Đổi mới khoa học công nghệ phải sáng tạo, có hiệu quả thực tiễn

Chiều 23/12, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị sơ kết 01 năm triển khai Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Bộ trưởng Trần Đức Thắng chủ trì Hội nghị.

Hội nghị có sự tham dự của lãnh đạo cơ quan Ban Chỉ đạo Trung ương, các trường, viện trực thuộc Bộ và các đơn vị chuyên môn, nhằm đánh giá toàn diện kết quả thực hiện nhiệm vụ năm 2025, đồng thời đề xuất định hướng trọng tâm giai đoạn 2026 - 2030, với tinh thần xuyên suốt là đưa khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đi vào thực chất, tạo ra giá trị cụ thể cho nền kinh tế và người dân.

Hoàn thành 188 nhiệm vụ, nằm trong nhóm dẫn đầu

Báo cáo tại Hội nghị, ông Nguyễn Văn Long, Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ, cho biết đến ngày 23/12/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường được giao tổng cộng 188 nhiệm vụ, bao gồm 01 nhiệm vụ xây dựng cơ sở dữ liệu hộ nghèo, hộ cận nghèo. Trong số này, Bộ đã hoàn thành 151 nhiệm vụ; không có nhiệm vụ nào chậm tiến độ, quá hạn.

37 nhiệm vụ còn lại đều là nhiệm vụ thường xuyên, có thời hạn thực hiện theo kế hoạch trong các năm tiếp theo. Kết quả này thể hiện tinh thần chủ động, nghiêm túc và quyết liệt trong công tác chỉ đạo, điều hành, đặc biệt trong bối cảnh khối lượng công việc lớn, yêu cầu cao về tiến độ và chất lượng.

Đối với Kế hoạch số 02-KH/BCĐTW, Bộ được giao 14 nhiệm vụ; đến nay đã hoàn thành 11 nhiệm vụ, 03 nhiệm vụ đang triển khai đúng lộ trình, không có nhiệm vụ quá hạn. Đây là cơ sở quan trọng để bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất trong thực hiện các mục tiêu lớn theo chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương.

Trong lĩnh vực chuyển đổi số quốc gia, Bộ đã ban hành 08 Kế hoạch, 02 Chiến lược và 01 Khung Kiến trúc số, tạo nền tảng pháp lý và định hướng dài hạn cho quá trình chuyển đổi số toàn diện của ngành.

Cùng với đó, công tác cải cách thủ tục hành chính và cung cấp dịch vụ công trực tuyến tiếp tục được đẩy mạnh. Bộ đã cung cấp 252 thủ tục hành chính trên Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính của Bộ, tích hợp với Cổng Dịch vụ công quốc gia. Trong số này có 89 dịch vụ công trực tuyến toàn trình, đạt 100% số thủ tục đủ điều kiện, và 163 dịch vụ công trực tuyến một phần.

Đồng thời, Bộ đã hoàn thành cung cấp 04/05 dịch vụ công thiết yếu theo Đề án 06/CP; thủ tục còn lại đã có văn bản kiến nghị đưa ra khỏi danh mục tại Quyết định số 206/QĐ-TTg.

Dấu ấn lớn từ cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia

Một trong những dấu ấn nổi bật của năm 2025 là công tác xây dựng và hoàn thiện các cơ sở dữ liệu quốc gia, chuyên ngành, đặc biệt là cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai.

Bộ đã hoàn thành xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai và triển khai Chiến dịch 90 ngày làm giàu, làm sạch dữ liệu đất đai trong điều kiện thời gian rất gấp, khối lượng công việc đặc biệt lớn, phạm vi triển khai trên toàn quốc, với sự tham gia của nhiều bộ, ngành, địa phương, đồng thời chịu tác động bất lợi của thiên tai, mưa lũ tại nhiều khu vực.

Sau 90 ngày, tổng số 61,72 triệu thửa đất đã được rà soát, cập nhật và chỉnh lý; trong đó hơn 24,37 triệu thửa đất đạt tiêu chí “đúng - đủ - sạch - sống”, đủ điều kiện vận hành theo thời gian thực, kết nối và chia sẻ với các cơ sở dữ liệu quốc gia khác. Đây được đánh giá là bước tiến rất lớn về chất lượng dữ liệu đất đai so với giai đoạn trước.

Đối với các khu vực chưa xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai, Chiến dịch tập trung thu thập, số hóa dữ liệu đất ở, nhà ở thông qua Giấy chứng nhận. Trên tổng số hơn 7,6 triệu Giấy chứng nhận cần thu thập, các địa phương đã thu thập được hơn 6,2 triệu Giấy, đạt trên 81%.

Cùng với đó, công tác đồng bộ dữ liệu được triển khai quyết liệt, coi đây là yêu cầu bắt buộc nhằm bảo đảm dữ liệu “sống - sạch - thống nhất - dùng chung”. Kết quả, 34/34 tỉnh, thành phố đã thực hiện đồng bộ dữ liệu đất đai về cơ sở dữ liệu quốc gia tại Trung ương, với hơn 61,15 triệu thửa đất, đạt khoảng 98% tổng số thửa đất trong cơ sở dữ liệu địa phương; trong đó hơn 24,4 triệu dữ liệu đã đầy đủ ba khối thông tin, sẵn sàng khai thác và chia sẻ.

Từ những kết quả đáng ghi nhận của Bộ, các Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Võ Văn Hưng, lãnh đạo các Trường, Viện, các cơ quan chuyên môn của Bộ cũng bổ sung thêm nhiều ý kiến để đề xuất định hướng trọng tâm giai đoạn 2026 - 2030, với tinh thần xuyên suốt là đưa khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đi vào thực chất, tạo ra giá trị cụ thể cho nền kinh tế và người dân.

Nhấn mạnh yêu cầu đi vào chất lượng và kết quả cuối cùng

Phát biểu tại Hội nghị, ông Nguyễn Huy Dũng, Ủy viên Ban Chỉ đạo Trung ương về khoa học, công nghệ, đánh giá cao nỗ lực của toàn ngành trong việc hoàn thành 188 nhiệm vụ năm 2025, cơ bản đúng hạn và nhiều nhiệm vụ vượt tiến độ, nhất là trong bối cảnh khối lượng công việc lớn, dồn vào ba tháng cuối năm.

Ông cho rằng, Bộ trưởng Trần Đức Thắng là người có yêu cầu rất cao, rất khắt khe trong chỉ đạo, theo sát từng nhiệm vụ cụ thể. Dù thẳng thắn nhìn nhận, kết quả chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu rất cao đó, đặc biệt về chất lượng và kết quả cuối cùng, nhưng xét tổng thể, Bộ Nông nghiệp và Môi trường vẫn nằm trong nhóm dẫn đầu các bộ, ngành Trung ương về tiến độ và tinh thần thực hiện nhiệm vụ.

Về định hướng thời gian tới, ông Nguyễn Huy Dũng cho biết năm 2025 được xác định là năm khởi động, hoàn thiện thể chế và đạt một số kết quả bước đầu. Từ năm 2026, đặc biệt giai đoạn 2026–2030, yêu cầu đặt ra là các chính sách, chương trình phải đi vào nền kinh tế, tạo ra giá trị thực chất, thể hiện qua tăng trưởng của doanh nghiệp và mức độ thụ hưởng của người dân.

Nghị quyết 57 xác định ba trụ cột lớn gồm khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; trong đó khoa học - công nghệ mang tính trung và dài hạn, đổi mới sáng tạo là động lực then chốt, còn chuyển đổi số là công cụ tổ chức thực hiện. Giai đoạn tới, cần triển khai đồng bộ và gắn kết chặt chẽ cả ba trụ cột này.

Đề xuất lựa chọn đại học trọng điểm của ngành

Một nội dung được ông Nguyễn Huy Dũng đặc biệt nhấn mạnh là mô hình hợp tác “ba nhà”: Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp. Từ thực tiễn đào tạo và nghiên cứu, ông đề xuất Bộ lựa chọn từ hai đến ba cơ sở giáo dục đại học trọng điểm để tập trung đầu tư đào tạo nguồn nhân lực và nghiên cứu khoa học phục vụ trực tiếp cho ngành, có thể xem xét Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Trường Đại học Thủy lợi và Đại học Tài nguyên và Môi trường.

Các cơ sở này cần được định hướng trở thành những đại học hàng đầu về khoa học - công nghệ số trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường, xuất phát từ nghiệp vụ và thực tiễn sản xuất, quản lý của ngành, thay vì trông chờ vào các trường kỹ thuật thuần túy.

Một giải pháp cụ thể là đưa dữ liệu và công nghệ số vào tất cả các chuyên ngành đào tạo, giúp sinh viên trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản, môi trường hình thành tư duy số ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

Từ năm 2026 phải có mô hình đo đếm được

Bên cạnh đào tạo, ngành cần đặc biệt quan tâm phát triển lực lượng doanh nghiệp để hình thành hệ sinh thái khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Năm 2025, các doanh nghiệp đồng hành chủ yếu là những tập đoàn công nghệ lớn như VNPT, Viettel; song khi đi sâu vào giải pháp chuyên ngành và dữ liệu đặc thù, rất cần một hệ sinh thái doanh nghiệp chuyên sâu trong chính ngành nông nghiệp và môi trường.

Theo ông Nguyễn Huy Dũng, việc triển khai Nghị quyết 57 sẽ xoay quanh ba lực lượng: Bộ xây dựng thể chế, tiêu chuẩn; các cơ sở đào tạo đảm nhiệm nguồn nhân lực; doanh nghiệp trực tiếp đưa kết quả khoa học - công nghệ vào sản xuất, kinh doanh.

Từ năm 2026, các kết quả phải được đo đếm bằng mô hình cụ thể và giá trị kinh tế rõ ràng. Ông dẫn ví dụ Trung Quốc lựa chọn cây chè và tỉnh Vân Nam làm địa phương nòng cốt, tạo ra doanh thu ngành chè khoảng 35 tỷ USD trong năm vừa qua.

Từ đó, ông đề xuất trong ngành chè Việt Nam có thể lựa chọn Thái Nguyên, Phú Thọ, Lâm Đồng làm mô hình điểm. Trong chăn nuôi, chỉ có AI và dữ liệu mới cho phép chăn nuôi quy mô lớn, tự động hóa, truy xuất nguồn gốc và đủ sức cạnh tranh xuất khẩu; các mô hình “nhà máy ít dấu chân người” cần được hiện thực hóa bằng dự án cụ thể.

Về công nghệ chiến lược, ông đề xuất tái khởi động các dự án nghiên cứu đất hiếm và khoáng sản chiến lược, hướng tới khả năng hình thành nhà máy tinh chế tại Việt Nam; đồng thời phát triển công nghệ chiến lược phục vụ trực tiếp cho ngành, gắn với chế biến sâu, giống và gen.

Đối với chuyển đổi số, ông cho biết cơ sở dữ liệu đất đai hiện đạt khoảng 7/9 tiêu chí quốc gia, trong khi cơ sở dữ liệu nông nghiệp mới đạt 2/9 tiêu chí. Từ nay đến cuối năm, hoàn toàn có thể bổ sung thêm 3 - 4 tiêu chí để đạt tối thiểu 5-6/9 tiêu chí. Bộ trưởng Trần Đức Thắng khẳng định sẽ chỉ đạo các cơ quan chuyên môn triển khai nội dung này trong thời gian sớm nhất.

Làm đến nơi, đến chốn, vì kết quả thực chất

Kết luận hội nghị, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết các nội dung, đầu việc đã được thảo luận và chỉ đạo rõ ràng, với mục tiêu duy nhất là hoàn thành đầy đủ nhiệm vụ được giao và các kết quả phải thực sự đóng góp trở lại cho Bộ, cho ngành.

Bộ trưởng yêu cầu Vụ Kế hoạch - Tài chính phối hợp Văn phòng Bộ hoàn thiện ngay Thông báo kết luận hội nghị, phân giao nhiệm vụ rõ ràng cho từng đơn vị; đồng thời khẳng định việc lựa chọn Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Trường Đại học Thủy lợi và một trong hai Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường để triển khai thí điểm ứng dụng công nghệ số.

Theo Bộ trưởng, việc các trường tham gia nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ là rất cần thiết. Thực tế cho thấy, như mô hình tại Học viện Nông nghiệp, kết quả nghiên cứu được ứng dụng đã mang lại hiệu quả rõ rệt, góp phần nâng cao thu nhập cho cán bộ, giảng viên, đồng thời giúp sinh viên tiếp cận công nghệ mới, tạo ra các sản phẩm thiết thực, có giá trị ngay.

Bộ trưởng cũng tán thành ý kiến của ông Nguyễn Huy Dũng và đề nghị Cục Chuyển đổi số của Bộ tập trung làm thật tốt khoảng 25 dịch vụ công trực tuyến có tần suất sử dụng cao nhất, thay vì dàn trải hàng trăm dịch vụ. Đồng thời, cần tổ chức tập huấn cho các địa phương trước khi triển khai hệ thống thống nhất từ ngày 1/1/2026, tránh phát sinh sự cố gây ảnh hưởng đến hình ảnh chung của ngành.

“Bản chất các đề xuất là đưa Nghị quyết 57 vào thực tiễn, tạo ra sản phẩm, hiệu quả cụ thể cho Bộ”, Bộ trưởng Trần Đức Thắng nhấn mạnh, đồng thời yêu cầu các đơn vị tiếp tục làm tốt hơn nữa, bảo đảm hoàn thành thực chất các nhiệm vụ theo đúng yêu cầu.