Nhân rộng mô hình tưới tiên tiến, tiết kiệm nước

Theo Sở NN-MT tỉnh Đắk Lắk, việc áp dụng nhân rộng mô hình tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho cây trồng cạn trên địa bàn tỉnh đang còn gặp nhiều khó khăn. Toàn tỉnh hiện mới có trên 84.000ha cây trồng cạn được tưới tiên tiến, tiết kiệm nước và tập trung chủ yếu ở các loại cây công nghiệp, cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, chưa quan tâm đúng mức đối với các loại cây trồng ngắn ngày.

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ

Sở NN-MT tỉnh Đắk Lắk đã đề xuất 5 nhóm giải pháp tổng thể nhằm nhân rộng mô hình tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho cây trồng cạn chủ lực gắn với đẩy mạnh sản xuất thông minh và chuyển đổi số trên địa bàn tỉnh. Trước hết, nhóm giải pháp về cơ chế, chính sách và huy động nguồn lực, Sở NN-MT đề xuất việc cụ thể hóa các chính sách của Trung ương, đặc biệt là Nghị định số 77/2018/NĐ-CP ngày 16/5/2018 của Chính phủ về hỗ trợ phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước, phù hợp với điều kiện thực tế của tỉnh Đắk Lắk.

Trong đó, ưu tiên lồng ghép nguồn vốn từ các chương trình, dự án như: Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Chương trình phát triển nông nghiệp bền vững, Chương trình thích ứng với biến đổi khí hậu, các dự án ODA… để hỗ trợ đầu tư hạ tầng tích trữ nước, hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho cây trồng cạn chủ lực. Khuyến khích xã hội hóa, thu hút doanh nghiệp, HTX, tổ chức kinh tế tham gia đầu tư, liên kết sản xuất gắn với ứng dụng công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước; từng bước hình thành chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp bền vững. Đồng thời nghiên cứu, đề xuất cơ chế hỗ trợ tín dụng ưu đãi, giảm lãi suất vay cho nông dân, HTX đầu tư hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm nước, nhất là đối với các vùng sản xuất tập trung cây trồng cạn chủ lực.

Nhóm giải pháp tiếp theo là về khoa học công nghệ. Sở NN-MT tỉnh Đắk Lắk đề nghị đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao các công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước phù hợp với từng loại cây trồng cạn chủ lực (cà phê, hồ tiêu, sầu riêng, cây ăn quả…), điều kiện thổ nhưỡng và nguồn nước của từng vùng sinh thái. Từng bước ứng dụng các giải pháp tưới thông minh như: Tưới tự động, bán tự động; hệ thống cảm biến độ ẩm đất, thời tiết; điều khiển tưới từ xa thông qua thiết bị di động, góp phần tiết kiệm nước, giảm chi phí sản xuất và nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên nước.

Cũng trong nhóm giải pháp về khoa học và công nghệ, Sở NN-MT tỉnh Đắk Lắk đề xuất xây dựng và cập nhật cơ sở dữ liệu số về diện tích áp dụng tưới tiên tiến, tiết kiệm nước; tích hợp với cơ sở dữ liệu ngành nông nghiệp để phục vụ công tác quản lý, theo dõi, đánh giá hiệu quả và hoạch định chính sách. Cùng với đó, khuyến khích các doanh nghiệp công nghệ, HTX dịch vụ nông nghiệp tham gia cung cấp giải pháp số, thiết bị tưới thông minh, dịch vụ tư vấn, bảo trì hệ thống cho người dân.

Quản lý nguồn nước, nhân rộng mô hình điểm

Đắk Lắk định hướng quy hoạch, hạ tầng và quản lý nguồn nước thông qua rà soát, điều chỉnh quy hoạch vùng sản xuất cây trồng cạn chủ lực gắn với quy hoạch thủy lợi, đảm bảo chủ động nguồn nước cho phát triển tưới tiên tiến, tiết kiệm nước trong điều kiện biến đổi khí hậu. Ưu tiên đầu tư xây dựng, nâng cấp các công trình thủy lợi nhỏ, ao hồ tích trữ nước, hệ thống kênh mương nội đồng; khuyến khích các mô hình thu trữ nước mưa, sử dụng nước tuần hoàn phục vụ tưới cho cây trồng cạn.

Tăng cường quản lý, khai thác và sử dụng bền vững nguồn nước mặt, nước ngầm; từng bước hạn chế khai thác nước ngầm quá mức, bảo vệ nguồn nước lâu dài cho sản xuất nông nghiệp. Phối hợp với các ngành liên quan để từng bước cải thiện hạ tầng giao thông, điện lưới đến các vùng sản xuất tập trung, tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận hành hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm nước.

Với nhóm giải pháp tổ chức sản xuất, Sở NN-MT tỉnh Đắk Lắk cho rằng cần xây dựng và nhân rộng các mô hình điểm về tưới tiên tiến, tiết kiệm nước gắn với sản xuất thông minh, chuyển đổi số tại các vùng sản xuất cây trồng cạn chủ lực; ưu tiên các mô hình có sự tham gia của doanh nghiệp, HTX và liên kết tiêu thụ sản phẩm. Tăng cường vai trò của các tổ chức thủy lợi cơ sở, HTX dịch vụ nông nghiệp trong việc quản lý, vận hành, bảo trì hệ thống tưới; hỗ trợ người dân tiếp cận dịch vụ tưới, vật tư và kỹ thuật. Đẩy mạnh liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, gắn ứng dụng tưới tiên tiến, tiết kiệm nước với tiêu chuẩn sản xuất an toàn, hữu cơ, VietGAP, GlobalGAP nhằm nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh của nông sản.

Nhóm giải pháp cuối cùng Sở NN-MT tỉnh Đắk Lắk đề xuất đó là về tuyên truyền, đào tạo và nâng cao nhận thức. Theo Sở NN-MT, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, chính sách của Nhà nước về phát triển tưới tiên tiến, tiết kiệm nước; nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích kinh tế, môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu. Tổ chức đào tạo, tập huấn kỹ thuật vận hành, bảo quản, sửa chữa hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho nông dân, HTX; chú trọng đào tạo theo phương thức “cầm tay chỉ việc”, phù hợp với trình độ và tập quán canh tác của người dân. Ngoài ra, cần phát huy vai trò của hệ thống khuyến nông, các cơ quan chuyên môn và chính quyền cơ sở trong việc hướng dẫn, hỗ trợ người dân tiếp cận công nghệ, chính sách và nguồn lực đầu tư.