Chuyện ở Hợp tác xã Đức Hậu Lưu Quang
13 năm về trước, ông Lê Hữu Diện ở thôn Trung Cao, xã Phú Nghĩa, TP Hà Nội đã quyết định chặt đồi keo, bạch đàn kém hiệu quả kinh tế của mình để chuyển sang trồng 400 cây bưởi Diễn. Đầu tiên, ông canh tác theo kiểu vô cơ, tức chăm bón bằng phân hóa học, thuốc BVTV hóa học. Vợ chồng ông sống trong ngôi nhà tạm ở giữa trang trại nên sau mỗi đợt phun thuốc BVTV hóa học, họ là người chịu ảnh hưởng trước tiên, thường gặp hiện tượng đau đầu, chóng mặt hay các bệnh về hô hấp. Nhận thấy vấn đề, ông Diện dần thay đổi phương pháp sản xuất.
Năm 2017, ông thành lập Hợp tác xã Nông nghiệp sạch Đức Hậu Lưu Quang để trồng bưởi theo quy trình VietGAP với hàm ý làm ra nông sản sạch cho xã hội là để lưu mãi cái đức sáng của mình về sau. Năm 2020, ông chuyển sang canh tác theo hướng hữu cơ. Năm 2023, sau khi cơ quan chuyên môn kiểm nghiệm, đạt tiêu chuẩn trang trại của ông được cấp giấy chứng nhận hữu cơ theo chuẩn Việt Nam và năm 2024, được cấp giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn hữu cơ quốc tế.
Hiện các thành viên của hợp tác xã đang canh tác 7 ha bưởi Diễn với sản lượng đạt tới 90.000 quả/năm. Có lần chuyên gia Nhật Bản về thăm hợp tác xã, bốc đất dưới gốc cây nếm thử để biết được thành phần trong đó, vạch lá cây bảo thiếu chất này, chất kia rồi hỏi ông về quy trình sản xuất. Sau khi nhận được câu trả lời, vị chuyên gia tỏ ý hài lòng. Ông Diện cắt nghĩa, mình làm hữu cơ là không sử dụng phân bón hóa học, không sử dụng thuốc BVTV hóa học mà chỉ sử dụng phân hữu cơ hay đạm ngâm từ cá đồng, cám ngô, cám gạo, đậu tương để tưới cho cây; Phun nước vôi trong để diệt trừ sâu bệnh; Dùng bao bọc quả để ngăn ngừa ong châm chích gây xấu mã hay rụng quả, xử lý cỏ bằng máy phát chứ không dùng thuốc diệt cỏ.
Ông Lê Hữu Diện tự hào vì quả bưởi an toàn của mình. Ảnh: Đinh Thanh Huyền.
Tuy nhiên, không phải lúc nào mọi thứ cũng diễn ra thuận lợi. Như việc ủ cá để làm đạm bón cho cây giúp tăng vị ngọt của quả, ban đầu ông tự ủ bằng nước lã gây mùi hôi thối, thời gian kéo dài cả năm, mà giá trị dinh dưỡng trong phân lại thấp. Sau khi được các chuyên gia Học viện Nông nghiệp Việt Nam hướng dẫn, ông mới biết ủ bằng men vi sinh để khử mùi, rút ngắn thời gian xuống còn đôi ba tháng, giá trị dinh dưỡng trong phân được nâng cao rõ rệt.
Đầu tư về hữu cơ 3 năm đầu chỉ hòa vốn bởi lúc đó người tiêu dùng chưa biết đến sản phẩm, giá bán chỉ 10-15.000đ/quả ngang với sản phẩm vô cơ thông thường. Nhưng khi được ông giới thiệu sự khác biệt của lối canh tác hữu cơ, càng về sau người tiêu dùng càng nhận biết và cảm nhận được nên sẵn sàng trả giá cao hơn, trung bình 30-35.000đ/quả mà còn không có hàng để bán. Trong lúc đó, bà con trồng kiểu hóa học bán 5.000-7.000đ/quả mà vẫn ế. Tổng thu của khu vườn rộng gần 1 ha của ông năm 2024 được hơn 300 triệu đồng, lãi được khoảng 170 triệu đồng.
Điều quan trọng là sự chuyển biến trong sức khỏe. Vợ chồng ông sống trong căn nhà tạm ở giữa khu vườn không còn mùi hóa chất, sức khỏe của ông bà được cải thiện rõ rệt, hơn 70 tuổi làm vườn cả ngày không biết mệt.
Hà Nội hiện có khoảng 7.500ha bưởi, sản lượng thu hoạch hơn 100.000 tấn/năm trong đó khoảng 80% là bưởi Diễn. Các địa phương có diện tích bưởi nhiều có thể kể đến như Chương Mỹ, Phúc Thọ, Đan Phượng, Hoài Đức, Quốc Oai, Sóc Sơn…
Kiểm tra bẫy ruồi vàng. Ảnh: Đinh Thanh Huyền.
Thử nghiệm những cách diệt ruồi vàng mới
Xã Trần Phú, TP Hà Nội hiện đang có khoảng 50ha bưởi, chủ yếu là giống bưởi Diễn, trong đó có 20ha áp dụng theo quy trình VietGAP. Anh Lê Văn Oánh và Nguyễn Đức Cảnh là những chủ vườn bưởi đam mê hướng sản xuất an toàn. Anh Oánh kể, mình có 200 gốc bưởi Diễn đang phải chịu áp lực lớn về ruồi vàng đục quả: “Hơn 10 năm trước trồng bưởi rất dễ dàng vì ruồi vàng có rất ít. Chẳng hiểu tại sao mấy năm nay chúng xuất hiện càng ngày càng nhiều. Hễ ruồi vàng châm vào quả là quả bị xấu quả, bên trong sinh ra giòi bọ, thậm chí nhiều khi còn thối, rụng hàng loạt, nhất là mỗi khi gặp trời mưa”.
Không cam chịu để thành quả lao động của mình cả năm chuẩn bị cho thu hoạch bị trôi sông, trôi biển, anh đã làm mọi cách để tiêu diệt ruồi vàng. Trước anh dùng bẫy dính, tuy an toàn nhưng hiệu quả hạn chế, khá bị động. Gần đây anh được cán bộ Trạm Dịch vụ nông nghiệp Chương Mỹ tập huấn, hướng dẫn dùng chế phẩm Ento Pro để phun diệt ruồi vàng và đặt bẫy lồng để diệt ruồi vàng, hiệu quả tốt hơn hẳn. Cứ 7 ngày anh lại đặt bẫy một lần rồi thỉnh thoảng lại mở ra để kiểm tra. Có những bẫy chứa cả chục đến vài chục xác ruồi vàng ở bên trong. Nhờ vậy mà hiện tượng rụng quả, xấu mã trong vườn đã giảm hẳn.
Hàng xóm của anh Oánh là anh Nguyễn Đức Cảnh có 240 gốc bưởi Diễn cũng dùng chế phẩm sinh học Ento Pro để phun chống ruồi vàng với cách làm sáng tạo. “Nếu chỉ đánh riêng lẻ ở mỗi vườn thì hiệu quả của bẫy dính cũng như chế phẩm sinh học khá hạn chế bởi ruồi vàng từ những vườn khác lại tràn sang, tấn công vườn của mình. Bởi vậy chúng tôi bảo với nhau cùng đánh theo đợt, hiệu quả nâng lên, ruồi chết rất nhiều. Nếu như trước đây mỗi bẫy thu được 15 - 20 con thì giờ chỉ còn 3 - 5 con nên tỷ lệ chích quả giảm hẳn”. Ngoài ruồi vàng, hai anh cũng thường xuyên lưu ý đến những đối tượng dịch hại nguy hiểm khác như rệp sáp, nấm, nhện đỏ và tìm cách an toàn để xử lý chúng.
Một góc vườn bưởi nhà ông Lê Hữu Diện. Ảnh: NVCC.
Vào dịp cuối năm về xã Trần Phú, đâu đâu cũng thấy một màu vàng của bưởi ở trong các khu vườn, sản lượng rất lớn, lên tới cả vài trăm tấn. Tuy nhiên vẫn có một sự phân biệt nhất định về giá đối với vùng trồng VietGAP, bán được khoảng 15.000 đ/quả, còn vùng trồng thông thường chỉ bán được 5.000-10.000 đ/quả.
Theo anh Nguyễn Minh Mỹ, Trạm Phó Trạm dịch vụ Nông nghiệp Chương Mỹ, nhờ có chương trình chuyển dịch cơ cấu cây trồng trên đất gò đồi mà địa phương đang có hơn 1.000 ha bưởi, chủ yếu là giống bưởi Diễn. Không ít nhà vườn hiện nay đã chuyển đổi sang phương pháp canh tác VietGAP, hữu cơ để gia tăng giá trị kinh tế một cách bền vững bởi đáp ứng cho nhu cầu về thực phẩm an toàn đang rất lớn.
Trang thông tin có sự phối hợp của Trung tâm Khuyến nông Hà Nội.
