Nhóm tác chiến tàu sân bay USS Ronald Reagan và USS Nimitz diễn tập trên Biển Đông ngày 6/7/2020. Ảnh: US Navy.
Động thái này như một nỗ lực nhằm kiềm chế sự quyết đoán ngày càng tăng của Trung Quốc trong khu vực với cam kết công nhận luật pháp quốc tế.
Trong một tuyên bố được đưa ra hôm 13/7, Ngoại trưởng Mike Pompeo nói Hoa Kỳ hiện coi hầu như tất cả các yêu sách hàng hải của Trung Quốc bên ngoài vùng biển được quốc tế công nhận là bất hợp pháp.
Thông báo được đưa ra một ngày sau lễ kỷ niệm lần thứ tư về quyết định ràng buộc của một hội đồng trọng tài ủng hộ Philippines, theo đó bác bỏ các yêu sách hàng hải của Trung Quốc xung quanh quần đảo Trường Sa, các rạn san hô và bãi cạn lân cận.
Theo tuyên bố, Mỹ bác bỏ mọi yêu sách hàng hải của Trung Quốc đối với các vùng biển quanh bãi Tư Chính của Việt Nam, bãi cạn Luconia của Malaysia, vùng biển trong Vùng Đặc quyền Kinh tế (EEZ) của Brunei và quần đảo Natuna của Indonesia.
"Bất cứ hành động quấy rối nào của Trung Quốc với hoạt động đánh bắt cá hay phát triển dầu khí ở những vùng biển này, hay đơn phương tiến hành các hoạt động đó, đều bất hợp pháp".
Trước đây, chính sách của Hoa Kỳ từng khẳng định các tranh chấp hàng hải giữa Trung Quốc và các nước láng giềng nhỏ hơn được giải quyết một cách hòa bình thông qua trọng tài do Liên hợp quốc hậu thuẫn.
“Thế giới sẽ không cho phép Bắc Kinh coi Biển Đông là đế chế hàng hải của mình”, ông Pompeo nói. “Mỹ đứng cùng các đồng minh và đối tác Đông Nam Á trong việc bảo vệ quyền chủ quyền đối với các nguồn lực ngoài khơi, phù hợp với các quyền và nghĩa vụ theo luật pháp quốc tế”.
Mặc dù vậy, tác động thực tế không rõ ràng ngay lập tức. Hoa Kỳ không phải là một bên trong hiệp ước Luật biển của Liên hợp quốc đặt ra một cơ chế giải quyết tranh chấp. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ lưu ý rằng Trung Quốc và các nước láng giềng, bao gồm cả Philippines, là các bên tham gia hiệp ước và nên tôn trọng quyết định này.
Hoa Kỳ không có yêu sách đối với vùng biển nhưng đã triển khai tàu chiến và máy bay trong nhiều thập kỷ để tuần tra và thúc đẩy tự do hàng hải cũng như hàng không.
Trung Quốc hồi đầu tháng 7 tiến hành cuộc tập trận trái phép tại quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam. Việt Nam đã trao công hàm phản đối cuộc tập trận phi pháp của Trung Quốc, yêu cầu nước này không lặp lại những hành vi tương tự trong tương lai.
