Miền quê đáng sống: Hành trình về nông thôn mới nâng cao ở Quảng Ninh

Dấu ấn xây dựng nông thôn mới 

Năm 2011, khi bắt đầu triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, Quảng Ninh vẫn là tỉnh còn nhiều khó khăn. Tuy nhiên, với sự quyết tâm từ tỉnh đến từng thôn, từng bản, đến hết năm 2024, toàn bộ 91/91 xã của tỉnh đã đạt chuẩn NTM, trong đó có 54 xã đạt chuẩn nâng cao và 25 xã đạt chuẩn kiểu mẫu.

Quảng Ninh đã huy động tổng nguồn lực trên 146.000 tỷ đồng để đầu tư cho Chương trình. Hệ thống kết cấu hạ tầng nông thôn từ giao thông, điện, nước sạch, y tế, giáo dục, văn hóa, thông tin truyền thông... đều được đầu tư đồng bộ, hiện đại.

Cụ thể, tỉnh đã đầu tư xây dựng, nâng cấp các tuyến đường kết nối vùng nông thôn, miền núi với khu vực trung tâm và các khu kinh tế lớn, giúp rút ngắn thời gian di chuyển và vận chuyển hàng hóa. Tại các khu vực có địa hình phức tạp, việc xây dựng cầu, đường kết nối các thôn, xã đã giúp người dân vượt qua khó khăn, dễ dàng tiếp cận các dịch vụ và thị trường.

Đơn cử như hồi tháng 7/2024, tuyến đường tỉnh 342 dài 20km nối thành phố Hạ Long - Ba Chẽ (Quảng Ninh) với Đình Lập (Lạng Sơn) hoàn thành. Công trình có tổng mức đầu tư hơn 800 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách tỉnh.

Tuyến đường đã trở thành động lực mới cho khu vực vùng cao của tỉnh, góp phần quan trọng thực hiện mục tiêu thúc đẩy liên kết vùng, từng bước kéo gần khoảng cách chênh lệch vùng miền, hướng đến mục tiêu phân bổ nguồn lực đồng đều tất cả các khu vực…

Những mô hình kinh tế cho thu nhập hàng trăm triệu đồng đến hàng tỷ đồng ngày càng nhiều ở khắp các vùng nông thôn Quảng Ninh. Đặc biệt, khi chương trình xây dựng NTM được triển khai, dưới sự đồng hành, trợ lực của chính quyền, nhiều nông hộ đã mạnh dạn phát triển những cây, con có thế mạnh, kết hợp chăn nuôi, trồng trọt theo hướng hữu cơ, an toàn, mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Đơn cử như cây na Đông Triều đã giúp cho hàng trăm hộ gia đình có thu nhập ổn định, nâng cao đời sống. Sản lượng na năm 2024 đạt gần 11.000 tấn, năng suất 110 tạ/ha. Trong thời điểm cho thu hoạch chính vụ có giá bán khoảng 45.000-50.000 đồng/kg, doanh thu khoảng 300 tỷ đồng. 

Trong hành trình xây dựng NTM, thu nhập người dân khu vực nông thôn không ngừng nâng cao, đạt 84 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ lao động nông thôn qua đào tạo đạt 87%, gần 100% hộ dân sử dụng nước hợp vệ sinh. Đặc biệt, đến cuối năm 2023, Quảng Ninh không còn hộ nghèo, hoàn thành Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững trước 3 năm so với kế hoạch của Chính phủ.

Điều đáng ghi nhận là quá trình triển khai chương trình luôn được lồng ghép hiệu quả với các chính sách khác như xây dựng xã an toàn, xã văn hóa, bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai. Các thiết chế văn hóa nông thôn cũng được quan tâm phục dựng, phát huy. Nhiều nhà văn hóa thôn được cải tạo khang trang, gắn với sân chơi thể thao và thư viện nhỏ. 

Tỉnh Quảng Ninh đã phối hợp với các doanh nghiệp, trường nghề tổ chức nhiều chương trình huấn luyện kỹ năng cho nông dân, từ chăm sóc cây trồng vật nuôi, đến quảng bá, xây dựng thương hiệu sản phẩm. Không ít nông dân trở thành chủ doanh nghiệp nhỏ, HTX, với doanh thu hàng tỷ đồng mỗi năm từ chính ruộng đồng quê hương.

Dựng xây những miền quê đáng sống

Tháng 5/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1013/QĐ-TTg công nhận tỉnh Quảng Ninh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới năm 2024. Tỉnh cũng đề ra những định hướng lớn cho giai đoạn 2026-2030, theo hướng xây dựng nông thôn thông minh, hiện đại, xanh và phát triển bền vững. Mục tiêu đến 2030 là tăng thu nhập nông thôn gấp 2,5 lần so với năm 2020, có ít nhất 30% số xã đạt chuẩn nâng cao và 15% đạt chuẩn hiện đại.

Ông Nguyễn Minh Sơn, Giám đốc Sở NN-MT, cho biết, để thực hiện hiệu quả mục tiêu đã đề ra trong nhiệm kỳ mới, Sở đẩy mạnh việc rà soát, sửa đổi, hoàn thiện và ban hành các văn bản hướng dẫn tổ chức thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM theo hướng đồng bộ, thống nhất, phù hợp với mô hình tổ chức hành chính hai cấp.

Trong đó, chuyển trọng tâm từ phát triển số lượng sang nâng cao chất lượng; duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí sau đạt chuẩn NTM; thực hiện đồng bộ các giải pháp giảm nghèo bền vững theo hướng tiếp cận đa chiều, tập trung phát triển sinh kế, nâng cao năng lực tự chủ, tự vươn lên của người dân, không để tái nghèo; tiếp tục phát huy vai trò chủ thể của người dân và doanh nghiệp trong quá trình xây dựng NTM

Xây dựng NTM là nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài, gắn liền với tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh. Vai trò chủ thể thuộc về người dân và doanh nghiệp, Nhà nước giữ vai trò định hướng và kiến tạo. Giai đoạn 2026-2030, định hướng đến năm 2035, Quảng Ninh sẽ hoàn thiện cơ chế, chính sách, ban hành bộ tiêu chí NTM, phấn đấu 100% xã đạt chuẩn NTM văn minh, hiện đại.

Với dấu mốc được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM, Quảng Ninh khẳng định với sự kiên trì, đồng thuận và sáng tạo, các khu vực miền núi, hải đảo hay nông thôn đất mỏ đều có thể trở thành nơi đáng sống, nơi hội tụ của trí tuệ, bản sắc và khát vọng phát triển.

Sau khi vận hành theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Quảng Ninh giảm từ 171 xã, phường, thị trấn xuống còn 54 xã, phường, đặc khu, trong đó có 22 xã. Số lượng xã giảm đã tạo không gian, động lực để các địa phương phát triển theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, góp phần huy động, phân bổ và sử dụng hợp lý hơn các nguồn lực cho chương trình xây dựng NTM.