Bình Thuận: Báo động khai thác cát gây sạt lở sông La Ngà

Hiện nay, trên địa bàn các huyện như: Bắc Bình, Hàm Thuận Bắc, Hàm Tân, Tánh Linh… (tỉnh Bình Thuận) đang diễn ra việc khai thác khoáng sản trái phép, đặc biệt là khai thác cát lậu. Nhiều tổ chức, cá nhân ngang nhiên hoạt động rầm rộ.

Điển hình như tại Hàm Tân có nhiều khu vực: Láng cát Phước Sa, khu vực Suối Son (thôn 3 xã Sơn Mỹ) hay khu vực lòng hồ Sông Dinh 3 (địa phận giáp ranh thị trấn Tân Nghĩa - xã Tân Phúc); khu vực láng Mười Mẫu (thôn Cô Kiều, xã Tân Thắng)…, các đối tượng khai thác cát đang hoành hành.

Công trình thủy lợi Tà Pao nằm trên sông La Ngà, thuộc địa bàn xã La Ngâu (huyện Tánh Linh), được khởi công năm 2010, hoàn thành năm 2013. Đây là công trình cung cấp nước tưới cho hơn 20.340 ha đất nông nghiệp của 2 huyện Tánh Linh và Đức Linh; cung cấp nước sinh hoạt cho hơn 150.000 người dân trong vùng dự án với tổng mức đầu tư 2.128 tỉ đồng từ nguồn vốn trái phiếu chính phủ.

Tại công trình thủy lợi Tà Pao, hiện có rất nhiều tàu thuyền, sà lan lớn nằm trong khu vực lòng hồ đang hút cát. Đơn vị khai thác còn kéo điện vào tận mép sông La Ngà để đóng sà lan “khủng” nhằm phục vụ tận thu cát.

Đơn vị thực hiện nạo vét, tận thu khoáng sản là Công ty CP khoáng sản Thuận Phong (Công ty Thuận Phong; trụ sở ở Q.9, TP.HCM).

Tháng 12/2019, Công ty Thuận Phong được UBND tỉnh Bình Thuận cho phép “nạo vét kết hợp tận dụng cát bồi trong lòng hồ đập dâng Tà Pao”. Diện tích được cấp phép là 22,5 ha (trong đó nạo vét lòng hồ là 15 ha), diện tích còn lại kéo dài gần 7 km dọc theo sông La Ngà. Khối lượng cho phép nạo vét là 180.048 m3, thời gian triển khai dự án kéo dài tới 5 năm.

Được biết, Công ty Thuận Phong đã san ủi 3 bãi chứa cát diện tích 7,5 ha, làm 3 con đường và đang tận thu cát cả trong lòng hồ và trên sông La Ngà.

Trong khi đó, theo Công văn số 3007 ngày 10/7/2019 của Sở TN-MT gửi Sở NN-PTNT, thì khu vực mà Công ty Thuận Phong nạo vét nằm ngoài khu vực thăm dò, khai thác khoảng sản giai đoạn 2016 - 2020 được UBND tỉnh Bình Thuận phê duyệt. Mặt khác, theo quyết định phê duyệt trước đó của UBND tỉnh Bình Thuận, thì khu vực này thuộc diện cấm hoạt động khoáng sản vì nằm trong diện tích đất bảo vệ công trình thủy lợi.

Liên quan tận thu cát ở công trình nghìn tỉ, ông Nguyễn Tăng Thắng (người dân ở H. Tánh Linh) cho biết ông đã có đơn kiến nghị gửi lên cơ quan chức năng làm rõ việc cho Công ty CP Thuận Phong “nạo vét tận thu hay thực chất là khai thác khoáng sản, bởi vấn đề này ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến môi trường và nguồn nước sông La Ngà”.

Theo người dân xã Gia An (huyện Tánh Linh), việc sạt lở sông La Ngà, nhất là ở vị trí xã Gia An là mới nhất. Gần đây, khi vào mùa nước lớn, tình trạng sạt lở càng nhanh và lấn sâu hơn. Đoạn có vườn cao su giáp ranh giữa 2 huyện Tánh Linh và Đức Linh sạt lở sâu hình lòng chảo. Nơi sạt lở đã ăn sâu vào đất vườn cao su cả chục mét, kéo dài khoảng 200m dọc theo sông.

Người dân xã Gia An (huyện Tánh Linh) và xã Vũ Hòa (huyện Đức Linh) bức xúc cho rằng nguyên nhân chính là do việc khai thác cát làm thay đổi dòng chảy.

Rõ ràng hoạt động khai thác cát trái phép tại địa phương không chỉ gây ô nhiễm môi trường, sạt lở đất mà còn làm thất thoát tài nguyên khoáng sản của Quốc gia. Điều đáng nói, sự việc này diễn ra công khai từ nhiều năm nay, nhưng chưa có cơ quan chức năng nào xử lý.