Thị trường tín chỉ carbon toàn cầu đã phát triển từ một công cụ môi trường nhỏ thành một trong những vũ khí mạnh mẽ nhất chống biến đổi khí hậu. Khi doanh nghiệp, chính phủ và nhà đầu tư cùng hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng 0, tín chỉ carbon trở thành giải pháp cân bằng phát thải, tài trợ cho dự án xanh và thúc đẩy chuyển đổi bền vững.
Tín chỉ carbon đang trở thành cầu nối giữa bảo vệ môi trường và thu hút đầu tư xanh. Ảnh: Saptakee S.
Theo hãng phân tích Astute Analytica, thị trường này đạt giá trị 1.142 tỷ USD năm 2024 và dự báo tăng lên 4.984 tỷ USD vào năm 2035, với tốc độ tăng trưởng bình quân 18%/năm. Năm 2023, hơn 155 triệu tín chỉ được hủy bỏ (tín chỉ carbon được hủy bỏ khi chủ sở hữu công khai tuyên bố rằng tín chỉ đã được sử dụng để giảm thiểu khí thải), trong khi 258 triệu tín chỉ được giao dịch toàn cầu.
Tín chỉ carbon cho phép doanh nghiệp bù đắp phát thải thông qua tài trợ các dự án như phục hồi rừng, năng lượng tái tạo hay thu giữ khí mêtan. Đây là thành tố quan trọng trong chiến lược khí hậu, khi ngày càng nhiều công ty cam kết mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Riêng năm 2023, khối doanh nghiệp đã mua và hủy bỏ ít nhất 161 triệu tín chỉ để đáp ứng mục tiêu bền vững.
Giải pháp dựa vào thiên nhiên đang dẫn dắt thị trường, với các dự án trồng và phục hồi rừng vừa hấp thụ carbon, vừa bảo tồn đa dạng sinh học và hỗ trợ cộng đồng địa phương. Độ tin cậy của các dự án này được củng cố bởi các sáng kiến như SBTi và CCQI, vốn yêu cầu tiêu chuẩn minh bạch, xác minh nghiêm ngặt.
Song song, các công nghệ loại bỏ carbon như thu giữ trực tiếp từ không khí như Direct Air Capture (DAC) cũng nổi lên như hướng đi dài hạn, dù chi phí còn cao khoảng 600 USD/tấn năm 2023. Nhiều tập đoàn lớn như Microsoft, Stripe, Alphabet, Meta đã đầu tư hàng tỷ USD vào lĩnh vực này.
Ngành hàng không được dự báo là động lực tăng trưởng lớn nhờ CORSIA - cơ chế bù đắp phát thải quốc tế. Giai đoạn 2024-2026, nhu cầu có thể đạt 101-148 triệu tín chỉ.
Về địa lý, Bắc Mỹ và châu Âu vẫn dẫn đầu về số tín chỉ được hủy bỏ, trong khi châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, Hàn Quốc, Úc, ghi nhận tốc độ tăng trưởng nhanh nhất nhờ hệ thống giao dịch quốc gia. Mỹ Latinh và châu Phi nổi lên như nhà cung cấp chính, với lợi thế rừng nhiệt đới và năng lượng tái tạo.
Một xu hướng then chốt là ứng dụng blockchain vào giao dịch tín chỉ carbon. Công nghệ này giúp ngăn gian lận, tăng minh bạch và theo dõi chi tiết giao dịch, đồng thời mở rộng cơ hội tham gia cho các dự án nhỏ. Năm nay, hơn 60% nền tảng tín chỉ mới đã áp dụng blockchain, đặc biệt trong nông nghiệp và lâm nghiệp.
Với sự kết hợp giữa công nghệ số, giám sát từ xa và mô hình DAO, blockchain được kỳ vọng sẽ tạo ra hệ sinh thái tín chỉ carbon minh bạch, an toàn và dễ mở rộng, góp phần đưa thế giới tiến gần hơn tới mục tiêu khí hậu toàn cầu.
