Xây dựng HTX gắn chuỗi giá trị, đưa OCOP vươn xa

Bước ngoặt từ HTX gắn chuỗi giá trị

Tại xã Đan Điền (TP Huế) một làng nghề đan lát truyền thống nổi tiếng mang tên Bao La đã hàng trăm năm. Hồi đó, bà con chọn mây tre đan làm nghề tay trái sau những ngày mùa tấp nập, tạo ra những vật dụng để phục vụ cuộc sống và sản xuất hàng ngày như rổ, rá, thúng, mủng… Vào những năm cuối thế kỷ 20, đầu thế kỷ 21, sản phẩm của Bao La bị hàng nhựa cạnh tranh gay gắt, người dân dần bỏ nghề và hàng truyền thống ngày càng mai một.

Bước ngoặt đến vào năm 2007, HTX mây tre đan Bao La được thành lập, với mục tiêu bảo tồn và phát triển nghề đan lát truyền thống. Sau thời gian đầu khó khăn, đến năm 2009, nhờ sự hậu thuẫn từ các chương trình khuyến công của Trung ương, địa phương cùng sự đồng hành của chính quyền, đặc biệt là Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX TP Huế, HTX mây tre đan Bao La đã mạnh dạn chuyển đổi cách làm theo hướng sản xuất hàng hóa gắn với chuỗi giá trị để đáp ứng nhu cầu thị trường. 

Sau nhiều năm phát triển, hiện HTX mây tre đan Bao La có hơn 500 mẫu mã khác nhau được các nghệ nhân “chân đất” tạo ra và hàng năm phát triển thêm nhiều mẫu mới giá trị hơn và phù hợp với thị trường.

Các sản phẩm của mây tre đan Bao La được làm chủ yếu từ nguồn nguyên liệu tre, mây có tại địa phương, rất thân thiện với môi trường. Từ đèn lồng trang trí các loại, mô hình di tích lịch sử, quà lưu niệm, túi xách đến đồ dùng thường ngày trong gia đình như rổ rá, lồng bàn, mâm cơm, khay trà, mành che nắng… để bán cho khách du lịch, các khách sạn, nhà hàng, quán cà phê. Trong đó có những “tác phẩm nghệ thuật” mô phỏng những địa danh nổi tiếng, đặc trưng của Huế, như Cầu ngói Thanh Toàn, Kinh thành Huế, chùa Thiên Mụ, cầu Trường Tiền.

Nhờ nguồn nguyên liệu sẵn có tại địa phương, HTX nhanh chóng thu hút đông đảo lao động tham gia, đặc biệt là phụ nữ trong thời gian nông nhàn. Không chỉ tạo việc làm ổn định, mô hình kinh doanh này còn góp phần giảm thiểu rác thải, bảo vệ cảnh quan môi trường bền vững.

Bao La giờ đẩy nổi tiếng khiến nhiều người khắp nơi tìm về để xem các người thợ cần mẫn với các công đoạn làm sản phẩm đan lát mây tre, rồi tha hồ lựa chọn những sản phẩm ưng ý mua về làm quà tặng và trang trí trong nhà. Nhiều du khách sau đi du lịch ven đầm phá Tam Giang đoạn qua xã Đan Điền cũng kéo nhau đến HTX để tìm hiểu về nghề may tre đan.

Để sản phẩm OCOP vươn xa

Nhờ chuyển đổi theo hướng sản xuất hàng hóa gắn với chuỗi giá trị để đáp ứng nhu cầu thị trường, hằng năm, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu ở Hà Nội và khu vực phía Bắc hợp đồng mua các sản phẩm của HTX Bao La để xuất khẩu ra nước ngoài như Thái Lan, Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản…, qua đó tạo ra sức tiêu thụ ổn định và lâu dài.

Ông Thái Nguyên, một người thợ có tay nghề giỏi ở làng nghề Bao La kể rằng, còn nhớ lần đầu tiên HTX ký hợp đồng với Hiệp hội làng nghề truyền thống của Hàn Quốc, đưa 50 mẫu mã, sản phẩm của làng nghề mây tre đan Bao La sang Hàn Quốc trưng bày, quảng bá.

“Thời điểm ấy chúng tôi rất lo lắng, nhưng sau khi biết được thông tin sản phẩm của làng nghề được các chủ cơ sở kinh doanh và người dân ở nước bạn yêu thích, mua trang trí, sử dụng khiến chúng tôi rất phấn khởi. Kể từ thời điểm đó, sản phẩm của làng nghề được nhiều du khách biết đến hơn”, ông Nguyên nói.

Ông Võ Văn Dinh, Chủ tịch Hội đồng quản trị HTX mây tre đan Bao La cho biết, doanh thu hằng năm của HTX vượt trên 5 tỷ đồng, riêng hàng xuất khẩu trung bình mỗi tháng mang về khoảng 300 triệu đồng. Bên cạnh đó, HTX còn phục vụ khách du lịch và người dân địa phương, qua đó tạo việc làm thường xuyên cho hơn 100 lao động với thu nhập 4 – 6 triệu đồng/tháng.

“Bộ sản phẩm đèn trang trí, rổ, rá của HTX đã được công nhận là sản phẩm OCOP cấp 4 sao cấp thành phố. Để phấn đấu sớm được Trung ương công nhận các sản phẩm của làng nghề là sản phẩm 5 sao, HTX đang không ngừng cải tiến mẫu mã sản phẩm, tích cực sản xuất để đáp ứng đủ nhu cầu tiêu thụ. Nhiều làng nghề về mây tre đan trong nước cũng đã đến HTX để học hỏi kinh nghiệm, “mục sở thị” các sản phẩm độc đáo, tinh xảo”, ông Dinh chia sẻ.

Chứng nhận OCOP 4 sao là minh chứng cho chất lượng vượt trội của sản phẩm mây tre đan Bao La, đáp ứng các tiêu chí khắt khe về nguồn gốc xuất xứ, quy trình sản xuất, chất lượng sản phẩm và tính độc đáo trong thiết kế. Đây là niềm tự hào không chỉ của HTX mà còn là niềm tự hào của người dân địa phương, góp phần khẳng định vị thế của làng nghề truyền thống trên thị trường.

Thời gian gần đây, cùng với việc thực hiện chương trình OCOP để phát triển sản xuất, qua sự hỗ trợ của các cấp, HTX mây tre đan Bao La xây dựng thêm nhà trưng bày, xưởng sản xuất, kho chứa và đầu tư cải tạo hạ tầng, trồng cây cảnh quan để gắn kết với các tour tuyến du lịch, xây dựng hệ thống quản lý chất lượng sản phẩm và tăng cường tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại.

Làng nghề truyền thống mây tre đan Bao La đã được Sở Công Thương TP Huế trao giấy chứng nhận quyền sử dụng “Con dấu nhận diện sản phẩm thủ công mỹ nghệ Huế”. HTX mây tre đan Bao La cũng vinh dự nhận được nhiều bằng khen của Bộ Công Thương, Bộ NN&PTNT (cũ), Liên minh HTX Việt Nam, Cờ thi đua của UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế (cũ), HTX điển hình tiên tiến… Năm 2023, sản phẩm rổ rá, đèn trang trí của HTX Bao La được Ban tổ chức sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu khu vực miền Trung - Tây Nguyên chọn dự thi sản phẩm công nghiệp nông thôn cấp quốc gia.

“Thời gian tới, HTX tiếp tục duy trì hướng sản xuất hàng hóa gắn với chuỗi giá trị để đáp ứng nhu cầu thị trường, đào tạo cán bộ và hướng dẫn viên, người lao động trong HTX cách tiếp đón khách tham quan. Thường xuyên mở các lớp đào tạo nghề để phát triển thêm nguồn nhân lực có tay nghề cao, nâng mức thu nhập cho người lao động”, ông Dinh khẳng định.

Có thể nói, xây dựng HTX gắn với chuỗi giá trị không chỉ là hướng đi đúng đắn mà còn là bước đột phá để nâng tầm sản phẩm OCOP. Khi các HTX chủ động kết nối sản xuất với thị trường, nâng cao chất lượng và xây dựng thương hiệu thì sản phẩm không chỉ “đứng vững” ở thị trường trong nước mà còn có cơ hội vươn ra thế giới. Đây chính là nền tảng để phát triển kinh tế tập thể bền vững, góp phần chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp theo hướng hiện đại, nâng cao thu nhập và đời sống cho người dân.