Rừng ngập mặn Cần Giờ trước nỗi lo sóng biển và xói lở

Biến đổi khí hậu, nước biển dâng và tình trạng xói lở đang tác động mạnh đến rừng ngập mặn Cần Giờ, đặt ra thách thức lớn trong công tác bảo tồn và phát triển.

MC 1:

Mến chào quý vị và bà con,

Thưa quý vị, những năm gần đây, rừng ngập mặn Cần Giờ phải đối mặt với không ít sức ép: mực nước biển dâng, xói lở bờ bãi, sự thay đổi của thổ nhưỡng và cả những đợt thời tiết cực đoan ngày một dày hơn. Chính biến đổi khí hậu đang đặt ra thách thức lớn về cách bảo tồn và phát triển rừng, để những cánh rừng này không chỉ tồn tại mà còn tiếp tục vững vàng che chở cho thành phố.

Vậy đâu là những giải pháp để bảo vệ và phát triển rừng trong dài hạn? Trong số phát thanh ngày hôm nay, chúng tôi mời quý thính giả cùng nhìn lại thực tế mà rừng ngập mặn Cần Giờ đang đối diện trước sức ép của biến đổi khí hậu, cũng như lắng nghe những chia sẻ về hướng đi, giải pháp từ các nhà quản lý và chuyên gia.

MC 2:

Rừng ngập mặn Cần Giờ - khu rừng đặc dụng rộng hơn 75 nghìn héc-ta, được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới đầu tiên của Việt Nam. Đây không chỉ là kho tàng sinh học quý giá với hàng trăm loài động thực vật, mà còn là tấm lá chắn tự nhiên vô cùng quan trọng cho TP.HCM trước những biến động khắc nghiệt của khí hậu.

Trong bối cảnh nước biển dâng, triều cường, bão và sóng lớn ngày càng dữ dội, rừng ngập mặn Cần Giờ đã và đang phát huy vai trò như “bức tường xanh” vững chắc. Hệ thống rễ chằng chịt của đước, mắm, bần không chỉ giữ phù sa, ngăn xói lở, mà còn giúp triệt tiêu sức mạnh của sóng. Đặc biệt, khi sóng biển tràn vào, những cánh rừng này có thể làm giảm đáng kể chiều cao và năng lượng của sóng, nhờ đó hạn chế nguy cơ nước biển xâm nhập sâu vào nội đô.

Những tán cây đan xen, những bộ rễ tua tủa cắm sâu vào bùn đất đã ngày ngày giữ lại phù sa, bồi đắp bờ bãi, chặn đứng dòng chảy mạnh từ ngoài khơi tràn vào. Không chỉ che chở cho bờ biển, rừng ngập mặn Cần Giờ còn góp phần bảo vệ sinh kế của hàng vạn hộ dân sống dựa vào biển. Những con tôm, con cá, những bãi nghêu sò… đều sinh trưởng, phát triển trong chính “nôi ươm” tự nhiên này. Có thể nói, rừng ngập mặn ở Cần Giờ vừa là “tấm áo giáp” chống thiên tai, vừa là “nguồn sữa” nuôi dưỡng đời sống cộng đồng.

Nói về giá trị đặc biệt ấy của rừng ngập mặn Cần Giờ, Tiến sĩ Huỳnh Đức Hoàn, Giám đốc Ban Quản lý Rừng phòng hộ, đặc dụng TP.HCM chia sẻ:

Rừng ngập mặn Cần Giờ không chỉ được trồng mới, phục hồi, mà còn được bảo vệ với những quy định hết sức nghiêm ngặt. Từng biến động của rừng, từ diện tích, thảm thực vật đến tình trạng sạt lở đều được cán bộ ghi nhận và báo cáo kịp thời. Công tác tuần tra, giám sát diễn ra thường xuyên, như một “mắt thần” bảo vệ màu xanh quý giá nơi được mệnh danh là lá phổi của đô thị TP.HCM.

Thế nhưng, giữa những nỗ lực không ngừng ấy, vẫn còn đó những tác động khó tránh khỏi. Biến đổi khí hậu với triều cường, sóng lớn, nước biển dâng… từng ngày từng giờ bào mòn bờ bãi. Cùng với đó, hoạt động của tàu bè trên các tuyến sông, cửa biển ở Cần Giờ cũng gây ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn định của rừng.

Anh Lê Văn Châu Út, Trưởng Phân khu 3, Ban Quản lý Rừng phòng hộ Cần Giờ cho biết, dù công tác bảo vệ rừng được tiến hành bài bản và nghiêm ngặt, nhưng trước sức ép kép từ thiên nhiên và con người, rừng ngập mặn Cần Giờ vẫn đang đứng trước nhiều thử thách.

Có thể nói, trong bức tranh ứng phó với biến đổi khí hậu và thiên tai, rừng ngập mặn chính là “chiến tuyến xanh” đầu tiên và quan trọng nhất. Ở rừng ngập mặn Cần Giờ, những cánh rừng đước, mắm, bần không chỉ bảo vệ từng tấc đất khỏi sóng biển, nước biển dâng và xói lở, mà còn góp phần giảm nhẹ sức tàn phá của bão tố, giữ bình yên cho hàng triệu cư dân TP.HCM.

Trong bối cảnh thiên tai ngày càng cực đoan, biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, mỗi cây rừng ngập mặn thêm xanh tốt cũng đồng nghĩa với một “lá chắn” vững bền hơn cho thành phố và cho cả tương lai.

Từ thực tiễn quản lý ở rừng ngập mặn Cần Giờ có thể thấy, dù được chăm sóc, bảo vệ nghiêm ngặt, rừng ngập mặn vẫn đang chịu nhiều sức ép. Và không chỉ ở rừng ngập mặn Cần Giờ, câu chuyện ấy còn mang tính toàn cầu. Bởi rừng ngập mặn là “tấm lá chắn” trước biến đổi khí hậu, là nguồn dự trữ carbon xanh vô cùng quý giá, nhưng lại chỉ chiếm một diện tích rất nhỏ trong tổng số rừng quốc gia.

Nói về điều này, ông Nguyễn Nam Sơn, Phó Trưởng Phòng Phát triển rừng, Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm nhấn mạnh:

Trước những tác động ngày càng rõ rệt của biến đổi khí hậu, rừng ngập mặn Cần Giờ không chỉ được bảo vệ nghiêm ngặt mà còn đang được tăng cường các giải pháp thích ứng lâu dài. Bởi sự thay đổi của môi trường, của thời tiết cực đoan có thể làm đảo lộn trật tự phân bố cây rừng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và độ bền vững của hệ sinh thái.

Để đối phó, các nhà quản lý đã chú trọng lựa chọn giống cây phù hợp với từng loại địa hình, từng điều kiện thời tiết, nhằm tạo nên những cánh rừng vừa vững chắc vừa có khả năng phục hồi nhanh hơn trước thiên tai. Các chương trình trồng rừng trên bãi bồi cũng được triển khai như một hướng đi quan trọng, vừa gia tăng diện tích, vừa củng cố sức đề kháng tự nhiên của rừng trước những kịch bản khí hậu bất thường trong tương lai.

Thưa quý vị, có thể nói, giữa những biến động ngày càng khó đoán của biến đổi khí hậu, rừng ngập mặn Cần Giờ vẫn đang ngày ngày giữ vai trò tấm lá chắn xanh vững chãi, bảo vệ thành phố trước sóng gió thiên tai. Những nỗ lực trong công tác bảo tồn, trồng mới và phục hồi rừng hôm nay chính là sự chuẩn bị cho tương lai, để rừng ngập mặn Cần Giờ không chỉ là lá phổi xanh của TP.HCM mà còn là minh chứng sống động cho sức mạnh của con người khi biết hài hòa cùng thiên nhiên.