Ngày 15/8, Đoàn công tác Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT) do Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị làm trưởng đoàn đã có buổi làm việc với UBND tỉnh Lào Cai nhằm khảo sát, tiếp thu và tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong giai đoạn đầu vận hành mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đối với ngành Nông nghiệp và Môi trường.
Đoàn công tác của Bộ NN-MT làm việc với UBND tỉnh Lào Cai. Ảnh: Thanh Ngà.
Tỉnh Lào Cai là tỉnh thuộc vùng Trung du và miền núi phía Bắc, có vị trí chiến lược trên hành lang kinh tế Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, diện tích tự nhiên hơn 1,3 triệu ha, trong đó đất nông nghiệp chiếm 87,48%. Tỉnh hiện có 99 đơn vị hành chính cấp xã, dân số 1,78 triệu người.
Còn nhiều bất cập, vướng mắc trong các văn bản quy phạm pháp luật
Thực hiện NQ 1673/NQUBTVQH15, tỉnh Lào Cai sắp xếp giảm từ 319 đơn vị hành chính cấp xã xuống 99 đơn vị hành chính xã, phường.
Bộ máy phụ trách nông nghiệp và môi trường ở cấp xã hiện nay ở xã có Phòng Kinh tế; ở phường là Phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị. Về chức năng, nhiệm vụ, kiêm nhiệm rất nhiều lĩnh vực khác nhau. Về biên chế, bố trí theo vị trí việc làm, chủ yếu điều động từ phòng NN-MT trước đây và công chức địa chính xã.
Theo báo cáo của UBND tỉnh Lào Cai, việc thực hiện phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền có một số bất cập, vướng mắc như: Nghị định 45/2022/NĐ-CP về xử phạt vi phạm môi trường chưa được sửa đổi phù hợp với Nghị định 05/2025/NĐ-CP và thẩm quyền xử phạt mới.
Ông Nguyễn Thế Phước, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Lào Cai báo cáo những khó khăn, vướng mắc với đoàn công tác. Ảnh: Thanh Ngà.
Thông tư 19/2025/TT-NNMT chưa quy định rõ vai trò cơ quan chuyên môn cấp xã trong tham mưu, kiểm tra, giám sát, phối hợp về lĩnh vực địa chất, khoáng sản.
Bộ chỉ số và hướng dẫn đánh giá nước sạch nông thôn (QĐ 1893/QĐ-BNN-TL) chưa được điều chỉnh theo mô hình chính quyền 2 cấp, gây khó khăn trong đánh giá, đầu tư.
Thông tư 44/2021/TT-BTC về giá nước sạch sinh hoạt không còn phù hợp với NĐ 85/2024/NĐ-CP, chưa có văn bản thay thế để áp dụng cho giá nước sạch nông thôn.
Công tác quản lý đất đai sau sáp nhập còn nhiều khó khăn, cơ sở dữ liệu đất đai chưa đồng bộ, nhiều nơi vẫn dùng sổ sách thủ công, gây khó tích hợp, theo dõi biến động. Quy định về thông báo hoàn thành nghĩa vụ tài chính của cơ quan thuế chưa thống nhất, thiếu mẫu cho tiền thuê đất, lệ phí trước bạ, thuế TNCN, gây khó liên thông dữ liệu.
Cấp xã còn lúng túng khi tiếp nhận thủ tục hành chính (TTHC) theo phân cấp mới, thiếu kỹ năng, thiết bị, chưa nắm rõ danh mục, thành phần hồ sơ và phần mềm. Thực hiện TTHC đất đai trực tuyến và “phi địa giới” gặp vướng mắc do hạ tầng, cơ sở dữ liệu và trình độ công nghệ thông tin cán bộ chưa đồng đều; khối lượng lớn phải chỉnh lý hồ sơ, bản đồ địa chính để đồng bộ vào hệ thống mới; chưa đồng bộ cập nhật giữa các cơ quan gây ách tắc hồ sơ; hạ tầng kỹ thuật cấp xã còn yếu, hệ thống thường xuyên lỗi, chậm, thiếu liên thông. Một số quy định về thẩm quyền ký Giấy chứng nhận đất đai chưa phù hợp với NĐ 151/2025/NĐ-CP.
Lĩnh vực khoáng sản, Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 có hiệu lực từ 01/7/2025 nhưng Bộ NN-MT chưa công bố bộ TTHC mới và bãi bỏ TTHC theo Luật 2012, gây khó khăn cho cơ quan quản lý trong thực hiện.
Lĩnh vực môi trường, quy định về thời hạn 12 tháng để hoàn thiện báo cáo ĐTM sau khi có yêu cầu chỉnh sửa chưa nêu rõ số lần được nộp lại và thời hạn giải quyết đối với báo cáo ĐTM đã chỉnh sửa nhưng chưa đủ điều kiện phê duyệt, gây vướng mắc khi thực hiện.
Ông Trần Minh Sáng - Giám đốc Sở NN-MT tỉnh Lào Cai báo cáo tình hình thực hiện nhiệm vụ ngành Nông nghiệp và Môi trường trong thời gian qua. Ảnh: Thanh Ngà.
Lĩnh vực Chăn nuôi, 4 TTHC lĩnh vực chăn nuôi, thú y theo NĐ 136/2025/NĐ-CP đã được công bố nhưng triển khai trên cổng thông tin điện tử của Bộ còn vướng mắc do chưa phù hợp mô hình địa phương và chưa có tài khoản đăng nhập hệ thống.
Lĩnh vực Lâm nghiệp, Thông tư 27/2025/TT-BNNMT có hiệu lực từ 01/7/2025 nhưng NĐ 84/2021/NĐ-CP chưa được bãi bỏ, gây vướng mắc khi cấp mã số cơ sở nuôi, trồng do danh mục loài chưa thống nhất (ví dụ: gà lôi trắng khác nhóm). Đề nghị Bộ tham mưu sửa đổi hoặc bãi bỏ NĐ 84 để đồng bộ.
Thủ tục xác nhận bảng kê lâm sản theo QĐ 2391/QĐBNNMT gây bất tiện cho tổ chức, cá nhân vì phải thực hiện theo từng chuyến xe sau khi bốc xếp, mất nhiều thời gian; đề nghị xem xét bãi bỏ.
Ngoài ra, về việc theo dõi và hướng dẫn chính quyền cấp xã, dù đã có sổ tay hướng dẫn của Bộ, nhưng sau khi thực hiện chính quyền 2 cấp, cấp xã còn lúng túng trong công tác bồi thường, giải phóng mặt, tái định cư do thiếu kinh nghiệm, quy định pháp luật thay đổi nhiều, nhân lực ít, địa bàn rộng, đặc biệt khó khăn với các dự án trọng điểm quy mô lớn, tiến độ gấp.
Cần điều chỉnh các quy định cho phù hợp với chính quyền địa phương mới
UBND tỉnh Lào Cai kiến nghị với Bộ NN-MT 10 ý kiến tập trung vào các nội dung như: Tiếp tục tham mưu phân quyền, phân cấp theo NĐ 136/2025/NĐ-CP. Sớm sửa đổi NĐ 45/2022/NĐ-CP về xử phạt môi trường cho phù hợp NĐ 05/2025/NĐ-CP và mô hình chính quyền 2 cấp. Quy định rõ nhiệm vụ UBND xã trong quản lý địa chất, khoáng sản; ban hành Thông tư hướng dẫn, tổ chức tập huấn Luật Địa chất và Khoáng sản.
Nâng cấp, chuẩn hóa, đồng bộ và hỗ trợ sử dụng phần mềm VBDLIS trên toàn quốc. Bổ sung mẫu thông báo xác nhận hoàn thành nghĩa vụ tài chính (tiền thuê đất, lệ phí trước bạ, thuế TNCN) để thống nhất liên thông. Sửa đổi 4 TTHC lĩnh vực chăn nuôi, thú y (QĐ 2303/QĐ-BNNMT) phù hợp mô hình địa phương; cấp tài khoản truy cập hệ thống. Có cơ chế, chính sách hỗ trợ kinh phí bù giá nước sạch nông thôn và hỗ trợ hộ nghèo, vùng khó khăn. Ban hành quy trình đơn giản hóa TTHC các cấp.
Đại diện các sở, ngành, địa phương của tỉnh Lào Cai phát biểu những đề xuất, kiến nghị với đoàn công tác Bộ NN-MT. Ảnh: Thanh Ngà.
Hướng dẫn công nhận xã, phường mới sau sáp nhập đạt chuẩn nông thôn mới, nâng cao, kiểu mẫu. Rà soát, sửa đổi bất cập về thẩm quyền ký Giấy chứng nhận và tính thời gian giải quyết TTHC đất đai (QĐ 2304/QĐ-BTNMT).
Ông Nguyễn Thế Phước, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Lào Cai bày tỏ, Lào Cai đang đối mặt với hàng loạt khó khăn trong việc triển khai các mô hình phát triển dưới tán rừng, chương trình mục tiêu quốc gia, cũng như chính sách hỗ trợ giáo dục nghề nghiệp do bất cập về quy định pháp lý và cơ chế thực hiện.
Một trong những nội dung được quan tâm hiện nay là phát triển du lịch và trồng dược liệu dưới tán rừng. Đây được xem là mô hình phát triển kinh tế xanh, bền vững, phù hợp với đặc thù vùng cao. Tuy nhiên, khi triển khai thực tế, địa phương gặp phải nhiều rào cản pháp lý, đặc biệt liên quan đến quy định về độ dốc của đất rừng được phép trồng dược liệu.
Theo phản ánh từ địa phương, nếu áp dụng quy định hiện hành (độ dốc không vượt quá 20 – 30%) thì phần lớn diện tích rừng tại Lào Cai sẽ không đủ điều kiện để thực hiện. Nếu không có hành lang pháp lý linh hoạt và phù hợp, thì dù tiềm năng rất lớn, việc khai thác kinh tế dưới tán rừng sẽ không thể thực hiện.
Bên cạnh đó, một lợi thế lớn khác của Lào Cai là điều kiện khí hậu và nguồn nước sạch rất phù hợp cho việc nuôi cá nước lạnh. Nhiều hộ dân đã phát triển tốt mô hình này. Tuy nhiên, phần lớn khu vực nuôi cá lại nằm trong rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, nơi chưa có quy định rõ ràng về việc kết hợp phát triển kinh tế trong rừng. Vì vậy, cần có quy định cụ thể để vừa đảm bảo bảo vệ rừng, vừa tạo điều kiện cho người dân phát triển sản xuất.
Việc đánh giá, công nhận xã nông thôn mới (NTM), NTM nâng cao, kiểu mẫu cũng đang gặp vướng mắc. Hiện chưa có hướng dẫn mới thay thế cho bộ tiêu chí giai đoạn 2016–2020. Trong khi đó, việc áp dụng bộ tiêu chí cũ không còn phù hợp với bối cảnh hiện tại, nhất là khi đã thay đổi khái niệm xã đặc biệt khó khăn. Cần sớm có hướng dẫn chính thức để làm căn cứ rà soát, đánh giá, tránh tình trạng lúng túng trong chỉ đạo.
Một vướng mắc khác là việc triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia tại địa phương, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp. Tại Lào Cai, do thực hiện sắp xếp lại các đơn vị sự nghiệp theo Nghị quyết của Đảng, Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp và Trung tâm Giáo dục thường xuyên đã được sáp nhập thành một đơn vị mới. Dù chức năng vẫn giữ nguyên, nhưng do tên gọi không đúng với quy định trong chương trình mục tiêu quốc gia nên đơn vị này không thể giải ngân nguồn vốn hỗ trợ.
Tỉnh Lào Cai đã nhiều lần kiến nghị lên các bộ, ngành liên quan đề nghị xem xét lại điều kiện triển khai chương trình theo đơn vị có chức năng giáo dục nghề nghiệp thì được tiếp cận chính sách, thay vì phụ thuộc vào tên gọi. Việc linh hoạt trong quy định sẽ đảm bảo đúng tinh thần tinh gọn bộ máy, tránh lãng phí nguồn lực và đảm bảo thực hiện đầy đủ các mục tiêu chương trình đề ra.
Để các mô hình phát triển dưới tán rừng, chương trình mục tiêu quốc gia và chính sách hỗ trợ người dân vùng cao phát huy hiệu quả, cần có những điều chỉnh phù hợp trong hành lang pháp lý và cơ chế thực hiện. Chỉ khi người dân thực sự được hưởng lợi từ rừng, rừng mới được bảo vệ một cách bền vững và hiệu quả.
Bộ NN-MT sẽ đồng hành với tỉnh giải quyết khó khăn, vướng mắc
Tại buổi làm việc, đại diện các đơn vị trực thuộc Bộ NN- MT đã tiếp thu, chia sẻ những khó khăn trong việc thực hiện các quy phạm pháp luật tại địa phương trong thời gian đầu thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp. Đồng thời trả lời một số ý kiến, kiến nghị của các sở ngành, địa phương liên quan theo lĩnh vực phụ trách.
Đại diện các đơn vị trực thuộc Bộ NN-MT tiếp thu và giải đáp một số vấn đề liên quan lĩnh vực phụ trách. Ảnh: Thanh Ngà.
Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ NN-MT Nguyễn Quốc Trị ghi nhận và đánh giá cao tinh thần chủ động, linh hoạt và quyết tâm của tỉnh trong việc triển khai mô hình chính quyền 2 cấp, đặc biệt trong lĩnh vực NN-MT. Mặc dù còn nhiều khó khăn, vướng mắc liên quan đến cơ chế, nhân lực và phân quyền, nhưng với tinh thần sáng tạo và đoàn kết, Lào Cai là địa phương năng động, có khả năng thích ứng và đổi mới hiệu quả.
Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả hơn nữa, Thứ trưởng nhấn mạnh: cấp nào có thẩm quyền thì cấp đó phải chủ động giải quyết; việc thực hiện nhiệm vụ phải bám sát quy định pháp luật hiện hành. Cần phân định rõ trách nhiệm giữa Trung ương, tỉnh, sở, ngành và cấp xã, tránh tình trạng đùn đẩy, né tránh.
Bộ NN-MT cam kết đồng hành cùng tỉnh trong giải quyết các vướng mắc thực tiễn. Theo đó, Bộ đang hoàn thiện dự thảo sửa đổi 7 nghị định, trong đó có các nghị định liên quan đến phân cấp quản lý đất đai và môi trường. Đồng thời, 3 dự án luật quan trọng cũng đang được Bộ xây dựng để trình Quốc hội, bao gồm Luật Đất đai sửa đổi, Luật Khoáng sản và 1 luật sửa đổi 15 luật liên quan đến phân cấp và quản lý tài nguyên, môi trường, nông nghiệp.
Về truyền thông và phổ biến chính sách, Bộ đã xây dựng nhiều tài liệu chuyên ngành như sổ tay điện tử, hướng dẫn kỹ thuật trong các lĩnh vực trồng trọt, khoáng sản, môi trường và đất đai. Thứ trưởng đề nghị tỉnh tổ chức triển khai hiệu quả, đồng thời tạo điều kiện để cán bộ địa phương chủ động trao đổi với các cục, vụ của Bộ khi gặp khó khăn.
Thứ trưởng Bộ NN-MT Nguyễn Quốc Trị phát biểu tại buổi làm việc và cam kết Bộ sẽ đồng hành với địa phương trong việc giải quyết các vướng mắc trong lĩnh vực ngành. Ảnh: Thanh Ngà.
Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị yêu cầu tỉnh Lào Cai rà soát, tổng hợp, hoàn chỉnh báo cáo, phân nhóm đề xuất rõ ràng để Bộ trả lời trong phạm vi thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền xem xét. Bộ cũng mong muốn tỉnh tham gia tích cực vào quá trình góp ý xây dựng thể chế, chính sách bởi chính địa phương sẽ hiểu rõ vấn đề nhất và cũng là người đưa ra giải pháp thực tiễn tốt nhất.
Thứ trưởng đề nghị tỉnh rà soát, điều động cán bộ có chuyên môn từ các phòng ban xuống hỗ trợ trực tiếp cho xã, đồng thời coi đây là cơ hội đào tạo thực tế cho lực lượng tại chỗ. Nếu tiếp tục để cán bộ không có chuyên môn phụ trách các lĩnh vực phức tạp như đất đai, thì không chỉ gây chậm trễ mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro.
