LTS: Giá vàng Việt Nam nhiều năm trong cảnh “một mình một chợ”. Việc “bốc thuốc, kê đơn” cho thị trường vàng phải kết hợp tăng nguồn cung, áp thuế chống đầu cơ, xử nghiêm hành vi trục lợi.
“Ông lớn” đủ điều kiện nhập khẩu vàng
Sau khi Nghị định 232/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 24/2012 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng được ban hành, thị trường vàng miếng dường như được “cởi trói”.
Tại cuộc họp đầu tháng 9/2025, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Quang Dũng cho biết, Nghị định 232/2025/NĐ-CP có nhiều điểm mới. Theo đó, bãi bỏ quy định Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, thay vào đó Ngân hàng Nhà nước thực hiện cấp phép cho doanh nghiệp, ngân hàng thương mại đủ điều kiện sản xuất vàng miếng. Điều này sẽ góp phần tăng nguồn cung, giúp thị trường vàng minh bạch hơn.
Nghị định cũng cho phép doanh nghiệp, ngân hàng thương mại đủ điều kiện xuất khẩu, nhập khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng nguyên liệu, góp phần tăng nguồn cung trên thị trường, kéo giảm chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới. Sửa đổi, bổ sung trách nhiệm quản lý nhà nước của các địa phương, bộ, ngành, nâng cao trách nhiệm quản lý nhà nước và phối hợp liên ngành về quản lý thị trường vàng.
Một số ngân hàng đủ điều kiện nhập khẩu vàng. Ảnh: Stockbiz.
“Việc chấm dứt cơ chế nhà nước độc quyền thương hiệu vàng miếng, mở rộng đối tượng sản xuất vàng miếng và nhập khẩu vàng nguyên liệu sẽ giúp nguồn cung vàng trên thị trường đa dạng hơn. Người dân sẽ có nhiều sự lựa chọn hơn, thị trường cạnh tranh, minh bạch hơn, qua đó góp phần thu hẹp chênh lệch giữa giá vàng trong nước với giá vàng thế giới cũng như giữa các thương hiệu vàng”, Phó Thống đốc cho biết.
Ngân hàng Nhà nước đang khẩn trương ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể hồ sơ đăng ký của các doanh nghiệp, ngân hàng thương mại để Ngân hàng Nhà nước thực hiện thủ tục cấp phép nhập khẩu vàng, sản xuất vàng miếng.
Với quy định doanh nghiệp muốn được cấp phép sản xuất vàng miếng phải có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng, ngân hàng là 50.000 tỷ. Các đơn vị này phải trong danh sách những tổ chức đang được Ngân hàng Nhà nước cấp giấy phép kinh doanh mua, bán kim loại quý, không bị xử phạt hoặc đã khắc phục xong nếu vi phạm.
Trong nhóm ngân hàng, hiện tại có 8 ngân hàng có vốn điều lệ trên 50.000 tỷ đồng gồm: Vietcombank, BIDV, VietinBank, Agribank, VPBank, Techcombank, MB và ACB. Đối với doanh nghiệp kinh doanh vàng, chỉ một số doanh nghiệp có vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên như Công ty Vàng bạc đá quý Phú Nhuận, Tập đoàn Doji, Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn.
Trao đổi với phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường, TS Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Tài chính (Học viện Tài chính) cho rằng, giá vàng trong nước tăng theo giá vàng thế giới. Muốn giảm chênh lệch giá vàng trong nước, chúng ta cần cho nhập khẩu vàng. Tuy nhiên, việc nhập khẩu vàng cần tiêu tốn ngoại tệ. Trong khi đó, ngoại tệ cần sử dụng để ổn định tỷ giá. Vì vậy, cơ quan chức năng cần cân đối giữa 2 mục tiêu này.
“Trong thực tế, tỷ giá ảnh hướng tới nền kinh tế nhiều hơn so với ảnh hưởng của giá vàng. Nhà nước có thể ưu tiên cho việc ổn định tỷ giá. Việc nhập khẩu vàng bao nhiêu cần phụ thuộc vào việc cân bằng giữa 2 mục tiêu giữ ổn định tỷ giá và nhập khẩu vàng”, TS Độ cho biết.
Giải “cơn khát” cho thị trường vàng
PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, giảng viên Trường Đại học Kinh tế TP HCM cho biết, việc xóa bỏ độc quyền thương hiệu vàng miếng SJC là chủ trương đúng đắn và cần thiết để nâng cao tính minh bạch cho thị trường vàng.
Theo TS Huân, dù chủ trương mở cửa thị trường đã được ban hành, nhưng nếu hoạt động nhập khẩu vàng miếng không được triển khai nhanh chóng, hiệu quả, thị trường vẫn có thể bị thắt chặt, tiếp tục đẩy giá lên cao.
“Việc gỡ bỏ thế độc quyền giúp giá các loại vàng miếng tiến tới sự cân bằng, tránh tình trạng giá SJC vênh quá cao so với các thương hiệu khác. Nhưng để giá vàng trong nước tiệm cận giá vàng thế giới, yếu tố quyết định vẫn là nguồn cung,” ông Huân nhận định.
Nhiều chuyên gia nhận định, nguồn cung khan hiếm, nhu cầu tăng đã khiến giá vàng liên tục tăng. Ảnh: KN.
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu nhận định, Nghị định 232/2025 là bước đi lớn trong quản lý thị trường vàng, đặc biệt với việc cho phép đơn vị đủ điều kiện nhập khẩu, phân phối vàng miếng. Theo ông Hiếu, Ngân hàng Nhà nước cần nhanh chóng cấp phép cho các doanh nghiệp đủ điều kiện được nhập khẩu vàng. Khi vàng được bổ sung ra thị trường sẽ góp phần kéo giảm chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới.
Cùng quan điểm, chuyên gia vàng Trần Duy Phương cho rằng, nguồn cung khan hiếm, nhu cầu tăng đã khiến giá vàng liên tục tăng. Việc xóa bỏ độc quyền SJC, mở đường nhập khẩu sẽ tạo nguồn cung mới, đa dạng hóa thương hiệu và giảm áp lực lên một sản phẩm cụ thể.
“Chênh lệch giá vàng trong nước - thế giới hiện ở mức khoảng 20 triệu đồng/lượng không hợp lý, nhưng cũng không thể kỳ vọng sẽ thu hẹp ngay lập tức. Thị trường cần có thời gian để thích nghi”, ông Phương dự báo.
Tại hội thảo góp ý dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh ngày 24/9, ông Nguyễn Quốc Hùng, Hiệp hội kinh doanh vàng Việt Nam cho biết, nhiều năm qua, chưa có doanh nghiệp nào được cấp phép nhập khẩu vàng nguyên liệu. Điều này khiến thị trường khan hiếm, giá vàng trong nước cao hơn thế giới từ 2 triệu đồng/chỉ đến 20 triệu đồng/lượng.
Theo ông Hùng, doanh nghiệp muốn có nguyên liệu để chế tác cũng không thể nhập, muốn xuất khẩu cạnh tranh với Thái Lan, Singapore hay Indonesia phải xin phép, trong khi nhiều mặt hàng khác được khuyến khích xuất khẩu. Chính sự trói buộc này khiến ngành chế tác vàng Việt Nam khó phát triển, bỏ lỡ cơ hội tạo ra nguồn thu ngoại tệ và thương hiệu quốc gia.
“Lĩnh vực kinh doanh vàng thời gian qua gặp nhiều bất cập do cơ chế quản lý chưa phù hợp. Về sản xuất và phân phối vàng miếng, hiện nay Ngân hàng Nhà nước nắm quyền sản xuất, trong khi doanh nghiệp chỉ có thể làm trung gian phân phối”, ông Hùng phản ánh.
Từ những bất cập trên, ông Hùng đề nghị cần thu hẹp phạm vi ngành nghề kinh doanh có điều kiện trong lĩnh vực vàng theo hướng điều chỉnh từ kinh doanh vàng thành sản xuất vàng miếng.
Trong nhóm ngân hàng, hiện tại có 8 ngân hàng có vốn điều lệ trên 50.000 tỷ đồng gồm: Vietcombank, BIDV, VietinBank, Agribank, VPBank, Techcombank, MB và ACB. Đối với doanh nghiệp kinh doanh vàng, chỉ một số doanh nghiệp có vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên như Công ty Vàng bạc đá quý Phú Nhuận, Tập đoàn Doji, Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn.
