Trong khuôn khổ hoạt động của Ban thư ký Đối tác phát triển nông nghiệp bền vững Việt Nam (PSAV) (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), nhóm PPP về Rau quả do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia (khối công) chủ trì, cùng đồng hành có PepsiCo Foods Việt Nam, Syngenta Việt Nam (khối tư) triển khai mô hình đổi mới sáng tạo cho cây khoai tây, hướng đến mục tiêu tăng năng suất, giảm tác động tiêu cực đến môi trường và cải thiện thu nhập cho nông dân. Mô hình được triển khai từ năm 2024 tại Thị xã Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh, nơi có truyền thống canh tác, kinh doanh khoai tây từ những năm 1990.

Tham gia mô hình liên kết, nông dân trồng khoai tây được hỗ trợ tư vấn về kỹ thuật như giống mới, biện pháp canh tác, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, kỹ thuật bón phân an toàn và tiết kiệm, công nghệ tưới tiết kiệm nước, áp dụng cơ giới hóa, máy thu hoạch trong sản xuất khoai tây bền vững… Đồng thời, các doanh nghiệp liên kết sẽ cung cấp vật tư đầu vào và tiêu thụ toàn bộ sản phẩm khi thu hoạch.

Kết quả mô hình liên kết cho thấy, giống khoai tây sử dụng để trồng sinh trưởng, phát triển tốt, sạch bệnh, đạt năng suất trung bình 38 đến 40 tấn/ha, sau khi trừ chi phí nông dân có lãi 140 đến 150 triệu đồng/ha. Năng suất này cao hơn khoảng 30% so với phương pháp canh tác truyền thống của bà con ở địa phương, bên cạnh đó chất lượng, kích thước của củ khoai cũng đồng đều hơn.

Ông Doãn Thế Ánh (Quế Võ, Bắc Ninh), Giám đốc HTX nông nghiệp Trường Phát chuyên sản xuất khoai tây cho biết, mô hình trồng khoai tây áp dụng công nghệ cao và cơ giới hoá cho năng suất vượt trội so với phương thức canh tác truyền thống. Theo ông Ánh, mô hình trồng khoai tây kiểu mới giúp người dân tiết kiệm chi phí về nước, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật trong khi năng suất cao, lợi nhuận tăng 30 - 40%. Hơn nữa, nhờ áp dụng công nghệ cao, người nông dân có thể điều khiển một số thao tác tưới nước, bón phân chỉ bằng một nút bấm.

Đánh giá cao hiệu quả của mô hình, ông Lê Quốc Thanh - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cho biết, trong thời gian tới đơn vị sẽ phối hợp cùng các đối tác tích hợp những gói kỹ thuật canh tác khoai tây bền vững thành bộ tài liệu hướng dẫn, hướng đến mở rộng mô hình, ứng dụng công nghệ tiên tiến và tạo ra giá trị bền vững cho ngành khoai tây Việt Nam.

Trong khi đó, ông Nguyễn Việt Hà, Tổng Giám đốc Công ty Thực phẩm PepsiCo Việt Nam cho biết: "Việc mở rộng mô hình chuỗi giá trị khoai tây bền vững không chỉ giúp chúng tôi chủ động nguồn cung, chuẩn bị vùng nguyên liệu ổn định cho nhà máy mới tại Hà Nam sắp khai trương, mà còn góp phần xây dựng một ngành nông nghiệp hiện đại, giảm thiểu tác động đến môi trường, phù hợp với chiến lược phát triển xanh của Việt Nam".

Tại mô hình, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Giám đốc Ban Thư ký PSAV bày tỏ ấn tượng với mô hình liên kết sản xuất - tiêu thụ khoai tây bền vững không chỉ giúp năng suất khoai tây tăng cao so với phương thức truyền thống mà còn giúp nâng cao thu nhập cho nông dân. Tham gia vào mô hình với vai trò quản lý dịch hại, bảo vệ thực vật, ông Nguyễn Thanh Tuấn, Giám đốc Đối ngoại và Phát triển bền vững Công ty Syngenta Việt Nam cho biết, trong khuôn khổ mô hình chuỗi giá trị khoai tây bền vững, Syngenta Việt Nam đã triển khai nhiều giải pháp tiên tiến nhằm tối ưu hóa quy trình sản xuất.

Cụ thể, quy trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) giúp giảm 2 lần phun thuốc/vụ, vừa đảm bảo hiệu quả bảo vệ cây trồng vừa hạn chế tác động tiêu cực đến môi trường. Đồng thời, việc ứng dụng máy bay không người lái trong phun thuốc giúp nông dân tiết kiệm hơn 10 lần lượng nước pha thuốc so với phương pháp truyền thống, giảm chi phí sản xuất và tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên.

Thay vì trồng khoai theo mô hình "cày nông, tưới xả tràn" truyền thống, Trung tâm học thuật PepsiCo đã hướng dẫn nông dân, hợp tác xã triển khai hàng loạt các giải pháp mới trong canh tác khoai tây như đảm bảo sức khỏe đất, bộ giải pháp quản lý sâu bệnh toàn diện, hệ thống tưới chính xác, kỹ thuật bón phân qua hệ thống châm phân, máy quan trắc thời tiết kết nối phần mềm trực tiếp tới điện thoại thông minh, sử dụng máy bay không người lái để theo dõi quá trình từ gieo trồng đến thu hoạch và phun thuốc phòng trừ sâu bệnh…

Mô hình sản xuất mới giúp giảm công sức lao động, tăng năng suất, chất lượng. Đặc biệt, khoai tây đảm bảo không tồn dư thuốc bảo vệ thực vật, đáp ứng nhu cầu chế biến, tiêu dùng của người dân, doanh nghiệp trong nước cũng như xuất khẩu. Tổng Giám đốc Công ty Thực phẩm PepsiCo Việt Nam Nguyễn Việt Hà mong muốn sẽ cùng với nông dân, hợp tác xã hợp tác xây dựng, hình thành vùng nguyên liệu khoai tây ở miền Bắc, phía công ty cam kết sẽ bao tiêu toàn bộ sản phẩm.

Cũng trong ngày 14/3, Ngày hội thu hoạch khoai tây cũng được tổ chức trên cánh đồng khoai tây thuộc Trung tâm học thuật PepsiCo. Bên cạnh các hoạt động thu hoạch, nhiều chương trình giao lưu và trò chơi cũng sẽ được tổ chức, tạo không gian vừa học hỏi, vừa giải trí, mang lại những kiến thức bổ ích về kỹ thuật canh tác và những phần quà hấp dẫn cho nông dân tham gia.

Trần Huyền Trang