Doanh nghiệp miền Trung - Tây Nguyên cần chủ động chuyển đổi xanh

Ngày 23/5, tại thành phố Đà Nẵng, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Chi nhánh miền Trung & Tây Nguyên tổ chức Hội nghị Doanh nghiệp khu vực miền Trung - Tây Nguyên năm 2025 với chủ đề “Chuyển đổi xanh: Thách thức và cơ hội cho doanh nghiệp”.

Chuyển đổi xanh vẫn là “bài toán khó”

VCCI miền Trung - Tây Nguyên đã khảo sát các doanh nghiệp trong khu vực về hiện trạng và nhu cầu thực hiện giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi xanh thông qua các hoạt động sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. 

Kết quả cho thấy, phần lớn doanh nghiệp sản xuất công nghiệp miền Trung đã triển khai một số hoạt động tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, các hoạt động này còn mang tính thụ động, chủ yếu nhằm đáp ứng yêu cầu từ khách hàng hoặc cơ quan quản lý nhà nước.

Phần lớn doanh nghiệp hiện vẫn thiếu chiến lược rõ ràng về chuyển đổi xanh và phát triển bền vững. Nhiều tiêu chuẩn quốc tế liên quan đến giảm CO₂ và phát triển bền vững vẫn chưa được phổ biến rộng rãi, ngoại trừ một số doanh nghiệp trong các ngành dệt may, chế biến hải sản, gỗ... do được đối tác nhập khẩu yêu cầu thực hiện. Đa số doanh nghiệp chưa nắm rõ các yêu cầu cũng như lộ trình cụ thể.

Bên cạnh đó, mức độ hiểu biết và nhận thức về tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải khí nhà kính còn hạn chế và không đồng đều giữa các nhóm doanh nghiệp. Các doanh nghiệp sử dụng năng lượng trọng điểm thường có nhận thức và hiểu biết tốt hơn về tiết kiệm nguyên liệu, kiểm kê khí nhà kính so với các doanh nghiệp quy mô nhỏ.

Một số doanh nghiệp xuất khẩu sang các nước EU có kinh nghiệm và hiểu biết tốt hơn về các quy định môi trường, xử lý rác thải... do phải tuân thủ yêu cầu từ đối tác nhập khẩu. Tương tự, các doanh nghiệp thuộc các ngành nghề khác nhau cũng có sự khác biệt đáng kể trong nhu cầu và năng lực chuyển đổi xanh, đáp ứng các quy định từ Chính phủ cũng như khách hàng quốc tế.

Tiềm năng về chuyển đổi xanh trong cộng đồng doanh nghiệp vẫn còn rất lớn. Song, do gặp nhiều khó khăn về nhân lực, năng lực quản trị và tài chính, phần lớn doanh nghiệp mới chỉ dừng lại ở mức dự kiến, với các kế hoạch trung hạn (3–5 năm) hoặc dài hạn (trên 5 năm), trong khi vẫn đang chờ sự ổn định của thị trường và các chính sách hỗ trợ phù hợp.

Trước thực tế đó, cộng đồng doanh nghiệp bày tỏ mong muốn nhận được sự hỗ trợ đồng bộ về mặt chính sách, bao gồm ưu đãi thuế, tài chính xanh, đào tạo nhân lực và đặc biệt là cơ chế tiếp cận thông tin minh bạch liên quan đến công nghệ môi trường.

Cần chủ động “chuyển mình”

Ông Nguyễn Tiến Quang, Giám đốc VCCI miền Trung - Tây Nguyên nhận định, biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và cạn kiệt tài nguyên đang tác động nghiêm trọng đến mọi mặt của đời sống và sản xuất. Trong bối cảnh đó, chuyển đổi xanh không còn là lựa chọn, mà đã trở thành mệnh lệnh và yêu cầu buộc phải tuân thủ đối với mỗi doanh nghiệp.

Ông cho rằng, các hiệp định thương mại thế hệ mới, tiêu chuẩn xuất khẩu và yêu cầu trong chuỗi cung ứng toàn cầu đang ngày càng khắt khe hơn về yếu tố “xanh” và phát triển bền vững.

Theo Phó Chủ tịch VCCI Võ Tân Thành, đối với Việt Nam, việc thực hiện cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 không chỉ là nghĩa vụ quốc tế, mà còn là cơ hội để chúng ta tái cấu trúc nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng và nâng cao năng lực cạnh tranh trong dài hạn.

Đối với cộng đồng doanh nghiệp, đây là thách thức không nhỏ, nhất là về vốn đầu tư, đổi mới công nghệ và nguồn nhân lực. Tuy nhiên, chính những khó khăn đó lại là động lực để doanh nghiệp đổi mới tư duy, tiếp cận các nguồn tài chính ưu đãi, mở rộng thị trường và nâng cao hình ảnh thương hiệu trong mắt đối tác và người tiêu dùng.

Ông Thành cũng nhấn mạnh rằng khu vực miền Trung – Tây Nguyên tuy có lực lượng doanh nghiệp năng động, nhưng đồng thời cũng là vùng chịu ảnh hưởng rõ rệt của biến đổi khí hậu. Vì vậy, các doanh nghiệp nơi đây cần chủ động hơn, nhanh nhạy hơn trong tiếp cận và thực hiện các chiến lược chuyển đổi xanh.

Từ góc độ hỗ trợ, ông Võ Tân Thành cho biết, VCCI xác định hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi xanh là một trong những trọng tâm hành động trong thời gian tới. Điều này sẽ được thể hiện qua các chương trình cụ thể, thực chất.

“Chuyển đổi xanh là một hành trình dài và không dễ dàng. Nhưng nếu có sự đồng hành giữa Nhà nước, doanh nghiệp, xã hội và các đối tác quốc tế, cùng với ý chí và tinh thần tiên phong của cộng đồng doanh nghiệp, tôi tin rằng chúng ta hoàn toàn có thể biến những thách thức hiện nay thành động lực đổi mới và cơ hội phát triển bền vững trong tương lai”, ông Thành khẳng định.