Những 'người hùng thầm lặng' chắn gió, cản sóng ở rừng Cần Giờ

Rừng ngập mặn Cần Giờ được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới đầu tiên ở Việt Nam. Từ nhiều năm qua, là "lá phổi xanh" của TP.HCM và các vùng lân cận, là một trong những điểm du lịch thú vị cho du khách trong nước, quốc tế.

Đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững vùng ven biển, khu dự trữ sinh quyển thế giới này được tạo nên bởi một hệ sinh thái rừng ngập mặn đặc thù. Đó là các loài cây với bộ rễ đặc trưng, phát triển mạnh mẽ trong điều kiện ngập mặn đã và đang phát huy hiệu quả trong việc kiến tạo đất và góp phần mở rộng diện tích rừng. Đó là 3 “chiến binh” gồm cây mắm trắng, bần trắng và đước đôi. Ngoài ra, tại Khu dự trữ này còn có nhiều loại cây khác như dừa nước, chà là, cóc trắng, vẹt, sú, gõ nước, ổi, trang, ô rô…

TS Huỳnh Đức Hoàn, Giám đốc Ban quản lý rừng phòng hộ Cần Giờ cho biết, bần, mắm và đước là những cây có bộ rễ vô cùng đặc biệt, bám trụ rất tốt, sống khoẻ vùng bãi bồi, nơi đầu sóng ngọn gió, là “những chiến binh tiên phong” trong việc chắn sóng, gió và mở rộng đất liền, tạo nền tảng cho các loài cây ngập mặn khác phát triển ở phía trong.

“Cây mắm có hệ rễ cọc cắm sâu vào lòng bùn lầy cùng hệ thống rễ ngầm cạn, phát triển chằng chịt lan rộng theo phương ngang tạo thành mạng lưới đan xen, quấn chặt lấy bùn. Từ hệ rễ ngang này mọc ra vô số nhánh rễ (rễ thở) vươn lên khỏi mặt bùn, dày đặc như một bãi chông giúp cây lấy oxy ngoài không khí hoặc nước có oxy hòa tan”, TS. Hoàn nói.

Theo kỹ sư Bùi Nguyễn Thế Kiệt, Trưởng phòng Quản lý phát triển tài nguyên, Ban Quản lý rừng phòng hộ Cần Giờ, tại Khu dự trữ sinh quyển rừng Cần Giờ, thủy triều có chế độ bán nhật triều, dòng nước mang theo bùn non và phù sa len lỏi vào rừng. Chính nhờ hệ rễ thở này của loài mắm, bần đã làm chậm dòng chảy, tạo điều kiện cho các hạt phù sa lắng đọng quanh rễ.

Theo thời gian, nền đất quanh rễ được bồi đắp từng lớp, dần dần hình thành bãi bồi tự nhiên. Chưa hết, các loại cây như mắm, bần còn tự “nhân giống”, tự sinh sôi bằng cách trái chín rụng xuống, lan toả theo dòng nước, khi nước triều rút xuống, chúng bám vào bùn và tự nảy mầm, phát triển, hình thành những cá thể mới trên nền đất mới.

Cứ như vậy, lớp cây phía ngoài mở rộng dần, nền đất bùn phía trong dần ổn định tạo điều kiện thuận lợi cho các loài cây ngập mặn khác tiếp bước phát triển theo. Quá trình này diễn ra một cách tự nhiên, bền bỉ, từng bước vươn ra hướng biển, mở rộng diện tích rừng ngập mặn.

Hệ rễ và thân cây còn hoạt động như những "hàng rào xanh" chắn sóng trong các đợt triều cường hay bão lũ. Sóng vỗ vào rừng ngập mặn sẽ bị hệ thực vật hấp thụ lực tác động, giúp giảm thiểu xói mòn, ngăn không cho dòng nước cuốn trôi lớp đất bùn.

“Có thể nói, đước, mắm, bần chính là “người hùng thầm lặng”. Chúng không chỉ giữ, bồi tụ đất, lấn biển, mà còn là một lớp “áo giáp” kiên cố để bảo vệ toàn bộ hệ sinh thái bên trong”, kỹ sư Kiệt nói.

"Rừng Cần Giờ được xem là "bể carbon xanh" cực lớn, giá trị tín chỉ carbon được tính cao hơn 1,5-1,8 lần so với tín chỉ ở các loại rừng khác. Cần Giờ là nơi hấp thụ carbon và giảm lượng phát thải khí nhà kính duy nhất của TP.HCM. Nếu tính toán hợp lý, đây sẽ là cơ hội lớn đối với thị trường tín chỉ carbon", TS Huỳnh Đức Hoàn, Giám đốc Ban Quản lý rừng ngập mặn Cần Giờ.