savan châu Phi và sừng của linh dương saiga. Những đề xuất này đang làm dấy lên tranh luận gay gắt giữa các quốc gia ủng hộ thương mại có kiểm soát và các tổ chức bảo tồn, vốn cho rằng việc mở cửa trở lại có thể kích hoạt làn sóng săn bắt trái phép.
Một nội dung chiến lược khác tại CoP20 là Tầm nhìn Chiến lược mới của CITES, nhằm đặt các ưu tiên của Công ước trong mối liên hệ chặt chẽ với các cam kết toàn cầu về đa dạng sinh học, đặc biệt là Khung Đa dạng sinh học Toàn cầu Côn Minh - Montreal (GBF). Tầm nhìn này được kỳ vọng sẽ giúp CITES đóng vai trò rõ nét hơn trong nỗ lực toàn cầu nhằm chặn đứng suy thoái thiên nhiên và mất đa dạng sinh học.
CITES CoP20 thảo luận về nhiều vấn đề liên quan tới danh mục các loài động, thực vật được bảo vệ. Ảnh: CITES/iNaturalist.
CoP20 diễn ra vào thời điểm cuối năm 2025, khi cộng đồng quốc tế đồng thời tổ chức nhiều diễn đàn quan trọng về đa dạng sinh học. Trong đó có cuộc họp của Cơ quan tư vấn khoa học, kỹ thuật và công nghệ (SBSTTA) thuộc Công ước Đa dạng sinh học (CBD) và Khóa họp lần thứ 11 của Cơ quan Điều hành Hiệp ước Quốc tế về Tài nguyên Di truyền Thực vật phục vụ lương thực và nông nghiệp (ITPGRFA). Trong đó, CITES tiếp tục giữ vai trò then chốt trong kiểm soát thương mại xuyên biên giới các loài hoang dã, nhằm bảo đảm hoạt động này hợp pháp, bền vững và có thể truy xuất nguồn gốc.
Ra đời năm 1975, CITES hiện bao gồm các cơ quan vận hành gồm Ủy ban Thường trực, Ủy ban Động vật và Ủy ban Thực vật. Năm 2010, Liên danh Quốc tế chống Tội phạm về Động vật hoang dã (ICCWC) được thành lập nhằm tăng cường hợp tác quốc tế trong thực thi pháp luật. Kể từ kỳ họp đầu tiên năm 1976 tại Bern (Thụy Sĩ), các kỳ CoP của CITES được tổ chức định kỳ 2-3 năm một lần với chương trình nghị sự ngày càng mở rộng.
Ngoài các vấn đề về danh mục loài, CoP20 còn xem xét nhiều nội dung quan trọng khác như chiến lược ngôn ngữ của Công ước, lợi ích sinh kế của cộng đồng bản địa từ thương mại hợp pháp, tăng cường năng lực thực thi, thương mại cây dược liệu - cây hương liệu, giảm nhu cầu tiêu thụ sản phẩm động vật hoang dã trái phép và vai trò của CITES trong giảm nguy cơ bùng phát dịch bệnh lây từ động vật sang người.
Với khối lượng nội dung kỷ lục cùng nhiều vấn đề nhạy cảm, CoP20 sẽ là một dấu mốc quan trọng trong hành trình 50 năm của CITES, định hình hướng đi của thương mại động vật hoang dã toàn cầu trong thập kỷ tới.
