Sáng 17/5, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Quốc hội đã nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan điều hành phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển.
Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày Tờ trình dự án Luật, nêu rõ: Việc sửa đổi, bổ sung Luật Quốc tịch Việt Nam nhằm thể chế hóa các chủ trương, chính sách lớn của Đảng về công tác người Việt Nam ở nước ngoài, trong đó có Nghị quyết 36, Chỉ thị 45 và Kết luận 12 của Bộ Chính trị.
Đây cũng là bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện khung pháp lý, tạo thuận lợi hơn nữa cho người nước ngoài, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài khi làm thủ tục nhập hoặc trở lại quốc tịch Việt Nam.
Theo Tờ trình, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung gồm 3 điều, tập trung vào hai chính sách lớn:
Chính sách thứ nhất, nới lỏng điều kiện nhập quốc tịch Việt Nam. Theo đó, các đối tượng như người có cha mẹ, ông bà là công dân Việt Nam; nhà đầu tư, chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài... sẽ được tạo điều kiện thuận lợi hơn trong quá trình xin nhập quốc tịch.
Chính sách thứ hai, đơn giản hóa thủ tục trở lại quốc tịch Việt Nam cho những người từng mất quốc tịch, hướng tới tinh thần hòa hợp, hòa giải dân tộc, đồng thời thu hút nguồn lực chất lượng cao cho sự phát triển đất nước trong bối cảnh mới.
Một số điểm sửa đổi cụ thể được nêu trong dự thảo bao gồm: Bỏ quy định giới hạn về các trường hợp được trở lại quốc tịch tại khoản 1 Điều 23, thay vào đó cho phép xét duyệt đối với tất cả các trường hợp có đơn xin trở lại quốc tịch Việt Nam.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày Tờ trình dự án Luật. Ảnh: Lâm Hiển.
Cho phép người trở lại quốc tịch được giữ quốc tịch nước ngoài nếu đáp ứng điều kiện như người nhập quốc tịch và được Chủ tịch nước cho phép.
Sửa đổi quy định tại khoản 1 Điều 19: trẻ vị thành niên có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam sẽ không phải đáp ứng điều kiện “có năng lực hành vi dân sự đầy đủ”.
Tạo thuận lợi hơn cho trẻ vị thành niên có ông bà nội, ngoại là công dân Việt Nam được nhập quốc tịch.
Tán thành nhưng cần làm rõ “cơ chế đặc biệt”
Báo cáo thẩm tra do Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày đánh giá, việc sửa đổi Luật là cần thiết và phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng. Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị cần tiếp tục làm rõ và thể chế hóa đầy đủ “cơ chế đặc biệt về nhập quốc tịch” theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Đây là yếu tố quan trọng để thu hút, trọng dụng đội ngũ trí thức, chuyên gia người Việt Nam ở nước ngoài, nhất là trong các lĩnh vực then chốt của đất nước.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo thẩm tra. Ảnh: Lâm Hiển.
Ủy ban cũng tán thành với việc quy định cụ thể các điều kiện mang tính nguyên tắc đối với những người trở lại quốc tịch Việt Nam mà vẫn giữ quốc tịch nước ngoài; đồng thời thống nhất với cách tiếp cận nới lỏng về trình tự, thủ tục tại các khoản 6 và 9 Điều 1 của dự thảo Luật.
Về điều kiện nhập quốc tịch, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản đồng tình với nội dung sửa đổi khoản 4 Điều 1 (sửa đổi Điều 19 của Luật hiện hành). Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra nhấn mạnh cần tiếp tục nghiên cứu, làm rõ tiêu chí “có khả năng bảo đảm cuộc sống tại Việt Nam”, nhất là đối với người xin nhập quốc tịch có quan hệ huyết thống gần gũi với công dân Việt Nam (vợ, chồng, cha mẹ, con, ông bà).
Bên cạnh đó, cũng cần xem xét lại yêu cầu “thường trú liên tục từ 5 năm trở lên” tại điểm đ khoản 1 Điều 19, nhằm tránh gây khó khăn cho những trường hợp thực tế sinh sống lâu dài nhưng không đáp ứng tiêu chí liên tục một cách hình thức.
Việc hoàn thiện Luật Quốc tịch lần này, nếu được xây dựng chặt chẽ, sẽ không chỉ góp phần thúc đẩy chính sách hòa hợp dân tộc trong dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, mà còn là cú hích chính sách để thu hút nhân tài, tăng cường sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc trong kỷ nguyên phát triển mới.
