Nằm trong địa phận thuộc dòng chảy của con sông Hậu, Ngan Dừa là vùng trũng bị nhiễm phèn - điều kiện rất thuận lợi cho việc trồng cây lác, nguồn nguyên liệu giúp người dân làm chiếu chủ và cũng tiết kiệm được chi phí khi làm chiếu.

Ấn tượng đầu tiên khi đến làng nghề dệt chiếu truyền thống Ngan Dừa là hai bên đường phơi toàn là lác và cả những chiếc chiếu mới tinh còn thơm mùi. Toàn thị trấn có khoảng 15 dòng tộc với hàng trăm hộ chuyên sống bằng nghề làm chiếu, trong đó tập trung nhiều nhất là ở ấp Thống Nhất.

Để làm ra một chiếc chiếu Ngan Dừa, cần phải trải qua nhiều công đoạn với sự tỉ mẩn và miệt mài của người thợ. Đầu tiên là chẻ lác, công đoạn đòi hỏi sự khéo léo vì cọng lác yếu và mềm nên rất khó chẻ nhỏ ra làm nhiều sợi. Nhưng chỉ với một cây dao nhỏ, qua tay người thợ, một cọng lác sẽ nhanh chóng được chẻ làm 5-6 sợi đều tăm tắp.

Lác nguyên liệu sau được đem phơi khô, rồi tùy nhu cầu chiếu trắng hay chiếu màu mà người thợ nhuộm cho phù hợp. Cuối cùng, công đoạn quan trọng nhất là công đoạn dệt, thường phải có 2 người phối hợp với nhau: Một người chuồi, sắp xếp từng sợi lác theo từng màu vào go, người kia thì thoăn thoắt dập, úp, ngửa thân go rồi xoay trái, xoay phải bẻ bìa để khít từng sợi lác. Theo nhiều thợ dệt chiếu lâu năm, do thổ nhưỡng đất và nước tại Ngan Dừa trong lành nên cọng lác chẻ ra luôn trắng ngần, đẹp mắt, chiếu Ngan Dừa nhờ đó càng trở nên bền, đẹp.

Bình quân mỗi người ở Ngan Dừa trong một ngày có thể dệt được 4 đến 5 đôi chiếu chợ (chiếu hàng) hoặc 2 đôi chiếu đặt (đặt riêng theo yêu cầu, có chất lượng tốt, dày dặn và kín kẽ hơn). Tuy nhiên, khó và kỳ công nhất là dệt chiếu bông có chữ “Trăm năm hạnh phúc”, “Vu quy” hay chữ “Song hỷ” dành cho các cặp vợ chồng mới cưới khi phải mất 2, 3 ngày mới dệt được một đôi.

Trọng Chính