Nhiều khó khăn trong việc áp dụng công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước

84.661,8ha cây trồng áp dụng tưới tiên tiến

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng phức tạp, nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp có xu hướng suy giảm, việc áp dụng các công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước được xem là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm áp lực khai thác tài nguyên nước và hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững.

Tại tỉnh Đắk Lắk, những năm qua, công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho cây trồng cạn đã được quan tâm triển khai và bước đầu đạt được một số kết quả tích cực. Tuy nhiên, quá trình nhân rộng các mô hình này vẫn đang gặp nhiều khó khăn, thách thức.

Sở NN-MT tỉnh Đắk Lắk cho biết, hiện nay toàn tỉnh có 84.661,8ha cây trồng cạn được áp dụng các hình thức tưới tiên tiến, tiết kiệm nước. Trong đó, diện tích tưới phun mưa diện rộng chiếm phần lớn với trên 69.200ha; tưới phun cục bộ khoảng 10.400ha; tưới nhỏ giọt trên 3.300ha; tưới nhỏ giọt kết hợp bón phân khoảng 1.500ha và tưới tiết kiệm trong nhà kính trên 30ha.

Theo ông Nguyễn Minh Huấn, Giám đốc Sở NN-MT tỉnh Đắk Lắk, các công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước chủ yếu được áp dụng trên những cây trồng có giá trị kinh tế cao như cà phê, hồ tiêu, sầu riêng, cam, quýt và một số loại cây hàng năm như khoai lang, hoa màu.

Thực tế cho thấy, việc ứng dụng công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước đã góp phần giảm lượng nước tưới, tiết kiệm chi phí nhân công, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản. Nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp và người dân đã chủ động đầu tư, từng bước thay đổi phương thức canh tác truyền thống. Tuy nhiên, so với tiềm năng và yêu cầu thực tiễn, diện tích áp dụng công nghệ tưới hiện đại vẫn còn khiêm tốn và chưa được nhân rộng đồng đều giữa các vùng.

Nhiều khó khăn

Một trong những khó khăn lớn nhất hiện nay, theo Sở NN-MT tỉnh Đắk Lắk, đó là cơ chế tài chính hỗ trợ cho phát triển tưới tiên tiến, tiết kiệm nước. Mặc dù Chính phủ đã ban hành Nghị định số 77/2018/NĐ-CP về hỗ trợ phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước, song việc xác định và bố trí nguồn lực hỗ trợ trên thực tế còn gặp nhiều vướng mắc. Ngân sách Trung ương chủ yếu hỗ trợ thông qua các chương trình, dự án hoặc lồng ghép với các chương trình khác, trong khi ngân sách địa phương còn hạn hẹp. Điều này khiến việc hỗ trợ đầu tư xây dựng công trình tích trữ nước, kiên cố hóa kênh mương, san phẳng đồng ruộng và lắp đặt hệ thống tưới gặp nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó, chi phí đầu tư cho hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm nước tương đối cao, dao động khoảng từ 50-60 triệu đồng/ha. Trong điều kiện giá cả nông sản thường xuyên biến động, thu nhập của người dân chưa ổn định, nhiều hộ sản xuất không đủ khả năng tài chính để đầu tư, nhất là đối với những diện tích canh tác lớn.

Hạn chế trong nhận thức và trình độ tiếp cận công nghệ của một bộ phận người dân về tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho cây trồng cạn cũng là rào cản đáng kể. Ở một số địa phương, người nông dân vẫn quen với phương thức tưới truyền thống, chưa hiểu đầy đủ về lợi ích lâu dài của công nghệ tưới tiết kiệm nước. Bên cạnh đó, trình độ kỹ thuật và tập quán canh tác ở một số nơi chưa đáp ứng được yêu cầu vận hành, bảo dưỡng các thiết bị tưới hiện đại, dẫn đến tâm lý e ngại khi đầu tư.

Sở NN-MT tỉnh Đắk Lắk cho biết, việc bảo quản thiết bị tưới cũng gặp không ít khó khăn do nhiều khu vực sản xuất nông nghiệp nằm xa khu dân cư, điều kiện trông coi hạn chế, dễ xảy ra hư hỏng hoặc thất thoát. Đây là yếu tố khiến người dân lo ngại khi lắp đặt các hệ thống tưới có giá trị lớn.

Về nguồn nước, hiện nay các diện tích tưới tiên tiến, tiết kiệm nước trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk chủ yếu sử dụng nước từ công trình thủy lợi, ao hồ và nước ngầm. Tuy nhiên, dưới tác động của biến đổi khí hậu, lượng mưa phân bố không đều, thảm thực vật và nguồn nước ngày càng suy giảm, đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc sử dụng nước một cách hiệu quả, bền vững và có tầm nhìn lâu dài.

Ngoài ra, cơ sở hạ tầng và mạng lưới điện phục vụ sản xuất ở một số khu vực còn nhiều hạn chế. Phần lớn hạ tầng do người dân tự đầu tư, trong khi việc đưa điện đến các khu sản xuất xa khu dân cư gặp nhiều khó khăn, chi phí cao, chưa đáp ứng yêu cầu vận hành các hệ thống tưới tự động, hiện đại.

Một vấn đề khác là khả năng tiếp cận các thông tin về cơ chế, chính sách hỗ trợ của các tổ chức thủy lợi cơ sở và người dân còn hạn chế. Nhiều chính sách chưa được phổ biến rộng rãi, dẫn đến việc người dân và các tổ chức chưa nắm bắt đầy đủ thông tin để tiếp cận nguồn lực hỗ trợ.

Theo Sở NN-MT tỉnh Đắk Lắk, để công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước được áp dụng rộng rãi và hiệu quả hơn trong thời gian tới, cần có sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành. Trong đó, việc hoàn thiện cơ chế chính sách, tăng cường nguồn lực đầu tư, đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn nâng cao nhận thức và trình độ kỹ thuật cho người dân là những giải pháp then chốt, góp phần thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk.