Với đặc tính khá dễ nuôi, sức đề kháng tốt, chi phí đầu tư thấp do nguồn thức ăn dễ tìm kiếm, nhiều nông dân tại xã Sơn Tiến, tỉnh Hà Tĩnh đã phát triển mô hình nuôi dê nhốt chuồng mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Nuôi dê nhốt chuồng giúp giải quyết được vấn đề diện tích chăn thả ngày càng thu hẹp, thuận lợi quản lý toàn bộ quá trình nuôi. Ảnh: Ánh Nguyệt.
Dê Boer lớn nhanh, khối lượng lớn
Anh Võ Quang Phúc tại thôn Động Eo, xã Sơn Tiến là người có kinh nghiệm nuôi dê nhiều năm. Ban đầu anh chủ yếu nuôi giống dê cỏ địa phương, tuy nhiên đây là giống có năng suất thịt thấp, quá trình nuôi đòi hỏi phải có bãi chăn thả, hiệu quả kinh tế không cao. Qua tìm hiểu, anh Phúc được biết giống dê Boer lớn nhanh, khối lượng lớn, khỏe mạnh hơn dê cỏ thông thường, phù hợp với nuôi thương phẩm nên đã mạnh dạn chuyển sang nuôi dê Boer nhốt chuồng. Giống dê này dễ nuôi, có thể tận dụng nguồn thức ăn từ phụ phẩm nông nghiệp, thức ăn từ cây cỏ nên chi phí thấp, cho hiệu quả kinh tế cao.
Để đàn dê phát triển khỏe mạnh, anh Phúc đã cải tạo hệ thống mặt sàn chuồng nuôi, nâng cao hơn mặt đất 1 mét để tạo độ thông thoáng và điều chỉnh chế độ chăm sóc, tiêm vacxin phòng bệnh đầy đủ bởi dê dễ mắc các bệnh về đường hô hấp, ký sinh trùng, nhất là vào mùa đông và mùa mưa.

Giống dê Boer lớn nhanh, khối lượng lớn, khỏe mạnh hơn dê cỏ thông thường, phù hợp với nuôi thương phẩm. Ảnh: Ánh Nguyệt.
Theo anh Phúc, khẩu phần ăn của giống dê Boer cần bảo đảm 70% thức ăn thô xanh (rau, cỏ) và 30% thức ăn tinh (cám, ngô, sắn…). Vào mùa đông, do đặc điểm khí hậu địa phương ẩm ướt, mưa nhiều, người nuôi phải chuẩn bị sẵn thức ăn bằng cách ủ cỏ voi với men vi sinh nhằm đảm bảo chất lượng cũng như khối lượng thức ăn hàng ngày cho dê.
Theo đó, sau khi thu hoạch cỏ, anh Phúc tiến hành ủ trong các thùng nhựa đậy kín theo tỷ lệ 1 tấn cỏ tươi - 5 kg cám ngô - 0,2 kg muối tinh - 0,2 kg men vi sinh trong khoảng 20 - 30 ngày. Mỗi ngày cho dê ăn 2 lần, điều quan trọng nhất là thức ăn phải khô và sạch thì dê mới phát triển nhanh và ít bệnh. Ngoài ra, anh còn đầu tư hệ thống nước uống tự động đến từng ô chuồng nên giảm được công chăm sóc, không lo dê bị thiếu nước uống.

Thức ăn như ngô, cỏ được ủ chua để bổ sung dinh dưỡng, nâng cao chất lượng thịt, tăng khả năng kháng bệnh cho dê, nhất là trong mùa nắng nóng. Ảnh: Ánh Nguyệt.
Nhờ chăm sóc bài bản, đúng kỹ thuật nên đàn dê của anh Phúc luôn phát triển khỏe mạnh, số lượng đàn luôn duy trì từ 150 - 200 con mỗi lứa. Với cách nuôi gối đầu, mỗi năm anh Phúc xuất bán 4 lứa dê thương phẩm, lãi gần nửa tỷ đồng.
Nhàn, lợi nhuận cao
Đầu năm 2022, được sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, gia đình chị Nguyễn Thị Hiền tại thôn Tây Nam, xã Sơn Tiến (Hà Tĩnh) được vay vốn, đầu tư xây dựng trang trại nuôi dê với diện tích chuồng nuôi 300 m2 và mua 50 con dê cái, 2 dê đực giống Boer với chi phí hơn 500 triệu đồng.
Theo chị Hiền, để việc nuôi dê nhốt chuồng hiệu quả, ngoài am hiểu đặc tính của dê, người nuôi phải biết áp dụng khoa học kỹ thuật trong cả quá trình nuôi. Đặc biệt, cần chủ động nguồn thức ăn và nước uống sạch để đảm bảo dinh dưỡng, hạn chế dịch bệnh xảy ra trên đàn dê.

Thức ăn và nước uống cho dê phải sạch để đảm bảo dinh dưỡng, hạn chế dịch bệnh. Ảnh: Ánh Nguyệt.
Dê thường dễ mắc các bệnh liên quan đến đường tiêu hóa và hệ hô hấp. Vì thế người nuôi phải đặc biệt chú ý kiểm soát chất lượng thức ăn hàng ngày. Rau, cỏ phải đảm bảo khô ráo trước khi cho vào máy thái nhỏ để cho dê ăn nhằm phòng ngừa bệnh tiêu chảy. Nếu mắc bệnh này, dê có thể bị chết nếu không phát hiện điều trị kịp thời. Ngoài ra, người nuôi phải chủ động phòng bệnh, tiêm phòng bệnh tụ huyết trùng, lở mồm long móng và các bệnh hô hấp khác vào các thời điểm giao mùa.
Hiện gia đình chị Hiền đang nuôi hơn 100 con dê Boer thương phẩm, dê con nuôi hơn 3 tháng đạt từ 30 - 40 kg sẽ xuất chuồng. Giá bán dê thịt hiện nay từ 130 - 140.000 đồng/kg, trừ chi phí mỗi tháng đàn dê của gia đình chị Hiền mang lại thu nhập hàng chục triệu đồng. Trước nhu cầu tiêu thụ thịt dê ngày càng tăng, chị Hiền dự định sẽ mở rộng quy mô chuồng trại, tăng số lượng đàn dê nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường.
Cũng lựa chọn mô hình nuôi dê nhốt chuồng, với 52 con dê ban đầu, anh Nguyễn Trọng Hùng ở thôn Tân Tiến, xã Sơn Tiến đã phát triển đàn dê lên tới 300 con, cho thu nhập từ 300 - 400 triệu đồng mỗi năm.

Nuôi dê nhốt chuồng rất nhàn, mỗi ngày chỉ mất 1 - 2 giờ chuẩn bị thức ăn cho dê. Ảnh: Ánh Nguyệt.
Anh Hùng chia sẻ: “Nuôi dê nhốt chuồng rất nhàn, không tốn công trông coi như chăn thả. Vì vậy tôi luôn chủ động thời gian trong khâu chăm sóc. Mỗi ngày chỉ mất 1 - 2 giờ chuẩn bị thức ăn cho dê”. Ngoài tận dụng các loại lá trên rừng, lá mít, lá xoan trong vườn nhà dân, anh Hùng còn trồng thêm cỏ để đảm bảo cung cấp thức ăn cho dê.
“Việc xây chuồng trại cũng khá đơn giản, chỉ cần đảm bảo các tiêu chí thông thoáng, sạch sẽ, khô ráo là dê có thể thích nghi tốt. Chuồng dê có thể làm bằng tre hoặc gỗ, chiều ngang 1,8 m, chiều dài 2,5 m, sàn chuồng cách mặt đất từ 0,5 - 1 m. Chuồng nuôi được thiết kế theo dãy dê sinh sản, dê nuôi con và dê vỗ béo. Chuồng đặt ở nơi khô ráo, sạch sẽ, tránh nắng nóng và ẩm ướt. Nền chuồng phải phẳng, nhẵn để dễ dàng vệ sinh”, anh Hùng cho biết.

Chuồng dê có thể làm bằng tre hoặc gỗ, chiều ngang mỗi ô chuồng 1,8 m, chiều dài 2,5 m, sàn chuồng cách mặt đất từ 0,5 - 1 m. Ảnh: Ánh Nguyệt.
Mô hình nuôi dê nhốt chuồng phù hợp với điều kiện của người dân do không tốn nhiều diện tích, chi phí đầu tư thấp, hiệu quả kinh tế cao. Để nghề nuôi dê nhốt chuồng phát triển bền vững, chính quyền địa phương cần có chính sách hỗ trợ, tiếp tục phát triển, nâng cao chất lượng đàn dê, tạo sản phẩm hàng hóa đáp ứng nhu cầu của thị trường.
Toàn xã Sơn Tiến hiện có gần 1.700 hộ chăn nuôi dê với tổng đàn trên 8 nghìn con, chủ yếu là giống dê Boer. Ngoài ra, nhiều hộ gia đình nuôi dê với quy mô lớn từ 50 con trở lên cho sinh sản để bán con giống với giá 6 - 8 triệu đồng/con, đem lại thu nhập 600 - 700 triệu đồng/năm.