Sáng 21/6, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đến trụ sở Báo Nông nghiệp và Môi trường (số 14, phố Ngô Quyền, Hà Nội) để “tâm tình” với các cán bộ, phóng viên, nhà báo, người làm báo ngành Nông nghiệp và Môi trường.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan chúc Báo Nông nghiệp và Môi trường sẽ luôn phát triển và đáp ứng được sự kỳ vọng của nhân dân, của đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Ảnh: Khương Trung
Làm báo để nuôi dưỡng niềm tin xã hội
Phó Chủ tịch Quốc hội chia sẻ, trong thời gian gần đây, đôi khi, chỉ cần bước ra khỏi nhà, chúng ta đã bắt gặp biết bao điều khiến lòng trăn trở. Một vụ ẩu đả nơi ngã tư, một học sinh bị bạo hành trong lớp học, một quầy hàng giả, hàng nhái lừa dối người tiêu dùng, hay một dòng sông bị đầu độc bởi rác thải. Cũng có khi là người nông dân quanh năm lam lũ được mùa mà vẫn mất giá… Những hình ảnh như vậy cứ lặp đi lặp lại giữa phố thị đông đúc, khiến con người dần mất niềm tin, không chỉ vào bộ máy quản lý, mà nguy hiểm hơn, là mất cả niềm tin vào chính mình.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan chia sẻ, ông từng viết nhiều bài báo (bút danh Xích Lô - PV) và từng gặp những người nông dân nói với ông rằng: “Anh viết thế này là đúng rồi đó. Nhưng mà, tôi không dám thay đổi. Tôi không có đủ niềm tin". Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, đó là một sự phòng vệ có thật, một dạng “miễn dịch xã hội” khi người ta quá quen với việc những điều tốt đẹp thì khó xảy ra trong cuộc sống, còn điều tiêu cực thì hiển nhiên.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan chia sẻ, “tâm tình” với các cán bộ, phóng viên, người làm báo ngành Nông nghiệp và Môi trường. Ảnh: Khương Trung.
Vì vậy, ông cho rằng, vai trò của báo chí không chỉ là phản ánh hiện thực khách quan, mà còn là khơi gợi, nuôi dưỡng niềm tin xã hội. Làm báo, viết báo là để người dân đọc thấy rằng họ có thể làm được, họ tin được. Họ thấy sự nỗ lực của họ là có ý nghĩa, họ không đơn độc. Và quan trọng nhất, là để họ thấy một phần của mình trong câu chuyện ấy.
Ông cũng chia sẻ, nhiều người từng tâm sự rằng: “Tôi muốn giữ môi trường sạch, tôi không xả rác. Nhưng người khác không làm thì tôi giữ để làm gì?”. Đó là một câu hỏi đau đáu, và cũng là điểm bắt đầu của mọi thay đổi. Chúng ta không thể kêu gọi người dân hành động nếu bản thân họ không cảm thấy mình có giá trị trong hành động đó. “Và chính báo chí phải là nơi gieo hạt mầm cho giá trị ấy”, “Nhà báo Xích Lô” chia sẻ và cảm nhận rằng, một bài viết không đủ gần gũi để đem về nhà đọc cho vợ, cho chồng, cho con mình nghe thì có thể nó vẫn chưa thật sự “sống”.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh vai trò báo chí trong việc khơi gợi, gìn giữ niềm tin xã hội, kết nối nông nghiệp - môi trường và kinh tế. Ảnh: Khương Trung.
Ông cho rằng, chúng ta không chỉ viết để cung cấp thông tin. Chúng ta viết để làm sáng tỏ những vùng tối trong nhận thức. Để một người nông dân đọc xong, cảm thấy mình không bị bỏ lại. Một bạn trẻ đọc xong, thấy mình có thể làm điều gì đó. Và một người đang nghi ngờ mọi thứ, sau khi đọc, sẽ nói: “Tôi tìm lại niềm tin lại một chút”.
Sức mạnh của báo chí dù viết về nông nghiệp, môi trường, giáo dục hay bất kỳ lĩnh vực nào là nằm ở chỗ: chúng ta có thể khai mở niềm tin. Và đôi khi, chính điều ấy mới là thứ tạo ra thay đổi bền vững nhất.
Trí tuệ nhân tạo có thể thay thế hoàn toàn con người không?
Trí tuệ nhân tạo có thể thay thế hoàn toàn con người không? Trả lời câu hỏi đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nói rằng, đó là không thể.
Phó Chủ tịch tặng sách cho các cán bộ Báo Nông nghiệp và Môi trường. Ảnh: Khương Trung.
Phó Chủ tịch Quốc hội ghi nhận rằng, chúng ta đang sống trong thời đại mà nền tảng trí tuệ nhân tạo như ChatGPT có đóng góp rất lớn cho phát triển xã hội, là một bước ngoặt của lịch sử nhân loại.
Ông chia sẻ, chúng ta đang chứng kiến những cuộc tranh luận sôi nổi không chỉ giữa các nhà khoa học, kỹ sư công nghệ, mà cả giữa những người dân bình thường xoay quanh một câu hỏi: Trí tuệ nhân tạo sẽ đi về đâu? Liệu nó sẽ hỗ trợ con người, hay dần dần thay thế con người?...
“Tôi tin là không...”, Phó Chủ tịch Lê Minh Hoan giải thích rằng, vì không có một con chip nào, một dòng mã nào có thể sao chép được cái phức tạp, đa chiều của một con người. Ông Lê Minh Hoan cho rằng, hành vi con người mới là cốt lõi của sự chuyển hóa xã hội.
Trí tuệ nhân tạo có thể xử lý hàng triệu dữ liệu một lúc, nhưng nó không biết đau, không biết yêu, không biết buồn. Con người thì có. Và vì thế, ông tin rằng nếu biết cách, chúng ta vẫn là chủ của công nghệ, là người dẫn đường, không chỉ cho AI, mà cho chính tương lai của mình và báo chí sẽ là công cụ, là phương tiện.
Kinh tế và báo chí trong bối cảnh mới
Cũng tại buổi nói chuyện với các cán bộ Báo Nông nghiệp và Môi trường, Phó Chủ tịch Quốc hội trao đổi về mối quan hệ biện chứng giữa kinh tế và báo chí. Đó không phải là câu chuyện làm kinh tế cho một tờ báo cụ thể.
Phó Chủ tịch Lê Minh Hoan cho rằng, hành vi con người mới là cốt lõi của sự chuyển hóa xã hội. Ảnh: Khương Trung.
Phó Chủ tịch Quốc hội nêu vấn đề về kinh tế, đó là Sản xuất cái gì? Sản xuất như thế nào? Và sản xuất cho ai? Với báo chí, ông nhận xét rằng, nói cho cùng, đó cũng là một hình thức sản xuất. Một bài báo là một sản phẩm, và khi đã là sản phẩm, nó cũng phải trả lời được ba câu hỏi: Viết cái gì? Viết như thế nào? Và viết cho ai?
Thị trường mà chúng ta phục vụ hôm nay không chỉ là độc giả, mà còn là cộng đồng, là xã hội, là những con người thật đang sống giữa bao nỗi lo và hy vọng. Vậy nên, giống như cách người ta sản xuất thực phẩm cho từng nhóm đối tượng trà cho người già, sữa cho trẻ nhỏ thì báo chí cũng cần phân loại bài viết: bài cho nông dân, bài cho doanh nghiệp, bài cho nhà quản lý, bài cho người trẻ khởi nghiệp...
Do đó, Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, báo chí tạo ra giá trị thặng dư cho một nền kinh tế. Một bài báo tử tế có thể nâng giá trị cho một quả nhãn, một trái bơ, một món ăn bản địa. Nhưng cũng ngược lại, nếu bất cẩn, một bài viết có thể hủy diệt cả một ngành hàng. Đó là lý do vì sao chúng ta phải thận trọng, đặc biệt trong bối cảnh niềm tin đang bị bào mòn và báo chí sẽ phải lấy lại niềm tin đó cho công chúng.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan tặng chữ cho Báo Nông nghiệp và Môi trường: Lời hay vun đất/Chữ đẹp nở hoa. Ảnh: Khương Trung.
“Nếu mình không biết kể chuyện, thì trái cây bản địa vẫn mãi là thứ mọc dại ven đường. Nhưng nếu kể được câu chuyện hay, chúng ta có thể đưa trái tầm bóp lên bàn tiệc lớn.” Vì vậy, báo chí hôm nay cần trở thành người kể chuyện. Một bài báo hay không chỉ nâng giá trị cho một sản phẩm, mà còn nâng tầm cho cả một cộng đồng.
Một câu chuyện, một tờ báo, mang nhiều tầng thông điệp
Nhân câu chuyện sau hợp nhất giữa Báo Nông nghiệp Việt Nam và Báo Tài nguyên và Môi trường, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan chia sẻ, có một xu hướng rất cần thiết hiện nay, đó là tư duy tích hợp. Viết về môi trường để hiểu thêm về nông nghiệp. Viết về nông nghiệp để phản ánh những chuyển biến trong môi trường. Không phải hai bài, mà là một bài một câu chuyện sống động mang nhiều tầng thông điệp.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan tặng sách cho các cán bộ Báo Nông nghiệp và Môi trường. Ảnh: Khương Trung.
Một bài báo hay không chỉ dừng lại ở thông tin, mà còn ở cách kể chuyện, cách mà người viết tích hợp được nhiều chiều, để người đọc không cảm thấy tách biệt giữa các lĩnh vực, mà nhìn ra được mối quan hệ hữu cơ giữa chúng. Khi đó, một bài báo không còn đơn thuần là sản phẩm của một nhà báo môi trường hay một phóng viên nông nghiệp mà là tiếng nói của một người làm báo có tư duy hệ thống, có cái nhìn xuyên ngành.
Ông Lê Minh Hoan tin rằng, khi một nhà báo có thể lồng ghép trong bài viết của mình hai, thậm chí ba tầng thông điệp thì người đọc sẽ cảm nhận được chiều sâu, sẽ thấy đó không phải là hai câu chuyện gộp lại, mà là một câu chuyện duy nhất, nhưng có khả năng khai mở nhiều suy nghĩ.
Báo chí hôm nay cần trở thành người kể chuyện, một bài báo hay còn nâng tầm cho cả một cộng đồng. Ảnh: Khương Trung.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan chúc Báo Nông nghiệp và Môi trường sẽ luôn phát triển và đáp ứng được sự kỳ vọng của nhân dân, của đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
