Nước sông lên báo động 3 là hiệu lệnh chạy lũ
Khoảng 10 giờ sáng một ngày cuối tháng 8, tuyến đường Thanh Niên thuộc tổ dân phố Hồng Thanh, phường Yên Bái, tỉnh Lào Cai vẫn còn hằn rõ những dấu vết của trận lũ vừa mới rút hôm trước. Bùn đất đặc quánh, nước đục ngàu dưới rãnh. Nhiều người dân đang tất tả dọn dẹp nhà cửa để ổn định lại.
Mỗi khi nước sông Hồng dâng cao trên báo động 3 là người dân ở tổ dân phố Hồng Thanh lại tất bật chạy lũ. Ảnh: Thanh Tiến.
Giữa khung cảnh ấy, ông Phạm Trọng Hồng, một người đàn ông đã ngoài 80 tuổi đang lọ mọ dùng vòi nước phun rửa lớp bùn đất còn sót lại trên những bậc thềm trước nhà. Với ông, một người đã sống ở đây từ năm 1993, cảnh tượng này dẫu quen thuộc nhưng chưa bao giờ thôi ám ảnh.
Hoàn lưu bão số 5 vừa qua gây mưa lớn kéo dài, nước sông dâng cao nên nhà tất cả các hộ dân sống ven tuyến đường Thanh Niên lại phải chạy lũ.
Người đàn ông ngoài 80 tuổi dọn dẹp nhà cửa sau trận lũ do hoàn lưu bão số 5 vừa qua. Ảnh: Thanh Tiến.
Ông Hồng chia sẻ: “Nỗi lo năm nay càng lớn hơn khi ký ức về trận lụt lịch sử năm ngoái vẫn còn in sâu trong tâm trí. Trận lũ hồi tháng 9/2024 nước dâng cao ngập hết cả tầng 1. Nước ập vào nhanh nên không kịp trở tay, mất nhiều đồ lắm. Trận lụt năm đó đã khiến gia đình tôi phải dọn đến nhà con trai ở tạm hơn 1 tháng trời”, ông Hồng ngậm ngùi nhớ lại.
Để thích nghi với nước sông Hồng thất thường lên xuống, từ những năm trước nhà ông Hồng đã phải nâng nền nhà cao hơn mặt đường tới 1,5 mét. Ông chỉ tay vào hàng bậc tam cấp cao vút trước cửa, nói vui mà chua xót: “Tôi phải làm nhiều bậc thế này để đề phòng lụt. Nhiều nhà thấp hơn bị ngập suốt, lúc nào nhà tôi bị ngập thì các nhà khác trong xóm bị hết rồi.”
Sau khi nước rút, bùn đất đầy mặt đường. Ảnh: Thanh Tiến.
Mỗi mùa mưa bão, cụm từ "báo động 3" lại trở thành một hiệu lệnh quen thuộc, báo hiệu một đêm trắng di chuyển đồ đạc và những ngày sau khi lũ rút là chuỗi ngày dọn dẹp vệ sinh mệt mỏi. Họ cứ thế bám trụ bên dòng sông mẹ, với những giải pháp tự thân và một nỗi lo thường trực mỗi khi mùa mưa đến.
Sau khi kê dọn lại đồ đạc ở gian phòng khách, gia đình chị Nguyễn Thị Hương mới quây quần bên mâm cơm trưa. Gần chục năm về làm dâu ở tổ dân phố Hồng Thanh, chị Hương đã thuộc lòng quy luật của con nước sông Hồng. Ngôi nhà nằm ở vị trí trũng nhất, như một rốn lũ bất đắc dĩ, luôn là nơi đầu tiên đón dòng nước đục ngầu mỗi khi mưa lớn.
“Đợt lũ do hoàn lưa bão số 5 vừa rồi, nước đã mấp mé ngay cửa. Chỉ cần một chiếc xe ô tô chạy qua tạo sóng là tràn hết vào nhà rồi,” chị Hương chia sẻ, giọng không giấu vẻ mệt mỏi.
Nhưng trận lụt vừa qua không là gì so với ký ức kinh hoàng về trận lụt lịch sử năm ngoái. Nước dâng nhanh và nhấn chìm toàn bộ tầng một. Chiếc cầu thang cũ, nhỏ hẹp không cho phép di chuyển bất cứ vật dụng giá trị nào, chỉ đủ lối thoát cho người.
Các hộ dân luôn sống trong tình trạng bất an mỗi khi có mưa lớn kéo dài. Ảnh: Thanh Tiến.
“Đẩy mỗi người lên thôi, còn toàn bộ đồ đạc ở dưới trôi sạch, bay hết cả cửa. Mấy ngày liền, cả gia đình bị cô lập trên tầng hai, sinh hoạt tối thiểu với bếp ga mini và chút lương thực kịp mang theo. Giữa mênh mông biển nước, tình người lại tỏa sáng. Khi thấy các nhà hàng xóm đã hết đồ ăn, những nhà nấu cơm bằng bếp ga, xong nắm chặt vào túi bóng rồi ném sang những nhà phía đối diện. “Lần ném được, lần ném trượt xuống dòng nước đục ngàu”, đó là cách mọi người đùm bọc nhau, chống chọi qua những ngày khó khăn nhất cho đến khi xuồng cứu hộ vào được đến nơi”, chị Hương kể lại.
Vì nằm ở khu vực trũng, ngay ven sông Hồng nên sau nhiều năm chịu cảnh chạy lụt mỗi mùa mưa, người dân nơi đây đã học được cách “sống chung với lũ”. Ở tầng 1, bà con thường không để nhiều vật dụng nặng, thường chỉ có chiếc tivi, tủ lạnh và bộ bàn ghế gỗ. Cứ nghe tin nước lên, gia đình có xe tải lại chạy một vòng giúp các nhà di dời những vật nặng không thể khiêng lên gác. Những bộ bàn ghế nặng thì được buộc chặt vào nhau cho chìm hẳn xuống, thay vì để trôi đi trong dòng nước.
Hiện nay, tuyến đường Thanh Niên đang được đầu tư nâng cấp để giảm thiểu tình trạng ngập lụt. Ảnh: Thanh Tiến.
Để người dân sống chung với lũ an toàn hơn
Cứ mỗi khi mùa mưa đến, người dân ở tổ dân phố Hồng Thanh, phường Yên Bái lại canh cánh với nỗi lo chạy lũ. Nằm sát ven sông Hồng, gần 300 hộ dân nơi đây dường như đã quá quen với cảnh nước ngập vào nhà, nhưng mỗi lần lũ về vẫn là một cuộc chiến đầy vất vả và gian nan.
Trò chuyện với chúng tôi, bà Bùi Thị Cậy - Tổ trưởng tổ dân phố Hồng Thanh cho biết, 100% hộ dân dọc đường Thanh Niên và các ngách nhỏ thông ra bờ kè sông Hồng đều bị ảnh hưởng. Mùa lũ năm nay còn dài, người dân ở đây đã phải oằn mình chống chọi với trận lụt lớn, báo hiệu một mùa mưa bão đầy thử thách phía trước.
Sau mỗi trận lũ bà con trong tổ dân phố lại vất vả dọn dẹp bùn đất. Ảnh: Thanh Tiến.
Tinh thần “sống chung với lũ” của bà con nơi đây đã hình thành nên những thói quen tự ứng phó. Nhưng vất vả nhất là việc sơ tán người già, người ốm yếu, đặc biệt là những bệnh nhân tai biến. Việc liên lạc cũng trở nên vô cùng khó khăn mỗi khi mất điện, xuồng cứu hộ đôi khi không thể đến kịp thời.
“Khi nước rút, mọi thứ ngổn ngang, bùn đất, cây cối, rác thải. Vất vả lắm, thanh niên thì ít mà các cụ già tuổi cao, ốm yếu thì nhiều. Hình ảnh những người lớn tuổi cần mẫn dùng xẻng, cuốc dọn dẹp hàng tấn bùn non sau mỗi trận lụt đã trở nên quá đỗi quen thuộc. Sức khỏe của người dân, đặc biệt là người già, cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng sau mỗi lần như vậy”, bà Cậy giãi bày.
Nhiều hộ dân trong khu vực đã nâng nền nhà cao hơn mặt đường từ 1-2m để tránh lũ. Ảnh: Thanh Tiến.
Hiện tại, tuyến đường và hệ thống cống rãnh trong khu vực đang được sửa chữa, mang lại niềm hy vọng lớn lao cho người dân. Mong muốn lớn nhất của bà con bây giờ, là các công trình sớm được hoàn thiện để đảm bảo an toàn, giúp họ ổn định cuộc sống. Bên cạnh đó, người dân cũng tha thiết đề nghị được hỗ trợ thêm các phương tiện cần thiết như áo phao, xuồng máy và các dụng cụ dọn dẹp để chủ động hơn trong công tác phòng chống và khắc phục hậu quả thiên tai.
Theo bà Cậy, người dân trong tổ dân phố mong mỏi tuyến đường sớm hoàn thành để bớt khổ. Bên cạnh đó, hệ thống dây điện cũng cần được quan tâm chỉnh trang lại, không để tình trạng các loại dây điện, dây viễn thông chằng chịt gây nguy hiểm khi mưa lũ và cản trở công tác cứu hộ.
