TP.HCM tạo đột phá phát triển kinh tế xanh, bền vững

Báo Nông nghiệp và Môi trường đã có cuộc trao đổi với ông Bùi Minh Thạnh - Thành ủy viên, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM.

Xin ông cho biết những kết quả nổi bật, đặc biệt là thực hiện những chương trình đột phá mà TP.HCM đã đạt được trong những năm qua về lĩnh vực nông nghiệp, nhằm phục vụ phát triển kinh tế - xã hội bền vững của thành phố?

Qua 50 năm xây dựng và phát triển, TP.HCM đã không ngừng đổi mới, chuyển mình mạnh mẽ từ nền nông nghiệp truyền thống trở thành nông nghiệp hiện đại, ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số toàn diện, gắn với quá trình phát triển kinh tế - xã hội của thành phố và cả nước. Đây là một lĩnh vực có bước phát triển bền bỉ, đóng góp trực tiếp vào mục tiêu tăng trưởng xanh, nâng cao đời sống người dân nông thôn và củng cố vị thế của TP.HCM là một trung tâm kinh tế hàng đầu khu vực phía Nam.

Sau thành công của chương trình 2 cây - 2 con. TP.HCM đã mở rộng thành chương trình cùng với chính sách chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp nhằm chuyển các loại cây con có năng suất, sản lượng, giá trị thấp sang loại cây con có năng suất, sản lượng, giá trị cao hơn. Đặc biệt, với chính sách kích cầu đầu tư - hỗ trợ lãi vay cho các thành phần kinh tế khi đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp được đánh giá là đòn bẩy quan trọng, góp phần huy động nguồn lực xã hội phục vụ mục tiêu phát triển bền vững của thành phố.

Đến cuối năm 2015, TP.HCM cơ bản hoàn thành Chương trình xây dựng nông thôn mới theo Nghị quyết 26-NQ/TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, đánh dấu bước chuyển mình quan trọng của khu vực ngoại thành. Bước vào giai đoạn tái cơ cấu ngành nông nghiệp, theo Quyết định số 899/QĐ-TTg ngày 10/6/2013 của Thủ tướng Chính phủ, TP.HCM chú trọng phát triển theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững; tập trung phát triển nền nông nghiệp đô thị, nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ sinh học, gắn với truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn VietGAP - GlobalGAP.

Năm 2025, TP.HCM đặt mục tiêu tăng trưởng thêm từ 2,5 - 3%, trong đó, giá trị bình quân trên 1 ha đất sản xuất nông nghiệp đạt 650 - 750 triệu đồng/năm, tăng gấp hơn 5 lần so với năm 2008. Hiện tại, diện tích trồng trọt ứng dụng công nghệ cao đạt hơn 13.731 ha, cùng hàng trăm cơ sở chăn nuôi ứng dụng công nghệ cao. Song song đó, Thành phố đang triển khai mở rộng 4 khu, dự án nông nghiệp công nghệ cao với quy mô gần 981 ha, từng bước hình thành hệ sinh thái nông nghiệp công nghệ cao mang tính liên vùng.

Hiện TP.HCM đã có 134/134 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 128 xã đạt chuẩn nâng cao, 26 xã đạt chuẩn kiểu mẫu, nhiều địa phương trở thành mô hình điểm về chuyển đổi số và nông nghiệp xanh và hơn 1.000 sản phẩm OCOP đạt chuẩn 3-4 sao, khẳng định vai trò tiên phong của TP.HCM trong phát triển sản phẩm đặc trưng của từng địa phương “Mỗi xã một sản phẩm” - OCOP, gắn sản xuất với thương hiệu và thị trường.

Đặc biệt, TP.HCM thể hiện được vai trò tiên phong, đầu tàu ở nhiều lĩnh vực về chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi và thực hiện chính sách kích cầu đầu tư vào nông nghiệp với 1 đồng vốn ngân sách hỗ trợ lãi vay sẽ huy động được 10 đồng vốn xã hội; vùng chăn nuôi công nghệ cao tập trung để tạo nguồn cung cấp sữa lớn nhất toàn quốc; trung tâm sản xuất và cung cấp giống cây giống con chất lượng cao cho khu vực và cả nước.

Có thể khẳng định, thành tựu 50 năm của ngành nông nghiệp TP.HCM là kết quả của quá trình kiên định chiến lược đổi mới - sáng tạo - hội nhập, phát huy mạnh mẽ vai trò của khoa học, công nghệ và chính sách đột phá. Đây chính là nền tảng để TP tiếp tục giữ vai trò đầu tàu, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển nông nghiệp hiện đại, bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu và hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

TP.HCM sẽ triển khai các chiến lược quan trọng nào nhằm tạo đột phá về khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia trong phát triển nông nghiệp của Thành phố theo Nghị quyết số 57-NQ/TW, thưa ông?

Thực hiện Nghị quyết số 31-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển TP.HCM đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, đồng thời, cụ thể hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, TP.HCM đã xác định phát triển khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp không chỉ là động lực tăng trưởng nội tại, mà còn là trụ cột chiến lược trong liên kết vùng, đặc biệt với hai khu vực có vị trí chiến lược là Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây.

Mục tiêu của TP.HCM là hình thành vành đai nông nghiệp công nghệ cao - logistics - chế biến, bảo đảm liên kết chặt chẽ, phát huy lợi thế vùng và tạo “bộ kiềng ba chân” để phát triển vững chắc cho toàn Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, góp phần đưa nông nghiệp thành khu vực phát triển hiện đại, bền vững và hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Trước mắt, TP sẽ triển khai các giải pháp trọng tâm trong thời gian tới.

Theo đó, TP.HCM sẽ đẩy mạnh thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học thông qua mô hình liên kết “Bốn nhà”: “Nhà nước - Nhà khoa học - Doanh nghiệp - Nông dân”, đưa nhanh các công nghệ mới vào sản xuất và chế biến nông sản; thiết kế Sàn giao dịch công nghệ TP.HCM không chỉ phục vụ nội địa mà còn kết nối trực tiếp với các khu vực sản xuất tiềm năng của Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây, tạo điều kiện cho doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân tiếp cận nhanh công nghệ tiên tiến. Đồng thời, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực nông nghiệp thông minh, AI, IoT và phân tích dữ liệu lớn.

Trong đó, TP.HCM (cũ) là trung tâm đào tạo - chuyển giao; còn Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) mở rộng ứng dụng thực tiễn. Đây sẽ là mô hình phát triển nhân lực theo chuỗi, giúp rút ngắn khoảng cách về trình độ giữa các địa phương; tăng tốc xây dựng và vận hành Trung tâm công nghệ chiến lược đạt chuẩn quốc tế về công nghệ sinh học, trí tuệ nhân tạo - dữ liệu lớn và sản xuất thông minh, đặt tại TP.HCM, có chức năng nghiên cứu, chuyển giao và hỗ trợ trực tiếp các tỉnh lân cận trong ứng dụng công nghệ vào nông nghiệp.

Về lâu dài, TP.HCM xác định phải xây dựng hệ sinh thái nông nghiệp công nghệ cao liên kết vùng. Trong đó, khu vực Bình Dương (cũ) sẽ được định hướng phát triển mạnh về chế biến sâu, logistics, thương mại hóa và tiêu chuẩn hóa sản phẩm nông nghiệp, tận dụng hạ tầng công nghiệp và giao thông hiện có; khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) sẽ tập trung vào nông nghiệp sinh thái, nuôi trồng thủy sản chất lượng cao gắn với du lịch và dịch vụ hậu cần cảng biển, phát huy thế mạnh vị trí cửa ngõ logistics quốc tế; khu vực TP.HCM (cũ) giữ vai trò hạt nhân nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, chuyển giao công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực và dẫn dắt thị trường, kết nối chuỗi giá trị vùng.

Song song đó, TP.HCM sẽ phối hợp cùng với các tỉnh lân cận hoàn thiện hạ tầng giao thông kết nối liên vùng thông qua các tuyến cao tốc TP.HCM - Long Thành - Vũng Tàu, Biên Hòa - Vũng Tàu, Bến Lức - Long Thành..., giúp rút ngắn thời gian vận chuyển, giảm chi phí logistics, thúc đẩy hình thành chuỗi cung ứng nông sản hiện đại và thống nhất trong toàn vùng.

Bên cạnh yếu tố hạ tầng, một cơ chế phối hợp chính sách liên vùng linh hoạt sẽ được xây dựng. Trong đó, TP.HCM (cũ) đóng vai trò điều phối và hỗ trợ kỹ thuật, pháp lý, thị trường; còn Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) sẽ chủ động mở rộng vùng nguyên liệu và chuỗi giá trị sản phẩm OCOP đặc trưng. Đây là điều kiện để các 3 khu vực cùng tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu và tăng khả năng cạnh tranh toàn khu vực.

Với cách tiếp cận như trên, TP.HCM không chỉ tiếp tục khẳng định vai trò đầu tàu về đổi mới sáng tạo, mà còn tạo sự phát triển đồng bộ và hài hòa với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu để hình thành một “bộ kiềng ba chân” vững chắc, góp phần xây dựng được một nền nông nghiệp hiện đại, xanh và bền vững, có khả năng kết nối với quốc tế, nâng cao vị thế Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam trên bản đồ phát triển quốc gia.

Trân trọng cảm ơn ông!

“TP.HCM tăng cường nguồn lực, hoàn thiện thể chế, đẩy mạnh chuyển giao công nghệ, đồng thời, mở rộng hợp tác vùng để tận dụng tối đa lợi thế của từng địa phương. Mục tiêu không chỉ dừng lại ở phát triển OCOP và nông nghiệp công nghệ cao, mà còn nâng cao sức cạnh tranh và giá trị gia tăng của nông sản thành phố, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội bền vững của TP.HCM và Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam”, ông Thạnh chia sẻ.