“Bưởi vô cơ ăn ngọt nhưng hơi khé cổ chứ không thơm mát, còn bưởi hữu cơ ăn không chỉ thơm mà còn thanh mát, tuy không ngọt đậm nhưng lại có hậu về sau”. Ông Diện phân tích với tôi như vậy. Tự tin vào chất lượng sản phẩm của mình, ông đã đem “đứa con tinh thần” của mình tham gia Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) và được đánh giá, xếp hạng 3 sao.
“Tham gia chương trình OCOP, HTX chúng tôi đã khẳng định được chất lượng sản phẩm, khẳng định được trí tuệ, công sức của các thành viên. Sản phẩm được khách hàng biết đến và ưa chuộng nhờ đảm bảo an toàn thực phẩm, chứa nhiều chất có lợi cho sức khỏe và không tồn dư hóa chất độc hại”, ông Diện nói. Ngoài ra ông còn đem sản phẩm đi thi bưởi cấp huyện của Chương Mỹ (cũ), đoạt giải nhất; sau đó thi cấp thành phố Hà Nội, đoạt giải ba.
Ở cái thôn Trung Cao, xã Phú Nghĩa, TP Hà Nội ai cũng biết đến sự tận tụy của ông Lê Hữu Diện với vườn bưởi. Khu vườn có thảm cỏ xanh mát bên dưới, có 400 cây bưởi tán tỏa đều và khỏe mạnh. Thành quả này không đến trong một ngày mà là công sức của hàng chục năm trời vợ chồng ông đã đổ trên mảnh đất đồi toàn đá ong, khô cằn.
Khu vực trưng bày bưởi OCOP của HTX. Ảnh: NVCC.
Thưở đầu, như mọi người khác ở thôn, ông chọn lối canh tác hóa học. Tuy nhiên khác với nhiều người, vườn một nơi, nhà một nơi thì vợ chồng ông lại sống ngay giữa vườn bưởi, trong ngôi cấp bốn. Bởi thế, mỗi đợt phun thuốc trừ sâu hóa học họ cảm nhận mùi khó chịu và các chứng bệnh hô hấp, chóng mặt đến cả tuần. Dần nhận thấy vấn đề, ông đã quyết định thay đổi phương pháp sản xuất từ tiểu nông, tự làm theo thói quen sang VietGAP, cũng là canh tác hóa học nhưng phun thuốc BVTV theo 4 đúng.
Năm 2017, ông thành lập HTX Nông nghiệp sạch Đức Hậu Lưu Quang. Năm 2020, ông chuyển sang canh tác theo hướng hữu cơ: Không sử dụng phân bón hóa học, không sử dụng thuốc BVTV hóa học mà chỉ sử dụng phân hữu cơ hay đạm ngâm từ cá đồng, cám ngô, cám gạo, đậu tương để tưới cho cây; phun nước vôi trong để diệt trừ sâu bệnh; dùng bao bọc quả để ngăn ngừa ong châm chích gây xấu mã hay rụng quả. Xử lý cỏ bằng máy phát chứ không dùng thuốc diệt cỏ…
Ông Diện kiểm tra bưởi. Ảnh: Đinh Thanh Huyền.
Tuy vậy thời gian đầu chất lượng quả bưởi vẫn còn chưa được như ông mong muốn, độ ngọt chưa cao, vị thanh chưa dịu. Việc ủ cá, ngô, đậu tương làm phân hữu cơ của ông theo kiểu tự mày mò, mất thời gian rất lâu (gần 1 năm mới tưới được) trong khi mùi phát sinh rất khó chịu. Ngoài ra, HTX còn thiếu nhà sơ chế, bảo quản bưởi, gây thiệt hại, thối hỏng, khó phân loại, ảnh hưởng đến giá trị sản phẩm.
Để giải quyết các khó khăn ấy ông đã mời các nhà khoa học của Học viện Nông nghiệp Việt Nam đến thực địa để nghiên cứu, tìm giải pháp. PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Thủy, Khoa Công nghệ thực phẩm đã phân tích và hướng dẫn hợp tác xã cách xử lý cá tạp, phế phụ phẩm cá, bột ngô, bột đậu tương bằng cách áp dụng công nghệ cơ, nhiệt, kết hợp với các nguyên liệu thực vật khác tại địa phương và chế phẩm vi sinh theo các tỉ lệ khác nhau. Kết quả thử nghiệm tại HTX cho thấy chỉ sau 1 tuần, lượng dịch ủ thu được lớn, mùi tanh, thối giảm đi nhiều, còn sau 1 tháng, dịch thu được đã có thể bón cho cây trồng.
Ngoài ra, các nhà khoa học đã phân tích cho ông thấy nguyên nhân gây tổn thất, hư hỏng quả bưởi Diễn sau thu hoạch do nấm mốc, vi khuẩn, rối loạn sinh lý… Từ đó, họ hướng dẫn HTX thay đổi trong cách thu hái đến sơ chế, bảo quản tại nhà xưởng với các phân khu, kỹ thuật khác nhau để giữ được mẫu mã, chất lượng lâu dài.
Ông Diện nhận giấy chứng nhận đảm bảo an toàn thực phẩm. Ảnh: NVCC.
Năm 2023, sau khi cơ quan chuyên môn kiểm nghiệm đạt trang trại của ông đã được cấp giấy chứng nhận hữu cơ theo chuẩn Việt Nam và năm 2024 thì được cấp giấy chứng nhận theo tiêu chuẩn hữu cơ quốc tế.
Lúc đầu người tiêu dùng chưa hiểu về sản phẩm hữu cơ, ông chấp nhận bán hòa hoặc lỗ để họ có cơ hội trải nghiệm rồi mới giới thiệu sự khác biệt. Càng về sau người tiêu dùng càng nhận biết và cảm nhận được nên sẵn sàng trả giá cao hơn, trung bình 30.000-35.000 đồng/quả mà còn không có hàng để bán. Trong lúc đó, bà con trồng kiểu hóa học bán 5.000-7.000 đồng/quả mà vẫn ế. Tổng thu của khu vườn rộng gần 1 ha của ông năm 2024 được hơn 300 triệu đồng, lãi được khoảng 170 triệu đồng. Ngoài phát triển kinh tế cho gia đình, ông Diện còn lan tỏa kỹ thuật canh tác bưởi an toàn cho các thành viên trong HTX với tổng diện tích 7 ha bưởi Diễn, sản lượng khoảng 90.000-100.000 quả/năm.
Bài viết có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM TP Hà Nội
