Tuyến trùng và bệnh thối rễ do nấm Fusarim sp là nỗi lo canh cánh của nhà nông, đặc biệt là nông dân trồng các loại cây ăn trái có giá trị kinh tế cao. Đối tượng gây hại thầm lặng này rất khó nhận biết, có thể âm thầm xâm nhập, tích lũy mật số và làm hư hại bộ rễ, gây thiệt hại về năng suất và tính bền vững cho nhiều loại cây trồng.
Hình chuối bị Panama gây hại.
Nông dân chưa có biện pháp phòng trừ hiệu quả
Hiện nay, nông dân không xác định được chính xác các tác nhân làm cây bị bệnh, đồng thời khó nhận biết những triệu chứng khởi điểm để có biện pháp phòng trừ kịp thời. Khi cây có triệu chứng vàng lá thì bộ rễ đã bị hư hại, giảm năng suất hoặc nghiêm trọng hơn, cây sẽ chết, đặc biệt là các loại cây lâu năm, cây ăn trái giá trị cao như: sầu riêng, cây có múi, chuối…
Tuyến trùng và Fusarium sp. gây ra vàng lá thối rễ từ từ, khó nhận diện, đến khi phát hiện vàng lá thì rễ đã bắt đầu thối. Mặc dù nhà nông đã và đang áp dụng nhiều giải pháp từ sinh học đến hóa học với nhiều loại hoạt chất đang có trên thị trường song đều không đạt được hiệu quả cao.
Do thiếu giải pháp phòng trị hiệu quả, ở nhiều vùng nông dân phải đốn bỏ cây bị nhiễm bệnh, làm giảm đáng kể diện tích cây trồng, nhất là đối với các cây ăn trái có giá trị. Theo Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp, toàn huyện có gần 5.400ha cây có múi, trong đó có hơn 4.800ha bị nhiễm vàng lá thối rễ.
Trong đó, diện tích nhiễm nặng hơn 2.500ha, nhiều khả năng sẽ phải đốn bỏ; nhiễm trung bình hơn 1.200ha, còn lại nhiễm nhẹ. Các loại cây có múi bị nhiễm bệnh là quýt hồng, quýt đường, cam xoàn, cam sành, cam dây…
Nghiêm trọng hơn cây có múi, nấm Fusarium sp. gây ra bệnh vàng lá Panama trên cây chuối. Nếu áp lực bệnh trên 30%, nông dân sẽ buộc phải chặt bỏ chuối, không dám trồng lại vì bệnh đã lưu tồn và lây lan diện rộng. Hệ quả là, nông dân phải bỏ đất trống hoặc phải bắt đầu lại với cây trồng khác.
Giải pháp hiệu quả trừ tuyến trùng, đẩy lùi vàng lá thối rễ
Nhằm phổ biến nguyên nhân, hướng phòng trừ tuyến trùng và ngăn chặn bệnh thối rễ do Fusarium sp. gây ra, Syngenta đã kết hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu tổ chức các hội thảo khoa học, giúp bà con nông dân bảo vệ ruộng vườn.
Ở khu vực phía Nam, tại Cần Thơ, với sự chủ trì của Khoa Bảo vệ thực vật – Trường Nông nghiệp, Đại học Cần Thơ, Hội thảo “Bệnh hại do Fusarium sp. và tuyến trùng trên một số cây ăn trái, rau màu và biện pháp quản lý” có sự tham dự của hơn 70 nhà khoa học, chuyên gia nghiên cứu về tuyến trùng và nấm bệnh Fusarium.
Các đại biểu biểu tham dự Hội thảo Bệnh hại do Fusarium sp. và tuyến trùng trên một số cây ăn trái, rau màu và biện pháp quản lý tại Cần Thơ năm 2024.
Các nhà khoa học đến từ các viện, trường khu vực phía Nam: Đại Học Cần Thơ, Đại học Nông Lâm, Viện Cây ăn quả miền Nam, Viện KHKTNN miền Nam, Đại học Trà Vinh, Đại học An Giang… Hội thảo cũng có sự góp mặt của các cán bộ từ Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật và Trung tâm Khuyến nông các tỉnh ĐBSCL.
Cùng với đó, tại Hà Nội, Viện Bảo vệ thực vật (Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam) đã chủ trì hội thảo khoa học “Nấm Fusarium sp. và tuyến trùng gây hại cây trồng” với sự tham gia của các chuyên gia đầu ngành về lĩnh vực tuyến trùng và nấm bệnh trong đất đến từ Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Viện Bảo vệ thực vật, Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Hội KHKT Bảo vệ thực vật Việt Nam cùng một số Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật các tỉnh phía Bắc.
Các đại biểu đã tham gia trao đổi để tìm hiểu về mối tương quan của tuyến trùng và nấm Fusarium sp. gây thối rễ, từ đó đề ra các giải pháp sinh học và hóa học để định hướng bước đầu các biện pháp giúp nhà nông nhận diện và phòng ngừa tuyến trùng, ngăn ngừa thối rễ do Fusarium sp.
Các đại biểu tham dự Hội thảo Nấm Fusarium sp. và tuyến trùng gây hại cây trồng tại Hà Nội năm 2025.
Thông qua các cuộc hội thảo này, các chuyên gia đã đề ra một số cách nhận biết ban đầu khi cây bị tuyến trùng xâm nhập và phát hiện cây bị vàng lá thối rễ từ sớm. Cụ thể, nhà nông nên theo dõi tình trạng chung các cây trong vườn và bộ lá cây trồng, nếu cây có biểu hiện phát triển chậm, không cho ra chồi mới kể cả chăm bón tốt, lá nhỏ, không ra lá mới, hoặc có biểu hiện co, nhăn và lá vàng dần cho đến hết cây nghĩa là cây có dấu hiệu bị tuyến trùng và nấm Fusarium sp. xâm nhập.
Bà con cũng nên quan sát rễ cây trồng, bới rễ lên kiểm tra xem có rễ non không, rễ có hư hại hoặc các biểu hiện khác thường không… Các chuyên gia khuyến cáo cần phải áp dụng phòng ngừa cho đối tượng tuyến trùng và nấm Fusarium sp. gây thối rễ từ giai đoạn sớm bằng các biện pháp sinh học và hóa học, bởi nếu để đến lúc cây vàng lá thì rất khó khắc phục, tốn nhiều công sức và chi phí mà hiệu quả không cao.
Công nghệ đột phá TYMIRIUM® là một giải pháp tiên tiến trong việc diệt trừ tuyến trùng và ngăn ngừa vàng lá thối rễ do Fusarium sp.
Với sứ mạng phục vụ nông nghiệp, Syngenta đã nghiên cứu và giới thiệu đến nhà nông trên toàn cầu Công nghệ TYMIRIUM® - giải pháp diệt trừ tuyến trùng triệt để và ngăn chặn vàng lá thối rễ tối đa với những bệnh do nấm Fusarium sp. gây ra. Công nghệ TYMIRIUM® sẽ sớm được giới thiệu tại Việt Nam trong thời gian tới, hứa hẹn mang đến cho bà con nông dân một giải pháp tuyệt vời phòng trừ tuyến trùng và ngăn chặn bệnh vàng lá thối rễ do Fusarium sp.
