Bình minh Hồ Gươm và câu chuyện người viết
Sáng ngày đầu tháng Sáu, đi dạo quanh Hồ Gươm, thấy một cụ già ngồi trầm ngâm trên ghế đá, tay cầm tờ báo đã gấp làm tư. Cụ đọc chậm rãi, như đọc lại một mảnh ký ức. Gần đó, một bạn trẻ đang vừa đi vừa lướt điện thoại, cũng là đang “đọc báo”, nhưng bằng cách rất khác. Một tờ báo in. Một dòng tin điện tử. Hai thế hệ. Một dòng chảy thông tin, âm thầm mà mạnh mẽ.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan tặng Báo Nông nghiệp và Môi trường 8 chữ: "Lời hay vun đất/Chữ đẹp nở hoa" sáng 21/6/2025. Ảnh: Khương Trung.
Hồ Gươm buổi sớm yên tĩnh. Nhưng bên trong sự yên tĩnh ấy, là một nhịp sống sâu thẳm giống như nghề báo. Không ồn ào, nhưng dai dẳng. Không phô trương, nhưng có sức lay động lâu dài. Và cũng như mặt hồ ấy, báo chí giữ lại sự phản chiếu của đời sống, để mỗi người có thể soi mình vào rồi tỉnh thức và thay đổi.
Nghề báo như nghề làm đất
Có lần, về một vùng quê heo hút giữa Đồng Tháp Mười, bắt gặp một nông dân dáng gầy, tay run run lật từng trang báo cũ đã úa màu thời gian. Anh bảo: “Mỗi tờ báo là một mùa màng. Báo viết giống gì trồng được, giá cả ra sao, cách chăm sóc thế nào… tôi đọc, rồi tôi làm theo. Học từ chữ nghĩa của người làm báo, mà giữ được cái ăn cho cả nhà”.
Câu nói ấy khiến lòng người lặng lại. Một tờ báo đâu chỉ để lấp đầy trang giấy, mà để gieo hạt giống tri thức vào lòng người, thắp ngọn lửa hy vọng trong đời sống. Cũng như người nông dân cặm cụi trên mảnh ruộng nhỏ, người làm báo cũng là người đi gieo - gieo sự thật, gieo nhận thức, gieo tỉnh thức và gieo cả niềm tin vào những điều tử tế.
Một dòng báo, hai dòng chảy
Một trăm năm kể từ khi tờ Thanh Niên ra đời, báo chí cách mạng Việt Nam đã đồng hành cùng từng chặng chuyển mình của đất nước. Từ những bản tin giữa chiến hào, đến những trang viết giữa cánh đồng, bãi biển, làng nghề… báo chí không chỉ ghi lại lịch sử, mà góp phần làm nên lịch sử.
Báo Nông nghiệp và Môi trường là một nhánh sông nhỏ nhưng sâu, nơi hội tụ của hai mạch nguồn lớn. Một bên là dòng chảy bền bỉ của báo chí nông nghiệp, đi cùng hạt lúa, tôm cá, hoa quả; một bên là dòng thông tin thời sự về môi trường, rừng xanh, sông chảy, không khí, đất đai… Hai dòng ấy gặp nhau, tạo thành một dòng chảy mới, vừa phản ánh những chuyển động của ngành nông nghiệp, vừa cảnh tỉnh trước những giới hạn sinh thái mà con người đang chạm tới. Hai dòng ấy gặp nhau sẽ làm sinh động từng trang báo, từng chuyên mục, không gian tư duy của người làm báo sẽ mở rộng hơn.
Báo chí không chỉ đưa tin - Báo chí là sự kiến tạo
Trong quyển sách Tin tức kiến tạo (Constructive Journalism), có một triết lý hay: “Báo chí không chỉ phản ánh thực tế, mà còn có thể định hình thực tại, khơi dậy niềm tin, thúc đẩy hành động”.
Truyền thông ngày nay không chỉ dừng lại ở việc đưa tin, mà còn có thể góp phần xây dựng những giá trị tích cực, kiến tạo niềm tin và thúc đẩy sự thay đổi xã hội. Báo chí không chỉ là “người đưa tin”, mà còn là “người đồng hành”, không chỉ là “người phản ánh”, mà còn là “người dẫn đường”. Báo Nông nghiệp và Môi trường không chỉ phản ánh thực tế, mà còn có thể định hình tư duy, khơi dậy niềm tin và thúc đẩy hành động.
Viết về con tôm, nếu không nhắc đến nguồn nước là thiếu.
Viết về sầu riêng, mà quên đi chuyện giữ giống, vai trò hợp tác xã là hời hợt.
Viết về một cánh rừng mà chưa từng đứng dưới tán cây ấy thì làm sao thấy được điều rừng đang thì thầm?
Làm báo là học cách sống chậm lại. Ở lại lâu hơn một chút. Lắng nghe kỹ hơn một chút. Và viết ra điều người khác chưa dám viết.
Khi tin tức trở thành “hạt giống”
Trong thời đại dữ liệu tràn lan, người làm báo không còn chỉ cầm bút, mà phải biết vận dụng công nghệ, hiểu công chúng, dấn thân như một nhà khoa học, mềm mại như một nhà thơ, bản lĩnh như một chiến sĩ, và nhân hậu như một người gieo mầm giữa đồng.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan tặng sách cho cán bộ, phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường. Ảnh: Khương Trung.
Báo chí có sứ mệnh lan tỏa tri thức, nhưng để làm được điều đó, chính những người làm báo cũng cần không ngừng học hỏi. Sự đa dạng của đội ngũ cộng tác viên không chỉ làm sâu sắc hơn nội dung của tờ báo, mà còn giúp báo trở thành một diễn đàn mở, một trung tâm tri thức sống động. “Khi chúng ta kết nối tri thức, chúng ta tạo ra sức mạnh”.
Nhà báo Nông nghiệp và Môi trường phải là người thực chiến, phải có kiến thức tích hợp. Hiểu về quy luật kinh tế. Nhìn ra được quy luật vận động của xã hội. Sâu sắc về tâm lý học hành vi con người. Kiến thức tích hợp sẽ tạo ra những tác phẩm báo chí đa tầng giá trị, đa sắc văn hóa, thấm đẫm tinh thần nhân văn.
Một bài viết hay không cần ồn ào.
Nhưng như giọt sương lặng lẽ ngấm vào đất, để nuôi dưỡng hạt mầm tử tế.
Một bản tin đúng lúc có thể cứu cả một vụ mùa.
Một phóng sự chân thành có thể lay động cả một ngành hàng.
Một bài phân tích thấu đáo có thể gợi mở chính sách bền vững cho tương lai.
Người làm báo không chỉ là “đưa tin”, mà là “gieo hạt giống”.
Không chỉ phản ánh, mà còn khơi dậy.
Không chỉ cảnh báo, mà còn truyền cảm hứng để hành động.
Giữa làn sóng công nghệ, giữ lại giá trị con người
Ngày nay, báo chí không còn là “độc quyền” của báo in. Mạng xã hội, trí tuệ nhân tạo, truyền thông đa phương tiện… mở ra nhiều phương thức tiếp cận mới. Nhưng trong bối cảnh ấy, giữ lại giá trị con người trong từng câu chữ, giữ lấy đạo đức nghề nghiệp trong từng thông tin lại càng cần thiết hơn bao giờ hết.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan (nay là Phó Chủ tịch Quốc hội) tặng Báo Nông nghiệp Việt Nam (nay là Báo Nông nghiệp và Môi trường) cho thành viên HTX Nông nghiệp sinh thái Quyết Tiến (Đồng Tháp).
Người làm báo tử tế không chạy theo lượt xem. Họ đi chậm, nhưng đi sâu.
Họ không phô trương, nhưng kiên định.
Không chiều lòng số đông, nhưng làm lay động những trái tim tỉnh thức.
Người làm báo không cần hô hào. Chỉ cần âm thầm gieo như người trồng lúa.
Không đòi hỏi mưa rào. Chỉ mong từng giọt sương đủ để lòng đất thấm.
Với Báo Nông nghiệp và Môi trường, mỗi tin bài không chỉ để “được đăng”, mà để gợi mở một cái nhìn dài hơn, sâu hơn, xa hơn cho một ngành hàng, một vùng đất, một chính sách, một thế hệ.
Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, xin gửi đến những người làm Báo Nông nghiệp và Môi trường một lời tri ân sâu sắc và chân thành nhất với những bước chân lặng lẽ đi qua mùa nắng gắt, chuyến tàu biển khơi, khu rừng xa, vùng ngập mặn để mang về những trang viết chân thành.
Hãy luông giữ cho ngòi bút mình sự trung thực trong từng câu chữ.
Hãy giữ cho đôi mắt sự tinh tường giữa dòng thông tin đa chiều.
Hãy giữ cho trái tim mình lòng trắc ẩn với những mảnh đời lặng thầm.
Hãy giữ cho hành trình nghề báo sự can đảm đi đến tận cùng sự thật như người nông dân đi đến tận cùng mảnh đất khô cằn gieo niềm tin cho mùa vụ mới.
Chúc cho Báo Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục là tiếng nói chân thành, gần gũi và truyền cảm hứng cho nông dân, nhà khoa học, nhà quản lý và toàn xã hội. Tiếp tục là nơi kết nối những giá trị bền vững giữa sản xuất và môi trường, giữa con người và thiên nhiên, giữa hôm nay và ngày mai.
