Có nơi, chỉ sau một buổi làm việc, cán bộ Bộ Công Thương đã nhận tới 52 câu hỏi về quản lý thị trường, xuất nhập khẩu, thương mại điện tử, cạnh tranh, bảo vệ người tiêu dùng. Các câu hỏi được trả lời ngay trong phạm vi hiểu biết, phần còn lại được tổng hợp gửi nhóm chung của 34 cán bộ biệt phái.
Từ đây, các Vụ, Cục phụ trách đưa ra văn bản giải đáp chi tiết, cụ thể chỉ sau nửa đến một ngày. Khi địa phương vẫn chưa nắm được, cán bộ biệt phái tiếp tục kết nối trực tiếp với đơn vị chuyên môn để tổ chức các buổi “tập huấn mini” trực tuyến, hướng dẫn ngay trên cổng dịch vụ công. Quan điểm là tập huấn đến bao giờ địa phương không cần nữa thì thôi, theo chỉ đạo của Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên.

Lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu đi thực tế, tháo gỡ khó khăn tại xã Tân Vĩnh Lộc, TP.HCM. Ảnh: MOIT.
Tại Quảng Ngãi, nhờ sự hỗ trợ của lãnh đạo Vụ Dầu khí và Than, Sở Công Thương đã kết nối 3 hội nghị trực tuyến đến xã, phường để tháo gỡ khó khăn, đồng thời tổ chức tập huấn trực tiếp cho nơi còn vướng mắc.
Từ đó, Sở biên soạn “Sổ tay điện tử” để cán bộ xã, phường có công cụ chủ động xử lý tình huống tương tự. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Trần Phước Hiền ghi nhận sự hỗ trợ “kịp thời, sát sao” của Bộ và bày tỏ mong muốn được đồng hành lâu dài.
Không chỉ giải quyết vướng mắc tại chỗ, hàng tuần, 34 cán bộ biệt phái đều gửi báo cáo về Vụ Tổ chức cán bộ để tổng hợp báo cáo lãnh đạo Bộ. Các báo cáo này bao gồm đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn cho địa phương.
Dựa vào đó, Bộ Công Thương đã tổ chức tập huấn chuyên sâu cho địa phương về quản lý thị trường trong nước, xuất nhập khẩu, thương mại điện tử, kinh tế số, quản lý chi nhánh thương nhân nước ngoài tại Việt Nam, xúc tiến thương mại, cạnh tranh, bảo vệ người tiêu dùng. Một đường dây nóng cũng được thiết lập để tiếp nhận, xử lý phản ánh.
Bộ còn phối hợp với các Sở Công Thương như Hải Phòng, Lai Châu, Cà Mau để trực tiếp giải đáp vướng mắc khi triển khai mô hình chính quyền hai cấp. Các sổ tay, cẩm nang hướng dẫn cũng được biên soạn, phổ biến trên môi trường số, giúp địa phương dễ tiếp cận.
Động thái cử cán bộ biệt phái diễn ra sau khi mô hình chính quyền hai cấp được triển khai vào 1/7. Theo đó, có 208 trong số 401 nhiệm vụ, quyền hạn (chiếm 52%) trong 22 lĩnh vực của ngành công thương được phân cấp cho địa phương, bao gồm 26 nhiệm vụ từ Chính phủ, Thủ tướng và 182 nhiệm vụ từ các bộ, ngành.
Ngoài ra, 37 nhiệm vụ thuộc 8 lĩnh vực quản lý nhà nước được chuyển từ huyện xuống xã và 7 nhiệm vụ từ huyện lên tỉnh. Trong khi đó, bộ máy địa phương vừa mới được sắp xếp, tinh giản nhân sự, nhiều cán bộ chuyển từ ngành khác, thậm chí cấp xã có người chưa từng tiếp cận lĩnh vực công thương.
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên yêu cầu, mục tiêu trước mắt của việc cử cán bộ về cơ sở là nắm tình hình thực tế tại Sở Công Thương và cơ quan chức năng cấp xã, phường; tiếp nhận và giải đáp vướng mắc của địa phương; trực tiếp hướng dẫn xử lý vấn đề có thể giải quyết ngay; đồng thời chuyển những câu hỏi vượt thẩm quyền về Bộ để đề xuất giải pháp.
Xa hơn, từ thực tiễn, các cán bộ này sẽ phát hiện lỗ hổng trong văn bản pháp luật và điểm yếu trong tổ chức nhân sự quản lý nhà nước tại địa phương để kiến nghị sửa đổi.
Thực tế khi đến địa phương, cán bộ Bộ Công Thương thường làm việc trước với Sở Công Thương để rà soát tình hình hoạt động của Sở và Chi cục Quản lý thị trường. Việc này thường mất 1-2 ngày, thậm chí nhiều hơn nếu địa phương rộng, địa giới hành chính mới sáp nhập. Sau đó, họ tiếp tục làm việc với xã, phường, đặc khu để trực tiếp hướng dẫn cán bộ cơ sở.
Ghi nhận ban đầu, địa phương coi đây là quyết định sáng tạo, rút ngắn khoảng cách giữa Trung ương và địa phương, phản ánh trung thực tình hình, tránh tình trạng nút thắt bị bỏ sót hoặc xử lý chậm.
Tại phiên họp Chính phủ hôm 7/8, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên báo cáo, rằng vướng mắc lớn nhất hiện nay nằm ở nguồn lực cán bộ hạn chế tại địa phương. Sau 1 tháng, mô hình chính quyền hai cấp vận hành cơ bản thông suốt nhưng vẫn cần đầu tư đồng bộ cả phần cứng (máy móc, công nghệ) và phần mềm (con người).
Không phải địa phương nào cũng phát sinh nhiều vướng mắc bởi chính quyền hai cấp mới chỉ triển khai chưa đầy 2 tháng, một số thủ tục chưa phát sinh nhu cầu thực tế. Tuy nhiên, việc có cán bộ Bộ Công Thương trực tiếp tại địa phương giúp các tỉnh, thành phố yên tâm hơn, bởi nếu có vấn đề, luôn có “địa chỉ” để giải đáp kịp thời, giảm áp lực cho cơ sở và phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn.