Ngày 25/11 tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phối hợp Trung tâm Nghiên cứu Môi trường và Cộng đồng (CECR) tổ chức Hội thảo “Bình đẳng giới và hành động khí hậu - Kết nối cam kết toàn cầu với thực tiễn địa phương”.
Theo TS. Lê Công Lương - Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng ban Khoa học và Hợp tác quốc tế, VUSTA, việc tổ chức hội thảo nhằm gửi thông điệp về tính cấp thiết của hành động khí hậu gắn với bảo vệ phụ nữ và trẻ em gái - nhóm chịu tác động bất bình đẳng trong thiên tai. Ảnh: Mai Đan.
TS. Lê Công Lương - Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng ban Khoa học và Hợp tác quốc tế, VUSTA bày tỏ trăn trở trước những thiệt hại nặng nề do bão lũ gây ra gần đây, đặc biệt là các trường hợp thương tâm tại miền Trung. Ông nhấn mạnh, những hình ảnh người dân và cả vật nuôi phải chạy lên nóc nhà tránh lũ cho thấy quy mô thảm họa là vô cùng khốc liệt.
Theo ông, việc tổ chức hội thảo nhằm phát đi thông điệp mạnh mẽ về tính cấp thiết của hành động khí hậu gắn với bảo vệ phụ nữ và trẻ em gái - nhóm chịu tác động bất bình đẳng trong thiên tai.
Bà Caroline Nyamayemombe - Trưởng đại diện UN Women tại Việt Nam ghi nhận những nỗ lực của Việt Nam trong thúc đẩy bình đẳng giới và lồng ghép giới vào các chính sách khí hậu. Bà nhấn mạnh, phụ nữ không chỉ chịu tác động nặng nề hơn từ thiên tai mà còn giữ vai trò quan trọng trong xây dựng cộng đồng có sức chống chịu. Việc tăng cường năng lực cho phụ nữ, bảo đảm họ được tham gia đầy đủ vào quá trình ra quyết định và xây dựng kế hoạch ứng phó khí hậu sẽ giúp các giải pháp trở nên toàn diện và bền vững hơn.
Bà khẳng định UN Women cam kết đồng hành hỗ trợ Việt Nam trong thu hẹp khoảng cách giới, thúc đẩy công bằng và bảo vệ nhóm dễ bị tổn thương trong bối cảnh khí hậu biến đổi nhanh và khó lường.
Giám sát chính sách khí hậu phải tính đến tiếng nói của phụ nữ
TS. Đào Minh Trang - Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi Khí hậu cho biết, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu rủi ro thiên tai cao nhất, trong đó các tác động luôn mang tính bất bình đẳng giới. Phụ nữ và trẻ em gái dễ bị tổn thương hơn vì hạn chế về nguồn lực, việc làm, khả năng tiếp cận thông tin và gánh nặng chăm sóc gia đình.
TS. Trang cũng dẫn các kết quả đàm phán khí hậu mới nhất, từ COP29 đến COP30, trong đó bình đẳng giới tiếp tục được khẳng định là trụ cột quan trọng của các chương trình hành động quốc gia và quốc tế về khí hậu.
Bà Caroline Nyamayemombe, trưởng đại diện UN Women tại Việt Nam nêu ý kiến tại hội thảo. Ảnh: Mai Đan.
TS. Trần Thị Thu Hiền - Học viện Phụ nữ Việt Nam chỉ ra thực tiễn cho thấy phụ nữ là nhóm “dễ bị tổn thương”, nhưng họ không phải chỉ là “nạn nhân” mà họ còn là “tác nhân” để ứng phó với biến đổi khí hậu. Vì vậy, cần phải tạo cơ hội để họ được tham gia đóng góp vào quá trình xác định nguyên nhân, đề xuất giải pháp thích ứng với những tác động của biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính - nguyên nhân gây ra biến đổi khí hậu.
Ở góc nhìn chính sách, PGS.TS. Bùi Thị An, nguyên đại biểu Quốc hội, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng cho rằng phụ nữ đại biểu dân cử có vai trò đặc biệt quan trọng trong giám sát việc thực thi các chính sách khí hậu.
Theo bà, phụ nữ có “độ nhạy cảm giới”, nên khi tham gia giám sát, họ sẽ chú ý đến các nhóm yếu thế - người nghèo, phụ nữ đơn thân, trẻ em gái - vốn là những đối tượng chịu tác động nặng nề nhất.
Khi tỷ lệ nữ đại biểu đạt trên 30%, hiệu quả chính sách xanh tăng rõ rệt; nhiều nghiên cứu cho thấy sự tham gia của phụ nữ góp phần giảm trợ cấp nhiên liệu hóa thạch, tăng chi cho chính sách môi trường.
Bà đề xuất nâng cao năng lực cho nữ đại biểu trong các lĩnh vực khí hậu, tài chính công, giám sát chính sách khí hậu.
Thực tế bão lũ miền Trung làm rõ nhu cầu nâng cao kỹ năng ứng phó cho phụ nữ
Chia sẻ từ khảo sát thực tế tại Đà Nẵng, TS. Nguyễn Ngọc Lý - Chủ tịch Hội đồng quản lý CECR nêu rõ những khác biệt giới trong bão lũ. Theo bà, phụ nữ ở vùng lũ miền Trung thường chịu gánh nặng lớn: vừa lo hậu cần, vừa chăm sóc người thân, và sau lũ còn phải ở nhà dọn dẹp, phục hồi sinh kế. Trong khi đó, phụ nữ thường mắc bệnh ngoài da và các bệnh phụ khoa do ngâm nước lâu; thiếu nước sạch; thiếu thuốc, bông băng...
PGS.TS. Bùi Thị An, nguyên đại biểu Quốc hội, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng cho rằng phụ nữ đại biểu dân cử có vai trò đặc biệt quan trọng trong giám sát việc thực thi các chính sách khí hậu. Ảnh: Mai Đan.
“Khoảng 10% hộ gia đình có nam giới đi làm xa, phụ nữ ở nhà gánh vác mọi công việc chuẩn bị phòng và chống bão lũ”, bà nhấn mạnh.
Trước thực tế đó, TS. Lý kiến nghị, cần cập nhật danh sách thai phụ, phụ nữ đơn thân, phụ nữ lớn tuổi, phụ nữ khuyết tật để có phương án hỗ trợ đặc biệt.
Đồng thời, tăng cường tập huấn kỹ năng cho phụ nữ về nhận diện rủi ro (đo mưa, nhận diện điểm sạt lở, cảnh báo sớm), quản lý nước sạch và lập kế hoạch sinh kế và an toàn khi thiên tai.
Từ các góc nhìn khác nhau, các chuyên gia đều thống nhất rằng bình đẳng giới không chỉ là mục tiêu phát triển, mà còn là điều kiện tiên quyết để nâng cao năng lực chống chịu khí hậu.
Muốn ứng phó hiệu quả, cần đồng thời nâng cao vai trò của phụ nữ trong hoạch định chính sách, giám sát thực thi và tổ chức các hoạt động phòng ngừa thiên tai tại cộng đồng.
Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm. Ảnh: Mai Đan.
Bên cạnh đó, những kinh nghiệm quốc tế và khung cam kết toàn cầu như Chương trình Công tác Lima về Giới, Kế hoạch Hành động Giới (GAP) hay các mục tiêu Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) của Việt Nam cần tiếp tục được “nội địa hóa” vào thực tiễn địa phương.
Diễn đàn 'Ứng dụng công nghệ trong dự báo và cảnh báo sớm thiên tai'
