Câu chuyện của HTX Đông Tây và HTX Ba Chữ
Hệ thống PGS có công tiên phong trong việc thay đổi nhận thức của người dân Việt Nam về sản phẩm hữu cơ, về chuyện phải cân bằng giữa yếu tố kinh tế và an toàn thực phẩm cũng như môi trường sinh thái. Cho đến nay PGS đã được hàng nghìn nông dân áp dụng tập trung chủ yếu ở Hà Nội, Phú Thọ, Ninh Bình, từ đó cung cấp sản phẩm cho các chuỗi cửa hàng thực phẩm an toàn tại nội thành Hà Nội như Bác Tôm, Sói Biển…
Xã Vân Nội cũ, nay là Phúc Thịnh mới là một trong những vùng trồng rau an toàn trọng điểm của TP Hà Nội với sự tham gia của nhiều HTX. HTX Nông nghiệp Đông Tây hiện đang sản xuất 23ha rau với sự đa dạng của các chủng loại như cải canh, cải ngồng, cải chíp và các loại rau ăn lá khác theo mùa nào thức ấy. Sản phẩm của HTX ngoài tiêu thụ tại bếp ăn công nghiệp, bếp ăn nhà trường trong vùng còn được một số cửa hàng thực phẩm sạch ở nội thành nhập đều đặn.
Bà Trần Thị Tình, thành viên HTX cho biết trước đây mình sản xuất phụ thuộc vào hóa chất BVTV, đôi lúc còn lạm dụng chúng bởi chưa nhận thức được tác hại. Nay vì mục tiêu sức khỏe của chính mình và cộng đồng bà đã chuyển hướng sang sản xuất rau an toàn theo chuỗi khép kín, tuân thủ quy trình kỹ thuật khắt khe từ giống đến gieo trồng, chăm sóc đến thu hoạch...
Thu hái rau an toàn ở ngoại thành Hà Nội. Ảnh: Đinh Thanh Huyền.
Vất vả, nhiều công hơn nhưng được cái sản phẩm được bao tiêu với giá cao hơn thông thường và ổn định về thị trường nên bà rất yên tâm sản xuất. Trong sản xuất hữu cơ khâu làm cỏ chiếm thời gian và chi phí nhiều nhất. Thay vì sử dụng thuốc trừ cỏ, bà phải dùng các biện pháp thủ công như xới, nhặt để loại bỏ. Nhưng chính vì thế mà đất đai tơi xốp hơn, mùn và dinh dưỡng ngày một tích tụ hơn, những sinh vật đất mỗi lúc một xuất hiện nhiều. Sức khỏe của đất được cải thiện cũng đồng thời với việc năng suất và nhất là chất lượng của nông sản trồng trên đất mỗi lúc nâng cao.
HTX Ba Chữ có xấp xỉ 150 thành viên cùng sản xuất hữu cơ trên diện tích rộng 35 ha, mỗi tháng cung cấp ra thị trường vài trăm tấn rau, củ, quả các loại. Toàn bộ các thành viên này cùng áp dụng PGS tức hệ thống bảo đảm cùng tham gia của các hộ, nhóm hộ, liên nhóm hộ trong đó để đảm bảo chất lượng họ thường xuyên có cơ chế giám sát chéo nhau. PGS bảo đảm chứng thực cho người trồng trọt dựa trên sự tham gia của các bên liên quan như người tiêu dùng, đơn vị phân phối hàng, đơn vị quản lý nhà nước và kể cả là các đối tượng quan tâm khác.
Thành viên của HTX khi áp dụng PGS đều phải thực hiện ghi chép nhật ký sản xuất-điều mà trước đây họ chưa từng quen. Trong nhật ký sản xuất đó phải thể hiện chi tiết quá trình nông dân đã chăm bón cây trồng ra sao để các bên liên quan có thể truy xuất nguồn gốc cũng như tìm hiểu các công đoạn của sản xuất một cách dễ dàng. Các sản phẩm rau, củ, quả khi HTX bán cho doanh nghiệp thu mua đều được hợp giữ lại mẫu để so sánh sau này và cam kết trách nhiệm nếu phát sinh vấn đề mất an toàn thực phẩm. Nhờ làm tốt tất cả những khâu này mà HTX có nhiều sản phẩm tham gia Chương trình mỗi xã một sản phẩm OCOP như rau cải chíp, cải ngồng, cải xanh, cải bó xôi, rau mùng tơi, xà lách xoăn, muống…
Huyện Đông Anh cũ có khoảng 600ha rau được cấp giấy chứng nhận an toàn mà nòng cốt là hơn 30 HTX sản xuất và tiêu thụ rau an toàn, rau hữu cơ, cho hiệu quả kinh tế trung bình 400-500 triệu đồng/ha/năm. Hiện bên cạnh việc bán tươi kiểu truyền thống, nhiều HTX đã xây dựng vùng sản xuất gắn với nhà sơ chế, nhà lạnh bảo quản, áp dụng công nghệ thông tin để quản lý và kiểm soát chất lượng đầu vào, đầu ra.
Quét mã qrcode cho sản phẩm rau. Ảnh: Đinh Thanh Huyền.
Đổi thay ở vùng bưởi Quế Dương
Không chỉ áp dụng trên rau sản xuất hữu cơ còn được Hà Nội áp dụng trên cây ăn quả. Ông Nguyễn Như Hảo, Giám đốc Hợp tác xã Bưởi an toàn Quế Dương xã Dương Hòa cho biết đơn vị đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm của mình từ lâu.
Trước đây, trong quá trình trồng bưởi bà con nông dân dân chủ yếu sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học để phòng và trị bệnh. Nay, nhận thức về sự độc hại của hóa chất bảo vệ thực vật với sức khỏe người sản xuất, người tiêu dùng và môi trường nên đã tham gia mô hình trồng trọt hữu cơ với tổng diện tích 20 ha do Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội hướng dẫn. Trong đó ngoài sử dụng bẫy dính để phòng trừ sâu hại, bà con còn áp dụng biện pháp bao quả để không bị ảnh hưởng bởi sâu vẽ bùa, nhện đỏ, sâu đục cuống, bọ xít, ruồi đục quả, bệnh thán thư, đốm nâu...Việc bao quả không thay đổi chất lượng của bưởi mà còn giúp vỏ có màu sắc đẹp, không bị rám nắng, giảm tỷ lệ rụng cũng phải dùng thuốc trừ sâu bệnh.
Trồng bưởi hữu cơ giá bán cao hơn hẳn bưởi thường. Ảnh: Đinh Thanh Huyền.
Trong quá trình sản xuất ấy mọi công đoạn chăm sóc đều được giám sát thường xuyên nên phát hiện sớm vấn đề để khắc phục, đảm bảo năng suất, chất lượng, đồng thời các lớp tập huấn kiểu cầm tay chỉ việc giúp nâng cao nhận thức, vai trò, trách nhiệm của nông dân để từ đó tạo ra nông sản an toàn hơn. Việc sử dụng bẫy màu trong phòng trừ sâu hại cho bưởi không chỉ giúp nông dân không phải dùng các thuốc bảo vệ thực vật độc hại mà còn giúp cho môi trường được cân bằng, sức khỏe của người nông dân được đảm bảo và thương hiệu sản phẩm thêm lan tỏa. Dự kiến trong thời gian tới địa phương sẽ tiếp tục mở rộng diện tích áp dụng sản xuất an toàn cho các vườn bưởi khác trên địa bàn.
Toàn thành phố Hà Nội đang có nhiều vùng sản xuất chuyên canh, tập trung, đảm bảo an toàn thực phẩm với trên 5.000 ha sản xuất rau an toàn trong đó 40 mô hình rau áp dụng hệ thống đảm bảo chất lượng nội bộ (PGS) tại 40 xã, phường. Ngoài ra Hà Nội còn duy trì trên 1.300 ha VietGAP rau, quả, chè, 181 ha VietGAP nuôi trồng thủy sản, 88 cơ sở VietGAP chăn nuôi. Để tiện cho việc quản lý về an toàn thực phẩm cũng như đáp ứng các yêu cầu xuất khẩu khắt khe thành phố đã được cấp 168 mã số vùng trồng cho các loại cây ăn quả và rau.
Trang thông tin có sự phối hợp của Trung tâm Khuyến nông Hà Nội
