Hệ thống thủy lợi vận hành hiệu quả
Vùng ĐBSCL đang bước vào cao điểm mùa mưa lũ, thách thức lớn nhất chính là bảo vệ sản xuất nông nghiệp, đặc biệt ở những địa phương đầu nguồn sông Mekong giáp với nước Campuchia.
Tại An Giang, hệ thống thủy lợi được đầu tư đồng bộ, quản lý chặt chẽ, đã và đang phát huy hiệu quả to lớn vừa ngăn lũ, phòng chống thiên tai, vừa chủ động nguồn nước phục vụ tưới tiêu, đảm bảo cho nông dân yên tâm sản xuất.
Cán bộ vận hành cống điều tiết nước phục vụ sản xuất nông nghiệp tại An Giang. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Theo Quyết định số 823/QĐ-UBND ngày 20/5/2024, An Giang hiện quản lý hơn 11.336 công trình thủy lợi các loại, trong đó có 19 hồ chứa, hơn 3.000 cống, gần 2.700 đê bao, 223 công trình kè, hơn 3.000 tuyến kênh và trên 2.200 trạm bơm. Hệ thống phân cấp quản lý từ tỉnh đến xã, phường được vận hành linh hoạt, giúp khai thác tối đa hiệu quả công trình, nhất là trong bối cảnh mưa lũ năm nay diễn biến khó lường.
Ông Nguyễn Đức Duy, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường An Giang, cho biết: Tỉnh đã chủ động củng cố, duy tu, sửa chữa thường xuyên các công trình thủy lợi. Trước mùa mưa lũ, các đơn vị khai thác đều triển khai phương án phòng, chống thiên tai với phương châm “chủ động phòng tránh, ứng phó kịp thời, khắc phục khẩn trương và hiệu quả”. Nhờ đó, hệ thống đê bao, cống, trạm bơm vận hành ổn định, giảm thiểu rủi ro cho sản xuất nông nghiệp.
Mùa lũ năm 2025 được dự báo mực nước có xu hướng tăng, nguy cơ ngập úng cục bộ ở nhiều nơi. Tuy nhiên, với hàng ngàn km đê bao và hệ thống cống điều tiết, An Giang cơ bản kiểm soát được lũ, bảo vệ hơn 250.000 ha đất nông nghiệp chủ lực.
Ông Lương Duy Khanh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi An Giang, chia sẻ: Hệ thống thủy lợi không chỉ giúp ngăn lũ mà còn đảm bảo tiêu úng nhanh khi mưa lớn. Hiện toàn tỉnh có 239 công trình trọng điểm được kiểm tra, đánh giá thường xuyên, phần lớn đảm bảo an toàn. Một số công trình xuống cấp cũng đang được duy tu, sửa chữa, nâng cấp kịp thời để phục vụ sản xuất nông nghiệp và và đời sống dân sinh.
Theo ông Khanh, các trạm bơm điện và cống lớn được bố trí trực 24/24 giờ, sẵn sàng vận hành khi có tình huống bất thường. Đặc biệt, hệ thống hồ chứa và kênh trục đóng vai trò quan trọng trong điều tiết, cung cấp nước cho vụ hè thu và thu đông, những vụ lúa trùng thời điểm mưa bão.
Tuyến kênh thủy lợi ở xã Tri Tôn, tỉnh An Giang góp phần điều tiết nước, phòng chống ngập úng trong mùa mưa lũ. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Bảo vệ sản xuất, nâng cao thu nhập cho nông dân
Không chỉ phòng chống thiên tai, hệ thống thủy lợi An Giang còn là “nguồn sống” trực tiếp đối với nông dân. Nước tưới, tiêu chủ động giúp lúa, hoa màu, nuôi thủy sản phát triển ổn định, năng suất tăng rõ rệt.
Ông Nguyễn Văn Tùng, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Tân Phú, (xã Châu Thành, tỉnh An Giang) khẳng định: “Nhờ các công trình thủy lợi kiên cố, mà nhiều năm qua HTX chúng tôi yên tâm sản xuất lúa quanh năm. Mùa mưa thì không lo ngập úng, mùa khô có đủ nước tưới cho ruộng đồng. Hiệu quả thấy rõ là năng suất lúa tăng lên từ 10–15%, chi phí bơm nước giảm, thu nhập của bà con cao hơn trước nhiều”.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt, các công trình thủy lợi không chỉ bảo vệ sản xuất cho hàng trăm nghìn hộ dân An Giang, mà còn góp phần giữ vững vai trò phục vụ nông dân yên tâm sản xuất nhằm gia tăng thu nhập.
Theo ông Tùng, HTX hiện canh tác gần 300 ha lúa liên kết với doanh nghiệp xuất khẩu. Hệ thống đê bao, trạm bơm vận hành ổn định là yếu tố quyết định để HTX thực hiện mô hình sản xuất lúa bền vững, đáp ứng yêu cầu thị trường.
Mặc dù hệ thống thủy lợi An Giang đã phát huy hiệu quả, song vẫn còn những công trình xuống cấp, một số tuyến kênh bị bồi lắng cần nạo vét. Tỉnh đã lên kế hoạch sửa chữa 21 công trình hư hỏng và triển khai 5 dự án nâng cấp trọng điểm.
Ông Nguyễn Đức Duy nhấn mạnh, trong dài hạn, An Giang sẽ tiếp tục đầu tư hiện đại hóa công trình thủy lợi gắn với chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ quản lý từ xa. Đồng thời, ngành nông nghiệp tăng cường phối hợp với địa phương, HTX để khai thác hiệu quả, bảo vệ công trình, đảm bảo mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh, bền vững.
Trạm bơm điện vận hành ổn định, chủ động tưới tiêu, giúp nông dân yên tâm sản xuất trong mùa mưa lũ. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Từ góc độ quản lý chuyên môn, ông Lương Duy Khanh cho rằng, cần đẩy mạnh xã hội hóa công tác duy tu, bảo dưỡng, huy động sự tham gia của cộng đồng và HTX. Người dân chính là chủ thể sử dụng, nên cùng chung tay gìn giữ công trình. Khi nông dân yên tâm sản xuất, công trình mới thực sự phát huy tối đa giá trị.
Từ “lá chắn” chống lũ, đến “mạch máu” dẫn nguồn nước tưới, thủy lợi đã trở thành yếu tố then chốt đưa nông nghiệp An Giang phát triển ổn định. Như lời ông Nguyễn Văn Tùng, Giám đốc HTX Tân Phú: “Có thủy lợi, nông dân chúng tôi mới thật sự yên tâm làm ăn, gắn bó lâu dài với đồng ruộng”.
