Tránh nóng vội trong triển khai khuyến nông cộng đồng

Ngày 17/8 tại Lạng Sơn, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp cùng Trường Cao đẳng Công nghệ và Nông lâm Đông Bắc (Bộ NN-PTNT) tổ chức tọa đàm "Giải pháp nâng cao năng lực khuyến nông cơ sở thông qua kiện toàn tổ khuyến nông cộng đồng các tỉnh phía Bắc”. Tham dự tọa đàm có các Sở NN-PTNT, trung tâm khuyến nông các tỉnh, thành phố phía Bắc.

Tọa đàm tập trung đánh giá tình hình triển khai thành lập và hoạt động của các tổ khuyến nông cộng đồng thời gian qua, những khó khăn, vướng mắc trong quá trình hoạt động và định hướng, giải pháp trong thời gian tới. Trên cơ sở kết quả thảo luận, là cơ sở để Bộ NN-PTNT có quan điểm chỉ đạo, định hướng cho các địa phương triển khai thực hiện về đổi mới hoạt động khuyến nông, đặc biệt là việc thành lập và hoạt động của tổ khuyến nông cộng đồng.

Tại tọa đàm, Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho biết sau hơn một năm triển khai Đề án Nâng cao hiệu quả hoạt động công tác khuyến nông trên cơ sở kiện toàn mô hình tổ khuyến nông cộng đồng giai đoạn 2022 - 2025, các tỉnh tham gia Đề án đã xác định rõ nhiệm vụ trọng tâm đối với công tác khuyến nông là nhanh chóng củng cố, kiện toàn hệ thống khuyến nông các cấp, đặc biệt là cấp cơ sở theo mô hình tổ khuyến nông cộng đồng.

Qua đó nâng cao hiệu quả hoạt động khuyến nông theo hướng đa dạng hóa chức năng và loại hình hoạt động khuyến nông, phát triển dịch vụ khuyến nông theo hướng xã hội hóa, tích hợp đa giá trị nhằm tạo ra giá trị gia tăng và hiệu quả kinh tế cho các đối tượng tham gia khuyến nông.

Ngày 8/3/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 318/QĐ-TTg về Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới và xã nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021 - 2025, trong đó có tiêu chí quy định xã đạt chuẩn nông thôn mới phải có tổ khuyến nông cộng đồng hoạt động hiệu quả.

Đây là nội dung yêu cầu mới trong Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 với mục tiêu nhằm phát huy vai trò của hệ thống khuyến nông trong phát triển sản xuất nông nghiệp, tạo việc làm, tăng thu nhập, cải thiện đời sống người dân ở các xã nông thôn mới.

Để hướng dẫn các địa phương triển khai hiệu quả nội dung này, Bộ NN-PTNT đã phê duyệt Đề án thí điểm “Nâng cao hiệu quả hoạt động công tác khuyến nông trên cơ sở kiện toàn mô hình tổ khuyến nông cộng đồng”.

Sau hơn 1 năm triển khai, Đề án đã nhận được sự quan tâm ủng hộ của các cấp, các ngành và sự vào cuộc tham gia rất tích cực của cả hệ thống chính trị từ trung ương đến địa phương cũng như các doanh nghiệp, đã tạo nên một phong trào về khuyến nông cộng đồng trong toàn hệ thống khuyến nông.

Ở 13 tỉnh tham gia Đề án, đã thành lập được 26 tổ khuyến nông cộng đồng thí điểm (với tổng số 168 thành viên) và 562 tổ khuyến nông cộng đồng mở rộng (với tổng số 4.276 thành viên). Đề án đã tổ chức được nhiều hoạt động nâng cao năng lực cho các tổ khuyến nông cộng đồng như: Hướng dẫn xây dựng quy chế hoạt động, tổ chức tập huấn, tư vấn, hội thảo, tọa đàm, truyền thông, xây dựng bộ tài liệu đào tạo khuyến nông cộng đồng để sử dụng rộng rãi trên toàn quốc.

Theo ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, các tỉnh tham gia Đề án tổ khuyến nông cộng đồng phải xác định hoạt động khuyến nông phải đạt hiệu quả mới thu hút được sự quan tâm của người dân, từ đó mới lan tỏa được mô hình này rộng rãi trên cả nước. Người dân chính là chủ thể phát triển, ở đâu có ruộng, vườn, ao, chuồng thì ở đó có hoạt động khuyến nông, có cán bộ khuyến nông.

Bên cạnh đó, các vấn đề khó khăn của các tổ khuyến nông gặp phải trong quá trình triển khai đề án thường nằm ở việc xây dựng quy chế khuyến nông cộng đồng chưa thực sự dân chủ, thiếu sự thảo luận và đóng góp của khuyến nông viên cộng đồng, chính quyền địa phương nên đôi khi quy chế này được xây dựng mang tính hành chính.

Chia sẻ tại tọa đàm, nhiều địa phương cho biết trong quá trình triển khai Đề án tổ khuyến nông cộng đồng, có nhiều đơn vị, tổ chức làm khuyến nông (khuyến nông của các doanh nghiệp, khuyến nông của các dự án) nên có sự cạnh tranh về dịch vụ khuyến nông, chưa liên kết được. Các thành viên trong tổ còn hạn chế về kiến thức để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của tổ khuyến nông cộng đồng, đặc biệt là kiến thức về phát triển thị trường, quản trị HTX, liên kết theo chuỗi giá trị, quản lý chất lượng, truy xuất nguồn gốc, chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp...

Một số tỉnh phía Bắc như Hà Giang, Lào Cai trong quá trình triển khai Đề án còn gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn cơ sở vật chất, phương tiện đi lại, cán bộ làm công tác khuyến nông phải kiêm nhiều việc nhưng phụ cấp hỗ trợ còn thấp.

Sự phối hợp chỉ đạo sản xuất giữa ngành nông nghiệp với chính quyền địa phương và cơ quan liên quan đôi lúc chưa thường xuyên, chặt chẽ, nhất là công tác giải quyết khó khăn trong các khâu sản xuất, vì vậy việc triển khai nhiệm vụ theo yêu cầu của cơ quan quản lý, chính quyền địa phương của tổ khuyến nông cộng đồng chưa phát huy hiệu quả...

Trước những khó khăn, hạn chế này, Thứ trưởng Trần Thanh Nam đề nghị cần phải xác định rõ vai trò của hoạt động khuyến nông, các dịch vụ công phải bao phủ được hết toàn bộ nông dân, trong quá trình triển khai Đề án tổ khuyến nông cộng đồng cần tránh tình trạng “đèn nhà ai nhà nấy rạng”, các tỉnh tham gia Đề án cần phải có sự thống nhất trong các quy định chung.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam lưu ý, phải tránh nóng vội trong quá trình triển khai tổ khuyến nông cộng đồng. Các mô hình hiệu quả ở các địa phương nên được chia sẻ rộng rãi, nếu cần thiết sẽ tổ chức các đoàn, nhóm học tập, triển khai áp dụng sao cho phù hợp với nhu cầu của địa phương mình.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng yêu cầu Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới; Trung tâm Khuyến nông Quốc gia tổ chức tham mưu Bộ NN-PTNT về việc sử dụng nguồn vốn, kinh phí, tài liệu phục vụ cho hoạt động của khuyến nông cộng đồng ở cơ sở, đồng thời tập trung vào công tác đào tạo nguồn nhân lực có trình độ, đạt chất lượng cao cho lĩnh vực khuyến nông...