Cửa khẩu siết chặt, hàng lậu giảm rõ rệt
Sau loạt bài điều tra được đăng tải trên Báo Nông nghiệp và Môi trường vạch trần thủ đoạn buôn lậu thực phẩm đông lạnh tại Cửa khẩu Quốc tế Lào Cai, vùng biên từng xao động bởi dòng người xách tay, chen chúc, ngụy trang hàng hóa, nay đã dần trở lại trật tự.
Trước đây, đường phố tấp nập cửu vạn kéo vali sang thị trấn Hà Khẩu (Trung Quốc) để vận chuyển hàng; nay, những con phố ấy vắng bóng hẳn cảnh tượng quen thuộc một thời. Ảnh: HK.
Sau khi loạt bài đăng tải, Đoàn công tác của Bộ Nông nghiệp và Môi trường do Thứ trưởng Trần Thanh Nam làm trưởng đoàn cùng các thành viên đại diện các đơn vị liên quan cũng đã có một ngày làm việc với UBND tỉnh Lào Cai và các sở, ngành liên quan về nhiệm vụ đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tội phạm buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Tại buổi làm việc, liên quan đến các nội dung, hình ảnh Báo Nông nghiệp và Môi trường phản ánh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai Nguyễn Thành Sinh đã thẳng thắn nhìn nhận, công tác kiểm tra kiểm soát vẫn còn gặp nhiều thách thức do lực lượng mỏng, quy trình kiểm nghiệm hàng hóa còn thủ công, thiếu trang thiết bị hiện đại, đặc biệt là chưa có trung tâm kiểm nghiệm đầy đủ chức năng tại địa phương.
Khu vực giữa cầu cạn tiếp giáp Việt Nam - Trung Quốc, nơi trước đây các đối tượng từng công khai quấn hàng đông lạnh vào người để vận chuyển về nội địa. Ảnh: HK.
Báo cáo tại cuộc họp, Giám đốc Sở Công Thương Hoàng Chí Hiền cho biết, việc triển khai các Công điện và chỉ đạo của Chính phủ thời gian qua được thực hiện bài bản, có trọng tâm. Tuy nhiên, hoạt động buôn bán của cư dân biên giới diễn ra với tần suất cao, khiến việc kiểm soát trở nên phức tạp. Đáng chú ý, việc vận chuyển hàng lậu chủ yếu do người già, phụ nữ, trẻ em thực hiện, theo dạng xách tay thuê, khiến cơ quan chức năng khó xử lý triệt để.
Giám đốc Sở Công Thương cũng đánh giá cao loạt bài phản ánh của Báo Nông nghiệp và Môi trường, cho rằng đây là nguồn thông tin có ích, góp phần thúc đẩy công tác quản lý địa phương. Từ các thông tin báo chí nêu, tỉnh đã chỉ đạo kiểm tra, rà soát, trước đó đã điều chuyển một số cán bộ, siết chặt lại quy trình kiểm soát hàng hóa cư dân biên giới.
Trước đây, các kho hàng đông lạnh tập kết số lượng lớn hàng hóa; sau loạt phóng sự phản ánh, lượng hàng đưa về giảm rõ rệt. Ảnh: HK.
Trở lại Cửa khẩu Quốc tế Lào Cai vào những ngày cuối tháng 5, đầu tháng 6/2025, nhóm phóng viên chứng kiến một diện mạo thay đổi rõ rệt, hệ thống phân làn giữa du khách và cư dân được cắm biển rõ ràng, rào chắn dựng kiên cố, biển thông tin đang được đề xuất thay mới ở nhiều vị trí dễ quan sát hơn. Tại khu vực làm sổ thông hành, từng là điểm nóng về chen lấn, náo loạn nay cũng đã trở nên trật tự. Không còn cảnh người dân quấn xúc xích, lạp xưởng quanh người, xách vali 2 đáy, trộn lẫn dòng khách du lịch, len lỏi qua các điểm kiểm tra.
Nhiều người dân cho biết, mỗi chuyến đi giờ như một canh bạc. Có hôm đi sang Hà Khẩu (Trung Quốc) rồi lại quay về tay không. Ảnh: HK.
Các bãi gửi xe tự phát vốn được sử dụng để trung chuyển hàng đông lạnh trá hình đã bị dẹp bỏ. Trên cầu cạn nối đôi bờ Việt - Trung, cảnh tượng phản cảm xúc xích, lạp xưởng băng keo kín người từng bị ghi lại đã không còn xuất hiện.
Lực lượng hải quan kiểm tra hàng hóa tại khu vực lối đi dành cho cư dân biên giới, nhằm ngăn chặn hành vi vận chuyển hàng lậu qua đường tiểu ngạch. Ảnh: HK.
Tuy nhiên, điều mà công luận cần hơn không phải là những lớp sơn mới trên tấm biển cũ, mà là lời khẳng định trách nhiệm của từng lực lượng, từng con người trong việc lập lại kỷ cương tại “lằn ranh đỏ” nơi cửa khẩu.
Trả lời Báo Nông nghiệp và Môi trường, ông Nguyễn Huy Quyền, Trạm trưởng Trạm Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Lào Cai cho biết: “Trong các buổi sinh hoạt đơn vị thường xuyên quán triệt đến cán bộ, chiến sĩ tuyệt đối không có hành vi sách nhiễu, làm phiền cũng như tiếp tay cho công dân, hành khách vận chuyển hàng đông lạnh qua cửa khẩu, nếu phát hiện đơn vị sẽ nghiêm túc xem xét kỉ luật, thậm chí điều chuyển công tác của trường hợp làm nhiệm vụ để xảy ra hiện tượng như vậy”.
Ông Nguyễn Huy Quyền, Trạm trưởng Trạm Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Lào Cai. Ảnh: HK.
“Theo phóng sự của báo Nông nghiệp và Môi trường chúng tôi đã rà soát đối với từng cán bộ công chức làm nhiệm vụ tại cửa khẩu, đến nay chưa phát hiện ra trường hợp nào có hành vi tiếp tay cho việc cư dân xách hàng qua cửa khẩu. Nếu phát hiện ra trường hợp bao che, tiếp tay sẽ kiên quyết xử lý theo quy định”. Ông. Phạm Văn Phúc, Phó đội trưởng Đội Hải quan Cửa khẩu Quốc tế Lào Cai, Chi cục Hải quan vùng VII thông tin.
Theo ông Phạm Văn Phúc, Phó Đội trưởng Đội Hải quan Cửa khẩu Quốc tế Lào Cai (Chi cục Hải quan Vùng VII), từ ngày 1/1 đến 2/6/2025, lực lượng hải quan đã thu giữ 4.280 kg thực phẩm đông lạnh và 39 điện thoại di động đã qua sử dụng. Trong thời gian này, đơn vị phối hợp phát hiện hai vụ vận chuyển tiền vi phạm. Một vụ xảy ra ngày 21/5, bốn công dân Việt Nam xuất cảnh mang theo 300.000 nhân dân tệ không khai báo, hiện đã bị khởi tố hình sự. Vụ còn lại diễn ra ngày 29/5, một công dân Trung Quốc nhập cảnh mang theo 18.700 nhân dân tệ loại mệnh giá 100, trong đó có 185 tờ tiền giả và 2 tờ tiền thật.
Ông Phạm Văn Phúc, Phó đội trưởng Đội Hải quan Cửa khẩu Quốc tế Lào Cai, Chi cục Hải quan vùng VII. Ảnh: HK.
Riêng trong tháng 5, Đội Hải quan xử lý 23 vụ vi phạm, gồm một vụ vi phạm kiểm soát hải quan trị giá hơn 154 triệu đồng và 21 vụ liên quan thuế, trị giá, thủ tục với số tiền xử phạt hơn 90 triệu đồng. Lũy kế từ đầu năm, đơn vị đã xử phạt 85 vụ, thu gần 295 triệu đồng.
Tại buổi làm việc với UBND tỉnh Lào Cai, Tổ công tác của Bộ Nông nghiệp và Môi trường do Thứ trưởng Trần Thanh Nam làm Tổ trưởng cùng đại diện lãnh đạo tỉnh, các sở ban ngành đã kiểm tra trực tiếp hiện trường tiêu hủy hàng hóa vi phạm được thu giữ qua công tác đấu tranh phòng chống buôn lậu. Tổng trị giá hàng hóa bị tiêu hủy là hơn 407 triệu đồng.
Trong đó, đáng chú ý là nhiều lô hàng thực phẩm đông lạnh không rõ nguồn gốc như 1.560 kg chân gà, 261 kg lạp xưởng, 751 chai sữa, 25 hộp thực phẩm chức năng, 370 gói chân gà ăn liền, 2.400 chai sữa chua hoa quả, cùng hàng nghìn đơn vị bánh kẹo, thạch trái cây, trà sữa, kẹo sữa bò, bánh hạt dẻ và 300 kg thuốc Bắc.
Tổ công tác kiểm tra trực tiếp hiện trường tiêu hủy hàng hóa vi phạm được thu giữ qua các đợt cao điểm gần đây. Ảnh: HK.
Ngoài thực phẩm, đoàn công tác cũng giám sát việc tiêu hủy hàng hóa giả mạo nhãn hiệu nổi tiếng như GUCCI, CROCS, Adidas với tổng cộng 35 đôi dép sục, 56 đôi dép, 95 đôi giày, 20 áo phông, 10 kính mắt.
Không ai được đứng ngoài trách nhiệm
Dù ghi nhận có chuyển biến sau loạt bài điều tra, nhưng dư luận không quên một điều, từng có những giai đoạn mà hệ thống kiểm soát cửa khẩu bị vô hiệu hóa. Những hình ảnh từ loạt bài trước đã ghi lại rõ, cán bộ hải quan đứng nhìn người gùi hàng qua mà không kiểm tra, không ai kiểm soát; và các ca trực buông lỏng trước cảnh tượng vận chuyển hàng hóa có điều kiện.
Biển cấm được đặt tại khu vực cửa khẩu nhằm nhắc nhở người dân không tập kết, tháo dỡ hàng hóa trái phép, siết chặt kiểm soát hoạt động vận chuyển qua biên giới. Ảnh: HK.
Sau khi Chi cục Hải quan tỉnh Lào Cai được sáp nhập thành Chi cục Hải quan vùng VII, nhiều cán bộ được điều chuyển theo kế hoạch. Nhưng nếu trong số đó có những người từng cố tình buông lỏng, tiếp tay, thì việc chuyển công tác cũng không thể là hình thức “rửa” trách nhiệm mà cần tiếp tục làm rõ.
Trong trường hợp hoạt động "chấn chỉnh" chỉ dừng ở khẩu hiệu, kèm theo vài vụ bắt giữ hàng lậu đơn lẻ mà không xử lý vi phạm của cán bộ thì hoạt động chống buôn lậu vùng biên sẽ không triệt để. Báo Nông nghiệp và Môi trường vẫn tiếp tục theo sát nội dung này.
