Xu hướng đầu tư kinh tế biển xanh toàn cầu và cơ hội cho Việt Nam

Tại Hội thảo “Thể chế, quy hoạch - Cơ hội cho phát triển kinh tế biển xanh” TS. Dư Văn Toán, Viện Khoa học Môi trường, biển và hải đảo, Bộ Nông Nghiệp và Môi trường chia sẻ về “Xu hướng đầu tư kinh tế biển trên thế giới đến năm 2050 và gợi ý cho Việt Nam”.

Theo ông Toán, kinh tế biển toàn cầu đang bước vào giai đoạn tái định hình sâu sắc, khi các quốc gia tăng tốc đầu tư vào năng lượng tái tạo, nuôi biển công nghệ cao và du lịch sinh thái. Trong cuộc đua này, Việt Nam đang có cơ hội vươn lên như một trung tâm kinh tế biển mới của châu Á, nếu có chiến lược đầu tư đúng hướng và bền vững.

Ông Toán cho biết, theo báo cáo “Tương lai Đại dương 2050” do Tổ chức DNV công bố tháng 4/2024, kinh tế đại dương toàn cầu có thể đạt hơn 3.000 tỷ USD vào năm 2030 và tạo ra khoảng 40 triệu việc làm. Đáng chú ý, những lĩnh vực tăng trưởng nhanh nhất là năng lượng gió ngoài khơi, nuôi trồng thủy sản biển, chế biến cá và dịch vụ cảng biển.

Sự dịch chuyển của dòng vốn toàn cầu

Hiện nay, khoảng 80% vốn đầu tư cho kinh tế biển toàn cầu vẫn đến từ dầu khí, tuy nhiên xu hướng đang dịch chuyển mạnh mẽ. Dự báo đến năm 2050, đầu tư vào năng lượng gió ngoài khơi sẽ chiếm đến 50% tổng vốn, trong khi dầu khí giảm còn 25%. Cùng lúc, nuôi biển sẽ tăng 1,5 lần, lĩnh vực khử mặn tăng gấp ba lần.

Đáng chú ý, Trung Quốc được dự báo sẽ chiếm 26% vốn đầu tư kinh tế biển toàn cầu vào năm 2050, vươn lên vị trí dẫn đầu. Châu Âu đứng thứ hai với 14%, còn Đông Nam Á, khu vực có Việt Nam, dự kiến chiếm 8% vốn đầu tư, tăng đáng kể so với mức 5% hiện nay.

Một xu hướng quan trọng là đầu tư “xanh-net Zero” trong thời gian tới, theo báo cáo “Kinh tế đại dương bền vững 2050”, mỗi USD đầu tư vào lĩnh vực xanh có thể mang lại lợi ích gấp 5 đến 10 lần. Đặc biệt, đầu tư vào rừng ngập mặn, điện gió ngoài khơi, giảm phát thải vận tải biển và nuôi biển bền vững đều có tỷ lệ hoàn vốn vượt trội.

Từ tiềm năng đến hiện thực của Việt Nam

Việt Nam đã xác định phát triển bền vững kinh tế biển là chiến lược quốc gia, với mục tiêu trở thành quốc gia mạnh về biển và giàu từ biển đến năm 2045. Sáu ngành trọng tâm được xác định gồm: du lịch và dịch vụ biển, kinh tế hàng hải, khai thác dầu khí và khoáng sản biển, nuôi trồng hải sản, công nghiệp ven biển và năng lượng tái tạo.

Theo Quy hoạch điện VIII sửa đổi dự kiến năm 2025, Việt Nam sẽ phát triển 139 GW điện gió ngoài khơi vào năm 2050, với vốn đầu tư khoảng 420 tỷ USD. Trước đó, vào năm 2035, quy mô đã đạt 17 GW, tương đương 51 tỷ USD.

Bên cạnh đó, cần đầu tư cho nuôi biển công nghệ cao, sử dụng trí tuệ nhân tạo, vật liệu xanh, cảm biến theo dõi môi trường theo thời gian thực. Đồng thời, đẩy mạnh xây dựng hạ tầng du lịch xanh, phát triển tàu biển điện hóa, cảng biển phát thải thấp và ngành công nghiệp khử muối, chế tạo vật liệu phụ trợ.

Để tận dụng thời cơ, TS. Dư Văn Toán đề xuất Việt Nam cần có Luật Kinh tế biển, thành lập Hội đồng Tư vấn Kinh tế Biển Quốc gia, và xây dựng chính sách thu hút vốn đầu tư trong nước và quốc tế. Cần phát triển các khu công nghiệp biển, đảo theo mô hình tuần hoàn, không phát thải; phát triển năng lượng hydrogen xanh, đảo nhân tạo, và ứng dụng công nghệ số tiên tiến trên biển.

Ở lĩnh vực du lịch, cần ưu tiên các dự án đảo xanh, tàu du lịch chất lượng cao, du lịch sinh thái và các công nghệ giám sát thông minh. Với kinh tế hàng hải, cần đẩy mạnh đóng tàu phát thải thấp, tàu chạy bằng hydrogen, và xây dựng cảng biển thông minh.

Ông Toán cho rằng, Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa của một cuộc cách mạng biển xanh. Nếu có chính sách đột phá, quyết tâm đầu tư và chuyển đổi kịp thời, chúng ta hoàn toàn có thể vươn lên thành một trong những quốc gia dẫn đầu về kinh tế biển tại châu Á. Cuộc đua đã bắt đầu, và cơ hội đang dành cho những người đi trước, dám nghĩ lớn và hành động quyết liệt.