Trung ương Cục miền Nam: Nơi báo chí viết tiếp sứ mệnh lịch sử

Hào khí chiến khu xưa

Trong không khí cả nước hân hoan chào mừng Cách mạng Tháng Tám thành công và 80 năm Ngày Quốc khánh 2/9, chúng tôi có dịp đến thăm Trung ương Cục miền Nam – nơi từng được ví như “bộ não” chỉ đạo phong trào kháng chiến. Dưới tán rừng xanh thẳm, lối đi dẫn vào khu căn cứ vẫn lưu dấu những năm tháng gian khổ, hào hùng, khiến lòng người dâng lên niềm tự hào và niềm tin vào con đường đổi mới, xây dựng đất nước giàu mạnh, văn minh.

Theo chân chị Nguyễn Thị Thúy Vy, hướng dẫn viên của khu di tích, chúng tôi tham quan khu trưng bày các hiện vật, khu vực này vừa được tu bổ, tôn tạo với nhiều hạng mục mới. Công nghệ số được ứng dụng sinh động: hiện vật kết hợp trình chiếu phim tư liệu bằng kỹ thuật 3D mapping, mang đến trải nghiệm trực quan, sinh động cho người xem. Không gian hiện đại này vừa góp phần bảo tồn, phát huy giá trị di tích, vừa tạo sức hút đặc biệt với du khách, nhất là thế hệ trẻ trong hành trình tìm hiểu truyền thống cách mạng vẻ vang của dân tộc.

Giọng thuyết minh ấm áp, truyền cảm của chị Thúy Vy đưa chúng tôi ngược dòng thời gian, về những tháng ngày hào hùng của cách mạng miền Nam. Chị kể tỉ mỉ về quá trình hình thành, xây dựng và phát triển khu căn cứ – nơi hội tụ ý chí sắt son của cả một thế hệ. Trước mắt chúng tôi, “sa bàn” toàn cảnh căn cứ hiện lên như bản đồ thu nhỏ, giúp dễ hình dung quy mô, cách bố trí cũng như sự khéo léo của quân dân khi dựng chiến khu giữa rừng già.

Đi dọc các phòng trưng bày, những hiện vật mộc mạc nhưng chan chứa tinh thần cách mạng lần lượt hiện ra: chiếc bàn gỗ thô sơ – nơi các đồng chí lãnh đạo đưa ra quyết sách quan trọng; chiếc bật lửa làm từ vỏ lựu đạn – biểu tượng sáng tạo trong gian khó; chiếc lược nhỏ chế tác từ mảnh xác máy bay Mỹ – minh chứng ý chí biến đau thương thành sức mạnh; cùng máy đánh chữ, máy truyền tin. Mỗi kỷ vật không chỉ mang giá trị lịch sử mà còn khơi dậy niềm tự hào và lòng biết ơn sâu nặng đối với lớp cha anh đã hiến dâng tuổi trẻ cho Tổ quốc.

Không gian chiến khu xưa như sống dậy, khiến mỗi bước chân của người đến thăm thêm phần lắng đọng. Càng thấm thía hơn, chúng tôi càng nhận rõ: chính từ mảnh đất gian khổ này, truyền thống cách mạng miền Nam đã được hun đúc, trở thành nguồn sức mạnh vô song, góp phần làm nên thắng lợi vĩ đại của dân tộc.

Đây là lần thứ hai anh Nguyễn Quang, phóng viên Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV), đến với khu di tích Trung ương Cục miền Nam. “Mỗi hình ảnh, mỗi hiện vật, mỗi câu chuyện nơi đây đều nhắc nhở thế hệ chúng tôi kế thừa, phát huy truyền thống cách mạng, hun đúc thêm niềm tin và ý chí để xứng đáng với sự hy sinh của các thế hệ cha anh. Qua đó, tôi sẽ tiếp tục học tập, rèn luyện, nâng cao bản lĩnh chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, nỗ lực đóng góp trí tuệ và sức trẻ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc,” anh Quang chia sẻ.

Tiếng nói chính nghĩa giữa lửa đạn

Rời nhà trưng bày, theo con đường nhỏ quanh co uốn lượn, chúng tôi đến thăm khu vực đặt các bia ghi dấu cơ quan báo chí từng hoạt động ngay tại chiến trường miền Nam. Đây chính là nơi lực lượng báo chí cách mạng miền Nam được thành lập và tác nghiệp, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Trung ương Cục và Bộ Chỉ huy Quân Giải phóng miền Nam. Điều đặc biệt, tất cả các cơ quan thông tấn, báo chí ấy đều ra đời trong những ngày đấu tranh đầy cam go, khốc liệt, chấp nhận gian khổ và hy sinh ngay giữa lửa đạn.

Một trong những lực lượng báo chí tham gia vào chiến trường sớm và có tác động lớn là Thông tấn xã Giải phóng, được thành lập ngày 12/10/1960 tại một chiến khu ở miền Đông Nam Bộ, theo chỉ đạo của Trung ương. Bên cạnh đó, Báo Giải phóng – cơ quan ngôn luận của Ủy ban Trung ương Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam – ra đời ngày 20/12/1964, in và phát hành ngay trong chiến khu với nhiệm vụ tuyên truyền, cổ động cho kháng chiến. Cùng với đó, Đài Phát thanh Giải phóng giữ vai trò đặc biệt quan trọng, là công cụ truyền thông nhanh chóng, truyền tải kịp thời các chủ trương, chỉ thị của Trung ương, Trung ương Cục, khu ủy đến tận cơ sở; đồng thời là tiếng nói mạnh mẽ của cách mạng miền Nam với đồng bào cả nước và bạn bè quốc tế.

Ở tuổi 72, ông Phan Văn Thà, nguyên cán bộ Ban Dân y Trung ương Cục miền Nam, vẫn chưa bao giờ phai nhạt ký ức về những năm tháng sống và chiến đấu nơi chiến khu.

Ông kể, cùng với các hoạt động của Trung ương Cục từ Tân Biên, cán bộ và phóng viên các cơ quan báo chí đã lan tỏa tiếng nói chính nghĩa, thắp lửa niềm tin cho biết bao người con miền Nam trong những năm kháng chiến chống Mỹ.

“Cảm xúc nhiều lắm… Nhưng điều tôi tự hào nhất là mình đã từng sống, từng chiến đấu trên mảnh đất này, căn cứ này, chiến khu này. Ngày ấy, tôi còn trẻ lắm, chưa hiểu nhiều về cách mạng. Nhưng mỗi ngày được đọc báo, nghe đài phát thanh về những bản tin chiến thắng, những bài ca cách mạng… thôi thúc tôi rất nhiều. Không chỉ tôi đâu, thanh niên cùng trang lứa đều hướng về cách mạng”, ông Thà nhớ lại.

Gia đình ông vốn từ miền Bắc vào Nam làm phu đồn điền từ năm 1927, cha mẹ tham gia Việt Minh ở Campuchia. Đến năm 1970, ông được điều về công tác tại Ban Dân y Trung ương Cục miền Nam, gắn bó với chiến khu, nên ông càng thấu hiểu rõ vai trò của công tác tuyên truyền và của báo chí.

Những ngày trong rừng sâu, chiếc radio trở thành tài sản vô giá. Cán bộ, chiến sĩ thường tụ tập quanh chiếc máy, mở âm lượng thật nhỏ để tránh địch phát hiện. Dù sống trong chiến khu, khoảng cách chỉ vài cây số, nhưng hiếm khi ông có dịp gặp cán bộ, phóng viên Ban Tuyên huấn. Có lần, ông tận mắt chứng kiến một chiến sĩ trèo lên tận ngọn cây cao để gắn ăng-ten, phát sóng xong lại tháo gỡ ngay trong đêm. “Người dân y như tôi không khỏi cảm phục sự gan dạ, tận tụy ấy”, ông kể.

Mỗi bản tin, mỗi bài hát phát ra từ đài chính là nguồn động viên lớn, tiếp thêm sức mạnh tinh thần, giúp ông cùng đồng đội vững vàng tâm thế, nêu cao ý chí chiến đấu cho độc lập, tự do của Tổ quốc.

“Hồi đó, nếu không có báo chí, làm sao chúng tôi biết tin tức đất nước, thế giới? Giữa rừng âm u, buồn bã… nhưng khi nghe tiếng nói chính nghĩa, nghe tiếng của Bác Hồ gửi vào Nam, lòng chúng tôi sung sướng vô cùng. Báo chí đã góp phần nâng cao nhận thức, thôi thúc chúng tôi hoàn thành nhiệm vụ, như một người lính ra trận”, ông Thà bồi hồi.

Theo ông Thà, trong thời chiến, báo chí không chỉ là phương tiện thông tin mà còn là nguồn động viên tinh thần to lớn, góp phần làm nên thắng lợi chung. Trong hòa bình hôm nay, báo chí vẫn là tiếng nói của Đảng, của nhân dân, của chính nghĩa.

Mỗi lần có dịp trở lại thăm những nơi từng là địa điểm hoạt động của các cơ quan báo chí, giữa khung cảnh xanh mát, yên bình hôm nay, trong ông lại dậy lên những hồi ức đầy tự hào. Ký ức ấy không chỉ sống mãi trong lòng ông, mà còn vang vọng trong trái tim của biết bao thế hệ bạn đọc.

Báo chí cách mạng viết tiếp sứ mệnh lịch sử

Trong suốt một thời gian dài, báo chí cách mạng đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử: thông tin nhanh nhạy, định hướng tư tưởng chính xác, cổ vũ mạnh mẽ phong trào đấu tranh cách mạng. Không chỉ động viên, khích lệ quân dân vùng giải phóng, báo chí còn vươn tới cả những vùng địch kiểm soát, hun đúc ý chí kiên cường, khơi dậy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc, góp phần đưa cuộc kháng chiến đi đến thắng lợi hoàn toàn.

Bằng những tiếng nói chính nghĩa, báo chí cách mạng miền Nam đã đồng hành cùng dân tộc, góp phần làm nên chiến công chói lọi của thế kỷ XX, để non sông liền một dải.

Phát biểu tại Hội Báo toàn quốc 2025, ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương khẳng định, suốt 100 năm qua, báo chí cách mạng Việt Nam thực sự là tiếng nói của Đảng, Nhà nước; là diễn đàn tin cậy của Nhân dân; là cầu nối bền chặt giữa ý Đảng và lòng Dân; đồng thời là tấm gương phản chiếu tâm tư, khát vọng của xã hội. Người làm báo cách mạng chính là lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng – văn hóa.

Ông Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ hiện nay vừa mở ra cơ hội, vừa đặt ra thách thức cho báo chí. Vì vậy, “phải lấy đổi mới sáng tạo làm động lực, lấy công nghệ làm công cụ để nâng tầm báo chí Việt Nam. Cần đổi mới từ bên trong: đổi mới tư duy lãnh đạo, mô hình tòa soạn, phương thức sản xuất và phân phối nội dung, cũng như mối quan hệ giữa báo chí và công chúng.

"Báo chí phải phát huy vai trò phản biện xã hội, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, thúc đẩy đại đoàn kết, khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc, truyền cảm hứng và khát vọng cống hiến, góp phần đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng và vươn mình của dân tộc Việt Nam”, ông Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh.