
Khu lưu niệm Đại thi hào Nguyễn Du được Thủ tướng Chính phủ quyết định xếp hạng là Di tích Quốc gia đặc biệt vào ngày 27/9/2012. Đây là điểm tham quan du lịch văn hóa, lịch sử lớn nhất nhì của tỉnh Hà Tĩnh.

Khu mộ của Đại thi hào nằm giữa cánh đồng Cùng, thị trấn Tiên Điền, huyện Nghi Xuân. Sau nhiều năm tôn tạo, lăng mộ có 3 phần là bàn thờ, mộ và vườn trái cây. Bia đá đề dòng chữ “Danh nhân văn hóa thế giới - Đại thi hào Nguyễn Du”. Mộ hình khối chữ nhật, cao 1,2m; rộng 1,3m; dài 2,3m.

Cách lăng mộ khoảng 2km là khu lưu niệm Đại thi hào Nguyễn Du với tổng diện tích khoảng 28.500m2.

Khu di tích đang trưng bày, lưu giữ hơn 1.000 hiện vật, tư liệu về Nguyễn Du và dòng họ Nguyễn ở Tiên Điền. Những hiện vậy quý giá này từng gắn với cuộc đời, sự nghiệp của Nguyễn Du.

Nơi đây còn trưng bày bản Kiều in từ bản khắc năm 1866; cuốn Truyện Kiều viết theo lối thư pháp (độc bản); thư pháp Truyện Kiều dài nhất Việt Nam (độc bản); bộ sưu tập Truyện Kiều xuất bản bằng các thứ tiếng và sưu tập sách viết về Nguyễn Du...

2 bức đại tự đặt trang trọng trong khu lưu niệm. Bức phía trên có đề “Hồng Sơn phế tổ” do đại thần nhà Thanh là Hoàng Phu Thái tặng dòng họ Nguyễn Tiên Điền, có ý nghĩa là “Dòng dõi nổi tiếng dưới chân núi Hồng”. Bức phía dưới là “Thiên môn tái đăng”, dịch nghĩa “Lại lên cửa trời” do Chu Lễ - cháu 24 đời của Chu Công tặng Nguyễn Đề (còn có tên Nguyễn Nễ - anh trai Nguyễn Du) năm 1795.

Những di sản văn hóa trong khu lưu niệm có giá trị đặc biệt về lịch sử, văn hóa, khoa học..., giúp chúng ta tìm hiểu về nguồn gốc, quá trình hình thành, phát triển, truyền thống văn hóa, khoa bảng của dòng họ Nguyễn ở Tiên Điền cũng như việc nhìn nhận về cuộc đời, sự nghiệp, những đóng góp của Đại thi hào Nguyễn Du và dòng họ Nguyễn ở Tiên Điền cho nền văn học Việt Nam. Đây cũng là nguồn tư liệu đáng tin cậy để tìm hiểu về tín ngưỡng, phong tục tập quán, đời sống văn hóa tinh thần của làng quê Tiên Điền nói riêng, văn hóa làng xã Việt Nam nói chung trong sự phát triển của lịch sử dân tộc

Bức tượng Nguyễn Du được đúc bằng đồng với chiều cao 1,5m, mang khăn đóng áo dài, tay cầm bút lông, toát lên thần thái nho nhã của Đại thi hào dân tộc.

Khánh đá trước đây đặt tại đền thờ Tiến sỹ Nguyễn Huệ (bác ruột của Nguyễn Du). Về sau, đền thờ bị hư hỏng. Năm 1965, hiện vật này được chuyển vào trong khuôn viên khu lưu niệm.

Nhà thờ Nguyễn Du được con cháu xây dựng vào năm 1824 sau khi đưa hài cốt cụ về quê. Nhà thờ gồm 3 gian lợp ngói, hai đầu hồi nhà có hai cột quyết, trên có hai con nghê chầu nhau. Ở trong treo các bức đại từ "Hồng Sơn thế phổ", "Thiên môn tái đăng",...

Đàn tế và bia đá do Nguyễn Nghiễm (cha Nguyễn Du) cùng người em Nguyễn Trọng dựng năm 1762 để báo hiếu công ơn sinh thành của cha mẹ. Đây là di tích nguyên gốc về hình dáng, chất liệu, đá làm bia được lấy từ Thanh Hóa về.