Nói không với chất cấm
Xã Bàu Đồn, huyện Gò Dầu được xem là thủ phủ trồng sầu riêng tại Tây Ninh, với diện tích lên tới 1.500 ha. Nhờ thổ nhưỡng chủ yếu là đất đen, đất thịt màu mỡ cùng hệ thống tưới tiêu tốt, cây sầu riêng nơi đây sinh trưởng mạnh mẽ, chất lượng cao, được thị trường tin dùng.
Nhờ nhiều điều kiện thuận lợi, Bàu Đồn trở thành thủ phủ sầu riêng tại Tây Ninh. Ảnh: Trần Trung.
Những ngày giữa tháng 5, xã Bàu Đồn nhộn nhịp hẳn lên khi sầu riêng bước vào vụ thu hoạch chính. Dọc các tuyến đường liên ấp, xe tải nối đuôi nhau vào tận vườn thu mua sầu riêng. Năm nay, dù giá sầu riêng giảm hơn so với cùng kỳ, nhưng nhờ kỹ thuật canh tác tốt, theo hướng hữu cơ, sầu riêng không chỉ trúng mùa mà còn ghi dấu bằng chất lượng vượt trội đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu.
Chúng tôi đến thăm HTX Sầu riêng Bàu Đồn, một trong những HTX đầu tiên tại Tây Ninh được cấp 3 mã số vùng trồng với diện tích lên đến hàng chục ha. Ông giám đốc Phan Hoài Thịnh cho biết: HTX hiện có 62 thành viên, tổng diện tích sản xuất 115 ha sầu riêng. Từ năm 2021, các thành viên HTX đã thực hiện sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, đồng thời đăng ký vùng trồng sầu riêng.
Sau khi được cấp mã, HTX quản lý rất chặt chẽ quy trình sản xuất, ghi chép đầy đủ, ưu tiên sử dụng phân hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) sinh học nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, đạt tiêu chuẩn xuất khẩu.
Ông Phan Hoài Thịnh, Giám đốc HTX Sầu riêng Bàu Đồn (bìa trái) hướng dẫn các thành viên HTX sử dụng phân bón, thuốc BVTV sinh học trong canh tác sầu riêng. Ảnh: Trần Trung.
“Trước thông tin về hàm lượng kim loại nặng trong trái sầu riêng, HTX yêu cầu bà con tiếp tục tăng cường sử dụng phân hữu cơ vi sinh để giúp cải thiện cấu trúc đất, tuyệt đối không sử dụng thuốc BVTV có chứa kim loại nặng và thay thế bằng thuốc BVTV sinh học để đảm bảo cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt. Đặc biệt, để đáp ứng tiêu chuẩn của các nhà nhập khẩu, HTX chủ động xét nghiệm chất lượng sản phẩm của các thành viên. Nhìn chung, các thành viên đều chấp hành tốt, nếu phát hiện thành viên nào không tuân thủ quy định, HTX sẵn sàng mời ra khỏi hợp tác xã”, ông Thịnh nhấn mạnh.
Là một trong những thành viên được HTX tin tưởng giao mã số vùng trồng, ông Nguyễn Văn Chon chia sẻ: Trước đây, hầu hết bà con trồng sầu riêng nơi đây chưa nhận thức đầy đủ về tác hại của một số loại thuốc hóa học, chủ yếu canh tác theo kinh nghiệm cá nhân. Từ khi tham gia HTX, ông và tất cả các thành viên được hướng dẫn tận tình về quy trình canh tác hữu cơ cũng như bao tiêu sản phẩm. Nhờ đó, thu nhập được cải thiện đáng kể, sức khỏe cũng được đảm bảo hơn.
“Được giao mã số vùng trồng, chúng tôi càng ý thức rõ trách nhiệm bảo vệ và duy trì mã số này, tuyệt đối không sử dụng phân thuốc ngoài danh mục cho phép để đảm bảo vùng trồng luôn đạt chuẩn và phát triển bền vững”, ông Chon phấn khởi nói.
Nhờ sản xuất đúng quy trình, đất canh tác giảm nguy cơ nhiễm kim loại nặng, cây sầu riêng sinh trưởng phát triển tốt. Ảnh: Trần Trung.
Ông Phan Hoài Thịnh cho biết thêm, để nâng tầm giá trị nông sản và đảm bảo đầu ra ổn định, nhiều nông dân chủ động thay đổi phương thức sản xuất, cam kết sản phẩm đạt chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm. Tuy nhiên, ở khâu thu mua, hiện vẫn còn không ít doanh nghiệp vì lợi nhuận mà thu hái sầu riêng non, từ đó buộc phải sử dụng chất cấm để kích thích chín nhanh, gây ra nhiều hệ lụy.
“Để xuất khẩu bền vững, ngoài vai trò đầu mối, dẫn dắt người dân thực hành sản xuất nông sản sạch của HTX, thì cần có sự chung tay của cộng đồng doanh nghiệp nhằm tạo uy tín, minh bạch sản phẩm. HTX mong muốn cơ quan quản lý nhà nước siết chặt công tác kiểm soát chất cấm, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm để sầu riêng Việt Nam từng bước nâng cao uy tín trên thị trường thế giới”, ông Thịnh chia sẻ.
Sẵn sàng vượt rào cản kỹ thuật
Theo Chi cục Trồng trọt và BVTV Tây Ninh, hiện tổng diện tích sản xuất sầu riêng trên địa bàn tỉnh là 3.290 ha, trong đó diện tích thu hoạch là 2.107 ha, diện tích kiến thiết cơ bản là 1.183 ha. Hiện sầu riêng đã xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc và một số thị trường khó tính khác.
Sầu riêng Bàu Đồn vào vụ thu hoạch. Ảnh: Trần Trung.
Xác định mã số vùng trồng được xem như "hộ chiếu" xuất khẩu, Chi cục đã tham mưu cấp mã số cho 40 vùng trồng với tổng diện tích gần 1.100 ha. Đến nay, Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) đã phê duyệt và cấp 7 mã số vùng trồng cùng 1 mã số đóng gói cho Nhà máy chế biến rau quả Trinity. Các mã còn lại đang chờ phê duyệt.
Cùng với đó, nhằm khuyến khích, hỗ trợ và thúc đẩy việc thiết lập vùng trồng, ngành nông nghiệp tỉnh Tây Ninh đã triển khai nhiều giải pháp và chính sách như: Ban hành hướng dẫn thiết lập và quy trình cấp mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói nông sản xuất khẩu; hỗ trợ sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, truy xuất nguồn gốc; tổ chức tập huấn, hướng dẫn các tổ chức, cá nhân đăng ký mã số vùng trồng mới và thực hiện chuyển đổi số; hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào chuỗi liên kết nông sản như Công ty TNHH XNK Trái cây Chánh Thu, Nhà máy chế biến hoa quả xuất khẩu Trinity và Hội quán Sầu riêng Bàu Đồn…
Đoàn công tác Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng các doanh nghiệp ngành hàng sầu riêng kiểm tra vùng trồng tại HTX Sầu riêng Bàu Đồn. Ảnh: Trần Trung.
Trước yêu cầu của Trung Quốc về việc các lô sầu riêng nhập khẩu phải có giấy chứng nhận kiểm định dư lượng Cadmium và vàng O (Auramine O), để đảm bảo an toàn thực phẩm và tiêu chuẩn xuất khẩu, Chi cục đã triển khai các nhiệm vụ hướng dẫn người trồng sầu riêng sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và hóa chất bảo quản theo danh mục cho phép, ưu tiên sản phẩm thảo mộc, sinh học.
Đồng thời, Chi cục thường xuyên tổ chức giám sát định kỳ và đột xuất đối với các vùng trồng, cơ sở đóng gói được cấp mã số. Ngoài ra, công tác kiểm dịch thực vật cũng được quản lý chặt chẽ, tăng cường thanh kiểm tra các cơ sở buôn bán phân bón, thuốc BVTV, kiên quyết xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.
Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV Tây Ninh Nguyễn Thị Thùy Linh chia sẻ giải pháp phát triển ngành hàng sầu riêng bền vững. Ảnh: Trần Trung.
Bà Nguyễn Thị Thùy Linh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV Tây Ninh cho biết thêm, việc quản lý chặt mã số vùng trồng sầu riêng đang là vấn đề quan trọng hàng đầu hiện nay nhằm đảm bảo xuất khẩu bền vững, không chỉ vào thị trường Trung Quốc mà còn các thị trường khó tính khác. Tây Ninh đã sẵn sàng vượt qua rào cản kỹ thuật, vươn xa thị trường quốc tế.
“Chi cục Trồng trọt và BVTV Tây Ninh sẽ tiếp tục tăng cường kiểm tra các chủ thể sở hữu mã số vùng trồng, mã số đóng gói và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, kể cả tạm dừng sử dụng mã số nếu tái phạm nhiều lần, nhằm hướng tới nền nông nghiệp minh bạch, trách nhiệm", bà Nguyễn Thị Thùy Linh nhấn mạnh.
