Bất kể mưa nắng khắc nghiệt, những cán bộ khí tượng thủy văn miệt mài quan trắc, ghi chép từng con số, phân tích từng dữ liệu để dự báo chính xác nhất về thời tiết, dòng chảy và thiên tai. Công việc của họ luôn lặng lẽ, ít người biết đến, nhưng kết quả lại ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn tính mạng, tài sản của nhân dân và sự phát triển bền vững của đất nước. Chính sự tận tụy, trách nhiệm và tinh thần cống hiến ấy đã biến họ thành những “người gác trời” kiên nhẫn, là tấm gương sáng thầm lặng nhưng vô cùng cao quý.
Quan trắc viên Trạm Thuỷ văn Sơn Tây (Hà Nội) đo mực nước lũ sông Hồng chiều 1/10/2025. Ảnh: Trung Nguyên.
Ngày 3/10, ngành KTTV kỷ niệm tròn 80 năm xây dựng và phát triển (3/10/1945-3/10/2025). Các cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong ngành vô cùng tự hào về hành trình đã đi qua, những nỗ lực đã đóng góp và những thành quả đã đạt được. Thế hệ trẻ hôm nay hiểu rằng phải luôn tiến về phía trước, luôn sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn, thách thức để thực hiện nhiệm vụ cao cả của những cán bộ, công chức viên chức và người lao động ngành KTTV.
Thầy giáo ưu tú, GS.TS Phan Văn Tân đã ưu ái gọi cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong lĩnh vực KTTV là “Đội đặc nhiệm âm thầm”. Quả thật, trong bối cảnh thiên tai ngày càng khốc liệt và khó lường, đội ngũ các nhà khí tượng thuỷ văn, các dự báo viên chính là lực lượng tuyến đầu âm thầm nhưng vô cùng quan trọng.
Nếu như quân đội đóng vai trò bảo vệ lãnh thổ, gìn giữ an ninh quốc gia trong thời bình, chiến đấu bảo vệ tổ quốc trong thời chiến, thì các chuyên gia khí tượng thuỷ văn, những người làm công tác dự báo chính là “người lính” trên mặt trận phòng tránh thiên tai.
Mặt trận đó không có tiếng súng, không có khói lửa, nhưng cuộc chiến với thiên tai đòi hỏi tinh thần kỷ luật, kiến thức chuyên sâu và sự tập trung cao độ, những phẩm chất không khác gì một người lính, hơn nữa là lính đặc nhiệm, thực thụ.
Quan trắc viên Trạm Khí tượng Hải văn Hòn Dấu đảm bảo quan trắc phục vụ chuyên môn. Ảnh: Lê Xuân Tùng.
Trong những năm gần đây, nhờ có sự phát triển của truyền thông, của mạng xã hội, ngành KTTV được quan tâm, theo dõi nhiều hơn. Song hành cùng với đó là áp lực gia tăng nhiều hơn. Những bản tin dự báo thời tiết, thủy văn trên các phương tiện truyền thông, đặc biệt là trên các trang mạng xã hội, tất cả chỉ vỏn vẹn qua vài trang giấy A4 hay vài dòng thông tin súc tích, ngắn gọn nhưng đằng sau đó là công sức, trí tuệ của cả một tập thể, từ lãnh đạo, đội ngũ quan trắc viên, đội ngũ kỹ thuật đến những cán bộ dự báo viên trên mọi miền của tổ quốc.
Dù là mưa hay nắng, bất kể ngày hay đêm, ngày nghỉ hay ngày thường, thì đúng giờ, đúng tiêu chuẩn quan trắc, đội ngũ quan trắc viên vẫn miệt mài, tận tụy “đo gió, đo nước và đếm mưa”, cần mẫn ghi chép từng số liệu để tổng hợp chuyển về đài khu vực và Trung ương kịp thời phân tích, trở thành cơ sở dữ liệu phục vụ công tác dự báo, cảnh báo.
Do đặc thù nghề nghiệp, nhiều trạm KTTV phải đặt ở những nơi xa xôi hay phải bám theo địa hình các dòng sông nên điều kiện sinh hoạt cũng vô cùng khó khăn, nguy hiểm, nhưng họ vẫn chọn cống hiến và nguyện gắn bó với ngành, miệt mài với công việc thầm lặng nhưng vô cùng quan trọng đó.
Công việc của đội ngũ dự báo viên luôn đòi hỏi phải đảm bảo quy trình làm việc rất chặt chẽ từ thu thập, phân tích xử lý, vận hành mô hình, lựa chọn kết quả dự báo, ban hành bản tin đến việc chia sẻ thông tin đến các cơ quan có thẩm quyền. 365 ngày đều đặn, dự báo viên phải bám sát, theo dõi 24/24 tình hình KTTV và có những phân tích chuyên sâu, đưa ra các bản tin dự báo, cảnh báo chi tiết kịp thời… giúp các cơ quan chức năng triển khai biện pháp phòng chống thiên tai một cách hiệu quả nhất, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra cho con người và nền kinh tế.
Đã gần tròn 1 năm trôi qua, nhưng với những cán bộ trong ngành KTTV vẫn ám ảnh khi nhắc về cơn bão Yagi hồi tháng 9/2024. Hoàn lưu bão đã gây mưa, lũ đặc biệt lớn với nhiều dấu mốc lịch sử trong ngành KTTV. Mưa lũ sau bão đã ảnh hưởng trực tiếp đến 26 tỉnh, thành phố với những mất mát, đau thương vô cùng lớn.
Nhắc lại mới thấy, trong bối cảnh thiên tai khủng khiếp ấy, đối mặt với hiểm nguy, những cán bộ quan trắc khí tượng thủy văn vẫn kiên cường bám trạm, cứ mỗi tiếng 1 lần, đều đặn cập nhật số liệu để có những con số chính xác, kịp thời nhất, liên tục nhất gửi về Trung tâm Dữ liệu đúng khung giờ.
Dự báo viên Cục Khí tượng Thủy văn nghiên cứu thực hiện tổ hợp các sản phẩm quan trắc ra-đa thời tiết phục vụ dự báo, cảnh báo sớm các cơn bão. Ảnh: Hoài Linh.
Mỗi lần có bão, ở đầu cầu Trung uơng, tại Trung tâm dự báo KTTV quốc gia – nơi ban hành các bản tin dự báo, cảnh báo KTTV, không khí căng thẳng bao trùm. Các dự báo viên tập trung cao độ, tỉ mỉ vận hành và theo dõi liên tục 24/24 các mô hình khí tượng, mô hình thủy văn, các sản phẩm giám sát mưa, lũ. Căng thẳng nhất, khó khăn nhất vẫn là việc phải lựa chọn kịch bản nào cho việc ban hành bản tin giữa rất nhiều kịch bản có thể xảy ra. Do dự, suy tính và cuối cùng các chuyên gia dự báo phải quyết đoán. Bởi dự báo, cảnh báo không phải là thông báo và càng không thể chính xác 100% nhưng trong những đợt mưa lũ quan trọng, dự báo không được phép có sai số, dù là nhỏ nhất.
Thiên tai không thể ngăn chặn được hoàn toàn, nhưng thiệt hại do thiên tai có thể giảm thiểu đáng kể nếu công tác ứng phó được chủ động từ sớm, từ xa. Điểm mấu chốt để ứng phó hiệu quả chính là nhờ thành quả lao động nghiêm túc của đội ngũ dự báo viên và các nhà khoa học khí tượng thuỷ văn.
Là ngành còn nhiều khó khăn, đời sống vật chất của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và người lao động chưa cao, nhưng trong mỗi con người KTTV trên mọi miền tổ quốc luôn tự hào vì giàu tình yêu thương, giàu sự sẻ chia, giàu sự đoàn kết... Đó chính là tài sản vô cùng quý giá để gắn kết các thành viên của đại gia đình KTTV vượt qua thiên tai trong mọi hoàn cảnh, với khẩu hiệu hành động “Thống nhất - Chính xác - Liên tục - Tin cậy - Kịp thời”.
