Trong nhiều năm, giao thông luôn là “nút thắt cổ chai” kìm hãm tốc độ phát triển của Điện Biên - tỉnh biên giới nằm sâu trong vùng Tây Bắc. Địa hình bị chia cắt mạnh, kết nối liên vùng hạn chế khiến chi phí vận chuyển nông sản cao, du lịch khó bứt phá, môi trường đầu tư chưa thực sự hấp dẫn. Nhận diện rõ điểm nghẽn này, Điện Biên đang thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc đề xuất đầu tư các dự án đường bộ cao tốc mang tính chiến lược, coi đây là “đòn bẩy” then chốt cho phát triển bền vững.
Cao tốc - lời giải cho “nút thắt” liên kết vùng
Theo Thông báo số 275-TB/VPTW của Văn phòng Trung ương Đảng, chủ trương đầu tư các dự án hạ tầng giao thông chiến lược tại Điện Biên đã được đặt ra trong tổng thể mục tiêu phát triển hệ thống giao thông quốc gia. Trên cơ sở đó, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Điện Biên đã chủ động làm việc với các bộ, ngành Trung ương, hoàn thiện hồ sơ, đề xuất đầu tư tuyến cao tốc Sơn La - Điện Biên - Cửa khẩu Tây Trang.
Ông Bùi Văn Luyện, Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Điện Biên, khẳng định: Việc đề xuất tuyến cao tốc này không chỉ nhằm giải bài toán đi lại, mà còn tạo trục động lực mới cho phát triển kinh tế - xã hội toàn tỉnh. “Điện Biên xác định giao thông phải đi trước một bước. Khi cao tốc hình thành, không gian phát triển sẽ được mở rộng, đặc biệt là với nông nghiệp hàng hóa, du lịch sinh thái và kinh tế cửa khẩu.” - Ông Luyện, nhấn mạnh.
Hạ tầng giao thông hiện đại với hầm và cầu cạn xuyên núi là hình mẫu Điện Biên hướng tới khi đề xuất đầu tư cao tốc, nhằm rút ngắn thời gian di chuyển và phá thế chia cắt địa hình vùng Tây Bắc. Ảnh: S.X.D.
Ở góc độ chuyên môn, ông Luyện, cho rằng tuyến cao tốc Sơn La - Điện Biên - Tây Trang có ý nghĩa đặc biệt trong việc kết nối vùng. Hiện nay thời gian di chuyển từ Điện Biên đi các trung tâm kinh tế lớn còn dài, chi phí logistics cao, làm giảm sức cạnh tranh của nông sản địa phương. “Nếu có cao tốc, chuỗi cung ứng nông sản, lâm sản và sản phẩm OCOP sẽ được rút ngắn đáng kể, tạo điều kiện thu hút doanh nghiệp đầu tư chế biến sâu.”
Đang ở giai đoạn đề xuất chủ trương đầu tư
Đến thời điểm hiện nay, dự án cao tốc Sơn La - Điện Biên - Cửa khẩu Tây Trang mới đang ở giai đoạn đề xuất chủ trương đầu tư. Tỉnh Điện Biên đã hoàn thiện hồ sơ bước đầu và đang phối hợp với Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính để rà soát, thẩm tra các nội dung liên quan đến hướng tuyến, tổng mức đầu tư, phương án phân kỳ và khả năng cân đối nguồn vốn.
Việc các bộ, ngành Trung ương yêu cầu bổ sung, làm rõ nhiều nội dung được xem là bước cần thiết nhằm bảo đảm dự án khi triển khai sẽ đồng bộ với quy hoạch giao thông quốc gia, tránh chồng chéo và lãng phí nguồn lực. Đây cũng là giai đoạn “then chốt”, quyết định việc dự án có đủ điều kiện để trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định chủ trương đầu tư trong thời gian tới hay không.
Những cung đường đèo uốn lượn qua núi rừng Tây Bắc phản ánh rõ "nút thắt" giao thông hiện nay của Điện Biên, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải có tuyến cao tốc chiến lược để mở không gian phát triển. Ảnh: V.T.C.
Không dừng ở đề xuất, tỉnh Điện Biên đã làm rõ phương án triển khai và định hướng nguồn vốn trong giai đoạn 2026-2030. Theo đó, địa phương kiến nghị thực hiện dự án theo hình thức đầu tư công, sử dụng ngân sách Trung ương, đồng thời chủ động bố trí vốn địa phương cho công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư. Quan điểm xuyên suốt là triển khai theo lộ trình phù hợp, không chạy theo quy mô bằng mọi giá, gắn với bảo vệ môi trường và ổn định sinh kế người dân.
Bên cạnh tuyến cao tốc Sơn La - Điện Biên - Tây Trang, tỉnh Điện Biên cũng đề xuất nâng cấp tuyến đường từ Quốc lộ 12 đến Cửa khẩu A Pa Chải. Theo đánh giá của ngành xây dựng, đây là trục giao thông có ý nghĩa đặc biệt đối với phát triển kinh tế biên mậu, đồng thời góp phần bảo đảm quốc phòng - an ninh khu vực biên giới. Khi được đầu tư đồng bộ, các tuyến đường này sẽ tạo thành mạng lưới kết nối hoàn chỉnh, từng bước giúp Điện Biên thoát khỏi thế “ốc đảo” kéo dài nhiều năm.
Trong bối cảnh mục tiêu đến năm 2030 cả nước có khoảng 5.000km đường bộ cao tốc, quyết tâm của Điện Biên được đánh giá là phù hợp và kịp thời. Nếu các dự án được chấp thuận và triển khai đúng tiến độ, không chỉ giao thông được cải thiện, mà nông nghiệp xanh, du lịch sinh thái và kinh tế biên giới của tỉnh cũng sẽ có cơ hội bứt phá, tạo nền tảng cho giảm nghèo bền vững nơi cực Tây Tổ quốc.
