Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Trưởng phòng Quản lý vận hành và tưới tiêu - Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, cơn bão số 10 đã gây mưa, lũ ở các khu vực Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ làm ảnh hưởng đến việc vận hành công trình thủy lợi tiêu úng, dẫn đến tình trạng ngập lụt, úng, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp ở nhiều địa phương, nhất là các tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng sông Hồng.
Đoàn công tác của Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi kiểm tra công tác vận hành tại cống tiêu Đặng Xá (Hà Nội). Ảnh: Đồng Thái.
Nhiều điểm nơi mưa trên 700 mm
Báo cáo phòng, chống ngập lụt, úng đến sản xuất nông nghiệp do mưa lớn từ ảnh hưởng của cơn bão số 10 của Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi cho thấy, từ ngày 27/9 đến 19h00 ngày 30/9, lượng mưa khu vực Miền núi phía Bắc phổ biến từ 140-200 mm (riêng Lào Cai 235 mm). Khu vực Trung du và Đồng bằng Bắc Bộ phổ biến từ 65-80 mm (riêng Phú Thọ 350 mm, Hà Nội 270mm, Ninh Bình 170 mm).
Khu vực Bắc Trung Bộ phổ biến từ 295-365mm (riêng Huế 425 mm). Một số trạm có mưa lớn: Km46 (Sơn La) 535 mm, Tà Si Láng (Lào Cai) 592 mm, Vạn Mai (Phú Thọ) 572 mm, Xuân Bình (Thanh Hóa) 747.8mm, Thủy điện Hủa Na (Nghệ An) 729.4 mm, Mỹ Sơn 1 (Nghệ An) 597mm, Trạm lưu vực Đồn Biên Phòng (Hà Tĩnh) 550.3 mm, đỉnh Bạch Mã (TP Huế) 792.2 mm, Thủy điện Bình Điền (TP Huế) 613.6 mm.
Tính đến 15h00 ngày 2/10, diện tích cây trồng bị ngập lụt, gãy đổ còn gần 32.4000 ha, trong đó, Hà Nội bị ảnh hưởng nhiều nhất với hơn 11.900 ha, tiếp đến là Lào Cai gần 6.700 ha, Cao Bằng hơn 5.000 ha...
Ông Nguyễn Hồng Khanh - Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi (thứ 2 từ trái sang), trực tiếp kiểm tra vận hành một số công trình thủy lợi trong đợt mưa do ảnh hưởng của đợt bão số 10 vừa qua tại Hà Nội và Bắc Ninh. Ảnh: Đồng Thái.
"Đến ngày 2/10 mực nước sông ngoài xuống, khả năng tiêu thoát của các hệ thống công trình thuận lợi hơn, diện tích bị ngập lụt, úng cơ bản được khống chế và bắt đầu giảm dần", ông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết.
Vận hành linh hoạt, bảo đảm an toàn công trình và giảm thiệt hại do ngập, úng
Để ứng phó Cơn bão số 10, Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi đã ban hành Công điện số 16/CĐ-TL-ATĐ ngày 28/9 về việc đảm bảo an toàn công trình, đề phòng ngập lụt, úng do mưa lớn ảnh hưởng của bão số 10 ở các tỉnh, thành phố thuộc khu vực Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ và từ Đà Nẵng đến Quảng Ngãi; trong đó, yêu cầu khoanh vùng cụ thể các khu vực có nguy cơ ngập lụt, úng khi xảy ra mưa lớn, khẩn trương tổ chức tiêu nước đệm triệt để và khẩn trương vận hành công trình thủy lợi để giảm thiểu thiệt hại do ngập, úng gây ra.
Một trạm bơm tiêu thoát nước nội đồng ngừng bơm vào hệ thống kênh chính của hệ thống thủy lợi Bắc Đuống. Ảnh: Đồng Thái.
Trong thời gian mưa, bão, các đơn vị quản lý, khai thác đã chấp hành nghiêm túc việc trực ban, tăng cường bảo đảm an toàn cho hệ thống máy bơm, hệ thống điện, khẩn trương xử lý các sự cố phát sinh để nhanh chóng đưa công trình vào vận hành sau khi bão đã đi qua.
Tại khu vực Đồng bằng Bắc Bộ, giai đoạn từ ngày 28/9-30/9 xảy ra mưa lớn trong nội đồng, nhưng mực nước lũ sông ngoài thấp nên các địa phương và đơn vị khai thác công trình thủy lợi đã tăng cường tranh thủ vận hành được các công trình tiêu để tiêu nước đệm trong nội đồng ra sông ngoài. Thực tế, số lượng trạm bơm vận hành lớn nhất ở ngày 30/9 đạt 300 trạm bơm/1.137 máy bơm; số cống vận hành được nhiều nhất ngày 30/9 đạt 61 cống cống.
Trong các ngày 01-2/10, do ảnh hưởng của mưa lớn thượng nguồn, mực nước các sông lên cao, nhiều khu vực mực nước đã vượt mức Báo động II và III (Trạm thủy văn Hà Nội vượt BĐI 0,06m ngày 2/10), đặc biệt là lũ sông Cầu lên rất cao. Một số trạm bơm thuộc hệ thống thủy lợi Bắc Nam Hà đã phải dừng vận hành các công trình trình tiêu đầu mối do mức nước sông ngoài vượt mức quy định trong Quy trình vận hành để đảm bảo an toàn.
Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi đã ban hành Công điện hỏa tốc số 17/CĐ-TL-VHTT ngày 2/10/2025, chỉ đạo ngừng tiêu nước vào kênh trục chính hệ thống công trình thủy lợi Bắc Đuống để bảo đảm an toàn cho bờ kênh, không gây gia tăng thiệt hại cho sản xuất và dân sinh.
Để kiểm tra việc chấp hành việc ngừng bơm tiêu úng vào hệ thống, lãnh đạo Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi đã đi thực địa tại phạm vi quản lý của Công ty TNHH MTV Đầu tư phát triển thuỷ lợi Hà Nội và Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thuỷ lợi Bắc Đuống. Tại các điểm kiểm tra, các đơn vị quản lý cống, trạm bơm tiêu chấp hành nghiêm túc lệnh ngừng bơm; đồng thời Công ty Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Bắc Đuống tăng cường giải pháp tiêu úng cho hệ thống như vận hành trạm bơm tiêu vợi Đặng Xá, phân nước về kênh Nam Trịnh Xá,…
Theo đánh giá của lãnh đạo Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi, các địa phương, đơn vị quản lý, vận hành công trình thủy lợi đã chấp hành nghiêm yêu cầu ngừng bơm tiêu vào hệ thống thủy lợi Bắc Đuống. Ảnh: Đồng Thái.
Đến 15 giờ ngày 2/10, mực nước tại thượng lưu cống Đặng Xá có xu thế xuống, thấp hơn mức phải ngừng bơm vào hệ thống (7,0m), lãnh đạo Cục đã yêu cầu Công ty Bắc Đuống xác định thời điểm, kịp thời thông báo cho các địa phương được phép bơm nước trở lại để giảm thiểu thiệt hại cho nội đồng và tiếp tục vận hành các công trình đầu mối tiêu úng để hạ thấp tối đa mực nước trong hệ thống, sẵn sàng ứng phó với ảnh hưởng của cơn bão số 11.
Còn tại Bắc Trung Bộ, các địa phương đã chủ động vận hành tiêu úng (qua các cống tiêu) từ ngày 26/9/2025 để tiêu vợi trên sông Mã. Từ 29/9 đến nay tỉnh Thanh Hóa liên tục vận hành các công trình để tiêu nước, lúc cao nhất, ngày 30/9 đã vận hành 125 máy bơm/30 trạm bơm và các cống tiêu.
Về đánh giá chung, việc vận hành công trình thủy lợi phòng, chống úng đã được chủ động thực hiện. Tuy nhiên, đã gặp khó khăn do có thời điểm lũ sông ngoài cao đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận hành, nhiều công trình phải dừng vận hành dài ngày như các công trình dọc sông Cầu của hệ thống thủy lợi Bắc Đuống
Hàng loạt công trình bị hư hỏng do mưa bão
Tính đến hiện tại, do mưa lớn xảy ra và kéo dài, một số công trình thủy lợi đã bị hư hỏng. Tỉnh Ninh Bình, Trạm bơm xóm Nội, phường Đông Hoa Lư) bị sập đổ, Trạm bơm Cồn Muối, phường Đông Hoa Lư bị tốc mái.
Tại Cao Bằng: Hệ thống công trình thủy lợi Hồng Đại thuộc xã Bế Văn Đàn bị sạt lở, gẫy đổ nhiều đoạn kênh.
Tỉnh Tuyên Quang có 18 công trình thuỷ lợi, 17 công trình nước sạch bị hư hỏng; 13.503 m kênh mương bị sạt, trôi, hư hỏng.
Tỉnh Phú Thọ: Đổ vỡ 1.871 m kênh mương; 3 tràn, đầm bị sạt lở, cuốn trôi; chống tràn 50 m tuyến đê hữu Ngòi Me; 200 m tuyến đê tả Ngòi Giành.
Ông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Trưởng phòng Quản lý vận hành cho biết, thời gian tới, cần tiếp tục nâng cao chất lượng dự báo khí tượng, thủy văn, đặc biệt dự báo mưa để làm cơ sở cho việc vận hành hiệu quả hơn các hệ thống thủy lợi tiêu úng.
Xem xét điều kiện hạ du khi điều hành các hồ chứa thủy điện ở thượng nguồn, cần có dự báo dài hạn hơn để chủ động hạ thấp mực nước trong hồ trước lũ để hỗ trợ giảm xả lũ về hạ du, hỗ trợ giảm mực nước ở hạ du mức thấp nhất có thể, tạo điều kiện cho công trình thủy lợi vận hành hiệu quả. Đồng thời, cần tăng cường xây dựng hệ thống thu thập thông tin, giám sát trực tuyến, hỗ trợ vận hành các hệ thống thủy lợi.
