Môi trường xanh được xác định là nhân tố quan trọng bậc nhất trên hành trình tương lai của mỗi vùng đất, mỗi địa phương, mỗi quốc gia. Không có môi trường xanh thì không thể có nông thôn xanh, đô thị xanh, kinh tế xanh.
Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện số 134/CĐ-TTg ngày 13/8/2025 về việc đẩy mạnh thu gom rác thải, bảo vệ, giữ gìn vệ sinh môi trường trên toàn quốc. Đây là một phong trào chào mừng một sự kiện trọng đại, nhưng cũng khởi động cho việc xây dựng ý thức cho người dân chung tay vun đắp môi trường xanh.
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, lễ phát động toàn dân tham gia bảo vệ môi trường “Vì một Việt Nam sáng - xanh - sạch - đẹp” đã được Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp UBND thành phố Hà Nội tổ chức sáng 23/8. Từ sự kiện này, mỗi người dân đều hiểu rằng, hành động cho môi trường xanh không phải trách nhiệm của riêng tổ chức nào hoặc cá nhân nào.
Để có môi trường xanh, từ thành thị đến nông thôn đã có nhiều mô hình được đưa ra như “Khu dân cư xanh - sạch - đẹp”, “Đường phố văn minh, không rác thải”, “Khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường”, “Gia đình 5 không, 3 sạch”, “Nhà sạch, ngõ đẹp”, “Thôn xóm xanh - sạch - đẹp - an toàn”, “Cánh đồng không rác thải”… Thế nhưng, dù chọn lựa mô hình ra sao, cũng phải xác định môi trường xanh phải bắt đầu từ thói quen tốt và phải gắn bó với công nghệ sạch.
Khi đề cập đến môi trường xanh, thì ai cũng nhắc đến vấn đề rác thải như một vấn nạn nhức nhối. Thực tế, lâu nay hành vi xả rác bừa bãi đã để lại hậu quả ô nhiễm môi trường khá nặng nề. Bây giờ, trong xu hướng hội nhập, cần ý thức rác thải cũng là một dạng tài nguyên để tái sử dụng mang lại lợi ích cho cuộc sống.
Ba hoạt động phân loại, thu gom và xử lý rác thải đều trực tiếp quyết định mức độ đảm bảo môi trường xanh. Hiện tại, đã có luật quy định phân loại chất thải rắn sinh hoạt, gồm 3 loại là chất thải rắn tái sử dụng tái chế, chất thải thực phẩm và chất thải rắn sinh hoạt khác. Bên cạnh nỗ lực tuyên truyền, nhất định phải chế tài nghiêm khắc hơn để người dân tuân thủ phân loại rác tại nguồn.
Rác thải được phân loại, tiếp tục đòi hỏi lộ trình thu gom hợp lý. Thử so sánh rác thải ở chung cư cao cấp và cư xá bình dân, sẽ hiểu rõ ngay. Chung cư cao cấp thu gom rác mỗi ngày từ 6 đến 8 lần, còn cư xá bình dân thu gom rác mỗi ngày một lần. Thậm chí, nhiều cư xá bình dân nửa đêm mới thu gom rác, thì mùi hôi thối cả ngày làm ảnh hưởng lớn đến đời sống cộng đồng.
Sau hai bước phân loại và thu gom, thì bước xử lý sẽ quyết định đẳng cấp môi trường xanh. Ở Việt Nam, xử lý rác thải đang dừng ở việc chôn lấp và đốt thủ công. Đây là một bất cập phải được cải thiện. Xử lý rác thải trong kỷ nguyên mới đòi hỏi công nghệ sạch. Nhiều quốc gia trên thế giới đã xử lý rác thải bằng công nghệ đốt hóa lỏng tầng sôi. Tỷ lệ rác thải được tái sử dụng vượt hơn 20%, trong đó loại rác thải phức tạp nhất là chai nhựa PET được tạo thành các chai nhựa PET mới hoặc kéo thành sợi làm quần áo, túi xách… Đồng thời, nhiệt lượng tỏa ra trong quá trình đốt rác cũng được sử dụng để sản xuất điện.
Môi trường xanh cần thói quen tốt của người dân và công nghệ sạch của chiến lược phát triển quốc gia. Nhiều nước khu vực châu Á như Nhật Bản, Trung Quốc, Thái Lan, Singapore… đã thiết kế những nhà máy xử lý rác khổng lồ có hình dáng như những tác phẩm nghệ thuật với kiến trúc độc đáo, thường xuyên mở cửa cho quần chúng tham quan.
