Những người thầm lặng vì môi trường xanh - sạch - đẹp cho các làng quê

Vì trách nhiệm với không gian sống

Nếu như ở trung tâm đô thị Hải Phòng, xử lý rác là sự hợp sức của tổ hợp các giải pháp về khoa học công nghệ và truyền thông bài bản, thì ở các xã ven đô, đó lại là một bản trường ca thầm lặng được viết nên bởi mồ hôi, lòng nhiệt huyết và cả sự hy sinh. Đây là "mặt trận" không có xe ép rác hiện đại, mà dựa vào những chiếc xe kéo tay và đôi tay của những công nhân môi trường.

Chị Lê Thị Nga, trú tại tổ dân phố Tiên Phong, phường An Hải, công nhân môi trường Hợp tác xã (HTX) Đồng Thái cho biết, đã gắn bó với nghề thu gom rác thải được hơn 5 năm và đã nếm đủ những khó khăn, vất vả của nghề. Nhiều người lầm tưởng rác ở nông thôn ít và "sạch" hơn thành phố nhưng thực tế lại hoàn toàn trái ngược. Rác ở quê rất phức tạp, không chỉ có rác sinh hoạt mà còn cây cối từ việc dọn vườn tược, rác thải xây dựng,… đều phải thu gom.

Đó là chưa kể những lời phàn nàn, kiện cáo khi công nhân lỡ bỏ sót một túi rác, hay khi họ từ chối thu những loại rác thải không thuộc diện sinh hoạt. Thậm chí, nhiều gia đình không đóng phí nhưng thấy công nhân môi trường thì vẫn “ném rác” rồi yêu cầu thu gom.

“Họ không đóng phí nhưng đi qua thấy mình đang thu rác, họ cứ thế 'phịch' một cái, vứt bao rác to tướng xuống rồi đi mất. Mình là người làm vệ sinh, không thể không thu được. Công việc vốn đã nặng nhọc, lại càng thêm vất vả bởi ý thức của một bộ phận người dân”, chị Nga bộc bạch.

Cũng theo chị Nga, làm nghề thu gom rác ở nông thôn, nơi làng xóm láng giềng "tối lửa tắt đèn có nhau", những người công nhân phải đối mặt với một áp lực vô hình. Đó là sự đánh giá, cái nhìn của xã hội về một công việc bị cho là "thấp kém".

Tuy nhiên, khi được hỏi có bao giờ thấy chạnh lòng không, chị Nga cười hiền cho biết: “Người ta bảo sao lại đi yêu cái nghề vừa bẩn vừa thối này. Tôi không nghĩ vậy. Tôi nghĩ đơn giản là, mình làm sạch được cho mọi người thì cũng là làm sạch cho nhà mình. Mọi người sạch thì nhà mình cũng sạch”.

Câu nói mộc mạc ấy chứa đựng một niềm tự hào nghề nghiệp sâu sắc. Nó lý giải vì sao chị và các đồng nghiệp vẫn bền bỉ với công việc, dù thu nhập không cao và đối mặt với bao điều tiếng. Cũng như chị Nga, hàng chục công nhân môi trường ở HTX Đồng Thái và các trường hợp khác đang làm việc trong lĩnh vực này ở TP Hải Phòng, khi được hỏi, họ đều khẳng định không chỉ làm vì tiền mà còn làm vì trách nhiệm với chính không gian sống của mình.

Theo anh Đỗ Xuân Thái – Giám đốc HTX Đồng Thái, "bí quyết" giúp những người công nhân gắn bó lâu dài với công việc này, đó là nguồn thu phụ từ phế liệu. Nhờ vậy, những người công nhân như chị Nga có thể sắp xếp cuộc sống một cách hài hòa. "Lương là một chuyện, nhưng khi đi thu gom, bà con cũng ưu ái, có chai lọ, giấy vụn gì cũng để riêng cho họ. Cái nguồn thu thêm đó, tuy không nhiều nhưng cũng giúp họ trang trải thêm cuộc sống. Đó cũng là một cái lợi để giữ chân người lao động”.

Dấu ấn của những đảng viên

Nếu như những người công nhân môi trường gắn bó với nghề vì một phần là trách nhiệm với không gian sống của mình, thì ở những người quản lý cao hơn lại cho thấy trách nhiệm lớn lao hơn với xã hội.

Anh Đỗ Xuân Thái - Giám đốc HTX Đồng Thái từng là một Bí thư Đoàn xã Đồng Thái (cũ) đầy năng nổ. Năm 2019, khi địa phương được lựa chọn thí điểm và phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, một trong những tiêu chí bắt buộc là phải có ít nhất 2 HTX hoạt động hiệu quả. Giữa lúc chưa có ai mặn mà với mảng vệ sinh môi trường vốn vất vả và ít lợi nhuận, anh Thái, với vai trò là một đảng viên, đã đứng ra nhận nhiệm vụ.

"HTX ra đời không phải vì lợi nhuận, mà vì một mục tiêu lớn hơn là làm cho làng quê sạch đẹp, góp phần hoàn thành mục tiêu chung của địa phương. Động lực chính để tôi làm việc này, trước hết là nhiệm vụ của người đảng viên, sau đó là cam kết với chính quyền và bà con. Ban đầu kinh nghiệm chưa có, làm cũng có lúc lỗ, muốn bỏ chứ! Nhưng nghĩ đến danh dự, đến trách nhiệm được giao, lại phải cố gắng. Lỗ quá thì phải kêu, nhưng bỏ thì không”, anh Thái chia sẻ.

Theo anh Nguyễn Văn Thái, rác ở quê rất phức tạp và nặng hơn. Nếu như trong đô thị, rác chỉ có rau cỏ, túi nilon, xách nhẹ tênh, thì ở quê, công nhân phải dùng xe kéo tay đi gom từng ngõ, rồi kéo về điểm tập kết. Từ đó phải dùng tay vất từng túi, từng bao rác nặng trịch lên xe. Tất cả đều làm thủ công, nên rất vất vả.

Do công việc nặng nhọc, thu nhập lại không cao nên để tuyển được người làm rất khó. Thanh niên cơ bản không ai chịu làm nên phải mất công tìm những người thực sự nhiệt tình, có sức khỏe, và quan trọng là không để ý đến những lời xì xào, bàn tán của dư luận.

Cùng với đó, với mức phí vệ sinh còn thấp, HTX luôn phải "giật gấu vá vai". Chi phí đầu tư, sửa chữa xe kéo liên tục, trả lương cho công nhân,... là một gánh nặng thường trực. "Lương cho anh chị em thì chúng tôi cố gắng đảm bảo mức ổn định, khoảng 5-6 triệu/tháng", anh Thái cho biết thêm.

Trao đổi với PV Báo Nông nghiệp và Môi trường, ông Nguyễn Văn Sinh - Phó Chủ tịch UBND phường An Hải, cho biết địa phương vẫn đang triển khai đồng bộ và quyết liệt công tác thu gom, phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn trên địa bàn.

Các hộ gia đình, cá nhân thực hiện phân loại, lưu chứa từng loại rác thải sinh hoạt trong các bao bì, thiết bị phù hợp, đảm bảo vệ sinh môi trường; lưu giữ chất thải trong khuôn viên hộ gia đình cho đến khi giao cho tổ thu gom, vận chuyển hoặc các tổ chức, cá nhân có nhu cầu tái sử dụng, tái chế.

Quy trình thu gom diễn ra vào thứ Ba hàng tuần, đảm bảo tách biệt từng loại rác. Việc thu gom được kiểm soát chặt chẽ, từ chối nếu hộ dân không phân loại và xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm.

“Đảng ủy, UBND phường tập trung lãnh đạo, chỉ đạo đảm bảo vệ sinh môi trường, tiếp tục tuyên truyền vận động nhân dân phân loại rác thải tại nguồn để nâng cao ý thức. Phường đã xây dựng các kế hoạch, chỉ đạo Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể triển khai xuống từng tổ dân phố”, ông Sinh cho hay.

Câu chuyện ở phường An Hải là một lát cắt chung cho khu vực ven đô, cho các địa phương mới lên đô thị hay xa hơn nữa là các vùng quê. Để làm sạch môi trường nông thôn, công nghệ chưa phải là yếu tố quyết định. Yếu tố cốt lõi nằm ở con người, lãnh đạo dám nhận nhiệm vụ, dám chịu thiệt, còn những người lao động cần mẫn, giàu lòng tự trọng, xem việc làm sạch cho làng xóm cũng là làm đẹp cho mình.

Thực hiện Công điện số 134/CĐ-TTg về việc đẩy mạnh thu gom rác thải, bảo vệ, giữ gìn vệ sinh môi trường trên toàn quốc hướng tới Lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp cùng UBND TP. Hà Nội tổ chức Lễ phát động Toàn dân tham gia bảo vệ môi trường vì một Việt Nam sáng - xanh - sạch - đẹp, vào sáng ngày 23/8, tại Cung Thiếu nhi Hà Nội.

Chương trình được thực hiện bởi Cục Môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Hà Nội, Báo Nông nghiệp và Môi trường, với sự tham gia của hàng nghìn cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, đoàn viên thanh niên, học sinh và người dân trên địa bàn.

Báo Nông nghiệp và Môi trường cũng đăng tải loạt bài phản ánh công tác vệ sinh môi trường tại các địa phương trong cả nước.