Chiều 25/12, Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức diễn đàn “Xanh hóa ngành hóa chất - phân bón: Vấn đề đặt ra trong thực tiễn và giải pháp thực hiện” nhằm tạo diễn đàn trao đổi chính sách, kết nối doanh nghiệp và đề xuất giải pháp thúc đẩy chuyển đổi xanh trong ngành.
Diễn đàn thu hút sự quan tâm của đông đảo đại biểu, chuyên gia, doanh nghiệp trong lĩnh vực hóa chất - phân bón. Ảnh: Hoài Thơ.
Áp lực chính sách và yêu cầu chuyển đổi từ thị trường
Phát biểu tại diễn đàn, ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhấn mạnh, chuyển đổi xanh không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu tất yếu đối với ngành hóa chất - phân bón, nhằm giảm phát thải, bảo đảm phát triển bền vững và hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Theo ông, trong những năm qua, Việt Nam đã nhận thức ngày càng rõ vai trò của chuyển đổi xanh như một động lực mới cho tăng trưởng kinh tế, góp phần giảm ô nhiễm môi trường và nâng cao chất lượng sống của người dân.
Ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phát biểu tại diễn đàn. Ảnh: Hoài Thơ.
Quan điểm này đã được cụ thể hóa trong Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1658/QĐ-TTg. Chiến lược đặt nền tảng cho quá trình tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng bền vững và bao trùm, thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn, tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên và giảm phát thải khí nhà kính phù hợp với các cam kết quốc tế. Trong tổng thể đó, ngành hóa chất - phân bón vừa là đối tượng chịu tác động trực tiếp, vừa là chủ thể quan trọng của tiến trình chuyển đổi.
Theo Phó Chủ tịch VCCI, để đạt được các mục tiêu đề ra, xanh hóa ngành hóa chất - phân bón cần sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và người dân. Việc chuyển đổi không chỉ dừng lại ở cải tiến công nghệ sản xuất, mà còn liên quan đến thay đổi tư duy phát triển, cách tiếp cận thị trường và trách nhiệm môi trường trong toàn bộ chuỗi giá trị.
Ông Hoàng Quang Phòng cho rằng, xanh hóa sản xuất hóa chất và phân bón thông qua sử dụng nguyên liệu tái tạo, tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải và áp dụng công nghệ hiện đại sẽ mang lại lợi ích tổng hợp cho nền kinh tế. Không chỉ góp phần bảo vệ môi trường, quá trình này còn mở ra cơ hội nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, tạo ra các sản phẩm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và quốc tế.
Tuy nhiên, lãnh đạo VCCI cũng thẳng thắn nhìn nhận, thực tiễn triển khai xanh hóa ngành hóa chất - phân bón thời gian qua đang đối mặt với nhiều khó khăn. Trong đó, nổi bật là việc thiếu khung pháp lý cụ thể cho sản xuất xanh, quy trình công nghệ chưa đồng bộ, chi phí chuyển đổi lớn, hệ thống tiêu chuẩn còn phân tán, nhận thức về sản xuất xanh chưa đồng đều, thậm chí tồn tại tình trạng hàng giả, hàng nhái làm suy giảm niềm tin thị trường.
Dù vậy, theo ông Hoàng Quang Phòng, phát triển bền vững trong ngành sản xuất phân bón là xu hướng không thể đảo ngược. Vấn đề đặt ra là doanh nghiệp cần chủ động nhận diện thách thức, coi đó là động lực để đổi mới công nghệ, cải tiến quy trình sản xuất và tạo ra các sản phẩm thân thiện với môi trường, qua đó tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị nông nghiệp bền vững.
Doanh nghiệp tiên phong xanh hóa: Từ công nghệ đến chuỗi giá trị
Ở góc độ hiệp hội ngành hàng, ông Nguyễn Trí Ngọc, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Phân bón Việt Nam cho rằng, xanh hóa ngành phân bón là xu hướng tất yếu trong bối cảnh yêu cầu giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng và ứng dụng công nghệ sạch ngày càng rõ nét.
Theo ông Ngọc, quá trình này tập trung vào một số trụ cột chính như giảm phát thải carbon, đổi mới công nghệ sản xuất, phát triển phân bón hữu cơ - vi sinh và tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường trong nước và quốc tế.
Ông Nguyễn Trí Ngọc, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Phân bón Việt Nam, nhấn mạnh xanh hóa ngành phân bón là xu hướng tất yếu. Ảnh: Hoài Thơ.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Trí Ngọc cũng chỉ ra rằng, thực tiễn triển khai chuyển đổi xanh trong ngành phân bón hiện nay vẫn gặp nhiều rào cản, đặc biệt là chi phí đầu tư lớn và sự thiếu đồng bộ của hành lang pháp lý. Không phải doanh nghiệp nào cũng đủ nguồn lực để đầu tư công nghệ mới trong thời gian ngắn, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Song, ở chiều ngược lại, quá trình xanh hóa cũng mở ra cơ hội rõ rệt để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, tiếp cận các thị trường nông nghiệp bền vững và đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe của đối tác quốc tế.
Để thúc đẩy chuyển đổi xanh hiệu quả, đại diện Hiệp hội Phân bón Việt Nam nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong việc hoàn thiện chính sách, xây dựng cơ chế ưu đãi phù hợp, đồng thời tăng cường đối thoại và hợp tác giữa cơ quan quản lý, hiệp hội và doanh nghiệp. Bên cạnh đó, đầu tư cho nghiên cứu, phát triển và đào tạo nguồn nhân lực được xem là yếu tố then chốt, giúp doanh nghiệp làm chủ công nghệ và triển khai xanh hóa một cách bền vững.
Theo ông, chuyển đổi xanh là chiến lược dài hạn, trong đó doanh nghiệp giữ vai trò tiên phong, góp phần nâng tầm giá trị nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Thực tế cho thấy, một số doanh nghiệp trong ngành đã chủ động tham gia quá trình chuyển đổi này. Chia sẻ tại diễn đàn, ông Phan Văn Tâm, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Phân bón Bình Điền cho biết, xanh hóa đã được doanh nghiệp xác định là chiến lược phát triển trọng tâm, triển khai đồng bộ từ khâu sản xuất đến sử dụng phân bón. Bình Điền tập trung áp dụng các công nghệ thân thiện với môi trường nhằm giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời nâng cao hiệu quả sử dụng đầu vào trong canh tác.
Thời gian qua, doanh nghiệp đã tham gia nhiều chương trình của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong đó nổi bật có Chương trình sức khỏe đất và Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030.
Qua quá trình đồng hành triển khai các chương trình này, Bình Điền nhận thấy việc sử dụng phân bón hợp lý, đúng quy trình kỹ thuật có thể góp phần giảm đáng kể phát thải trong sản xuất nông nghiệp, không chỉ ở khâu sản xuất phân bón mà còn trong quá trình sử dụng trên đồng ruộng.
Từ thực tiễn đó, doanh nghiệp đã phát triển công nghệ NPK kết hợp vi sinh, sử dụng các chủng vi sinh bản địa để bao bọc hạt phân, qua đó giúp giảm khoảng 30% lượng phân bón sử dụng mà vẫn bảo đảm hiệu quả canh tác. Cùng với giải pháp công nghệ, Bình Điền cũng đẩy mạnh xanh hóa trong lĩnh vực năng lượng, thông qua các dự án năng lượng sinh khối và hệ thống điện mặt trời áp mái, từng bước thay thế nguồn năng lượng truyền thống trong sản xuất.
Không dừng lại ở đó, giai đoạn 2025 - 2030, Bình Điền định hướng tiếp tục đầu tư công nghệ mới, đẩy mạnh số hóa quản lý sản xuất, phát triển các dòng phân bón sinh học, hữu cơ, hữu cơ khoáng theo mô hình kinh tế tuần hoàn và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị nông nghiệp sạch phục vụ xuất khẩu. Theo doanh nghiệp, xanh hóa không phải là giải pháp ngắn hạn, mà là chiến lược đầu tư lâu dài vì lợi ích của nông nghiệp, cộng đồng và xã hội.
Từ góc nhìn tổng thể, có thể thấy xanh hóa ngành hóa chất - phân bón đang đứng trước những cơ hội và thách thức đan xen. Áp lực từ chính sách, thị trường và các cam kết quốc tế là rất rõ ràng, song đây cũng là thời điểm để ngành tái cấu trúc, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển theo hướng bền vững hơn. Khi Nhà nước đóng vai trò kiến tạo chính sách, hiệp hội làm cầu nối và doanh nghiệp chủ động tiên phong, xanh hóa sẽ không chỉ là yêu cầu bắt buộc, mà còn trở thành động lực giúp ngành hóa chất - phân bón Việt Nam khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị nông nghiệp xanh toàn cầu.
