Khẳng định vị thế "quả đấm thép"
Ngày 31/12, Hội nghị tổng kết công tác tuần tra, xử lý vi phạm hành chính năm 2025, giải pháp nâng cao hiệu quả tuần tra ngăn chặn IUU năm 2026 của Cục Thủy sản và Kiểm ngư đã diễn ra trong không khí khẩn trương và quyết liệt. Khép lại một năm đầy biến động với thiên tai dị thường, lực lượng Kiểm ngư Việt Nam đã xác lập những kỷ lục mới trong thực thi pháp luật, khẳng định vị thế là "quả đấm thép" trong cuộc chiến chống khai thác IUU, bảo vệ nguồn lợi và chủ quyền biển đảo.
Phát biểu khai mạc hội nghị, ông Nguyễn Phú Quốc, Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư nhận định năm 2025 mà sự phối hợp giữa Kiểm ngư, Biên phòng, Cảnh sát biển và Hải quân đã đạt đến độ "chín", tạo nên thế trận liên hoàn trên biển.
Trước những trăn trở của các địa phương về cơ chế tài chính và định mức kỹ thuật cho tàu thuyền, Phó Cục trưởng Nguyễn Phú Quốc đưa ra thông điệp cởi trói tư duy quản lý: "Mỗi con tàu là một cá thể riêng biệt, có đặc tính kỹ thuật khác nhau, không thể xây dựng một chế độ chung cho tất cả. Địa phương phải tự chủ động xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật cho đội tàu của mình dựa trên các quy định tại Thông tư 02/2020 của Bộ Giao thông Vận tải".
Ông Nguyễn Phú Quốc - Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư yêu cầu các địa phương chấm dứt tình trạng xử lý vi phạm nể nang, thiếu dứt khoát. Ảnh: Hồng Ngọc.
Ông Quốc nhấn mạnh, ngân sách Trung ương chỉ đảm bảo cho tàu Kiểm ngư Trung ương, còn tàu địa phương phải do ngân sách địa phương chi trả. Do đó, các tỉnh cần chủ động căn cứ vào đặc tính kỹ thuật tàu của mình để xây dựng định mức duy tu, sửa chữa, trình UBND tỉnh phê duyệt, tránh tình trạng thụ động chờ đợi hướng dẫn chi tiết cho từng con tàu từ Trung ương.
Về công tác xử lý vi phạm, lãnh đạo Cục yêu cầu các địa phương cần chấm dứt tình trạng xử lý lòng vòng, nể nang. "Đã phát hiện ra vấn đề là phải triển khai xử lý ngay, dứt khoát, đi đúng bản chất sự việc chứ không đổ lỗi cho khách quan", ông Quốc chỉ đạo.
Tiếp nối ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo Cục, ông Kiều Trung Dũng, Quyền Trưởng phòng Nghiệp vụ Kiểm ngư đã trình bày báo cáo chi tiết về kết quả công tác năm 2025, cho thấy công tác thực thi pháp luật năm qua đã có sự chuyển biến rõ rệt về tính nghiêm minh và hiệu quả răn đe.
Ông Kiều Trung Dũng, Quyền Trưởng phòng Nghiệp vụ Kiểm ngư trình bày báo cáo kết quả công tác tuần tra và xử lý vi phạm hành chính năm 2025. Ảnh: Hồng Ngọc.
Cụ thể, đối với lực lượng Kiểm ngư Trung ương (các Chi cục Vùng I, Vùng V), trong năm 2025 đã thực hiện 39 chuyến tuần tra, huy động hơn 700 lượt cán bộ, thuyền viên với 372 ngày bám biển. Kết quả đã kiểm tra gần 1.900 tàu cá, phát hiện và xử phạt 209 trường hợp với tổng số tiền gần 18 tỷ đồng.
Đáng chú ý, tại Chi cục Kiểm ngư Vùng V, số tiền xử phạt tăng tới 411% so với năm 2024, cho thấy sự quyết liệt trong việc xử lý các lỗi vi phạm nghiêm trọng về IUU. Đối với lực lượng Kiểm ngư địa phương, với 21/21 tổ chức đã đi vào hoạt động, lực lượng này đã thực hiện gần 500 chuyến tuần tra, kiểm soát.
Kết quả đã xử phạt gần 600 trường hợp vi phạm với tổng số tiền hơn 33 tỷ đồng. Ông Kiều Trung Dũng cũng thông tin thêm về tình hình tàu cá nước ngoài. Trong năm 2025, lực lượng chức năng đã phát hiện và xua đuổi 28 lượt tàu cá nước ngoài xâm phạm trái phép vùng biển Việt Nam, chủ yếu tại khu vực Vịnh Bắc Bộ, đảm bảo an ninh trật tự trên biển.
Hội nghị đã dành thời gian thảo luận sâu về các thủ đoạn vi phạm mới và khó khăn đặc thù của từng địa phương.
Đại diện TP. Hồ Chí Minh báo cáo về tình trạng gian lận thiết bị giám sát hành trình (VMS) ngày càng tinh vi. Điển hình là vụ việc phát hiện tàu cá BTh-89576-TS tàng trữ tới 19 thiết bị VMS của các tàu khác để gửi tín hiệu giả về bờ. Ngoài ra, lực lượng chức năng TP.HCM cũng đã phối hợp trinh sát tại Đà Nẵng để xử lý các tàu cá Bà Rịa - Vũng Tàu tháo thiết bị VMS, trốn ra vùng biển khác hoạt động.
Đại diện tỉnh An Giang (địa phương mới có biển sau sáp nhập) nêu lên thực trạng khó khăn về cơ sở vật chất. Hiện nay, đội tàu kiểm ngư của tỉnh gồm 6 chiếc, nhưng có những tàu vỏ gỗ và thép đóng từ năm 1994, 1999 đã xuống cấp, hư hỏng, chờ thanh lý. Mặc dù vậy, tỉnh vẫn nỗ lực xử phạt vi phạm hành chính về IUU với số tiền 4,55 tỷ đồng trong năm 2025.
Tỉnh Cà Mau kiến nghị về những bất cập trong quy trình bàn giao hồ sơ xử lý vi phạm giữa các vùng và địa phương, cũng như khó khăn do tàu kiểm ngư công suất nhỏ, khó hoạt động khi biển động.
Nỗ lực gỡ thẻ vàng IUU
Kết luận hội nghị, ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư yêu cầu toàn lực lượng tập trung cao độ cho năm 2026. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là ngăn chặn tình trạng "tàu hậu cần ma" - các tàu cá biến tướng thành tàu chở dầu để tiếp tế nhiên liệu cho tàu khai thác bất hợp pháp.
Lãnh đạo Cục chỉ đạo các địa phương cần tham mưu cho UBND tỉnh áp dụng Nghị định 99/2020/NĐ-CP để xử lý nghiêm hành vi này, xem xét tịch thu phương tiện đối với các trường hợp tàu cá vận chuyển, buôn bán xăng dầu trái phép.
Đồng thời, Cục cũng yêu cầu chấn chỉnh công tác quản lý nhân khẩu, ngư dân tại cơ sở. Chính quyền địa phương cần nắm chắc tình hình, không để xảy ra tình trạng ngư dân đi biển nhiều năm không về mà địa phương không nắm được thông tin, gây khó khăn cho công tác xác minh, điều tra các vụ việc vi phạm vùng biển nước ngoài.
Với những kết quả đã đạt được trong năm 2025 và sự chỉ đạo quyết liệt về cơ chế, phương pháp làm việc, Cục Thủy sản và Kiểm ngư đặt mục tiêu năm 2026 sẽ tạo bước chuyển biến căn bản, góp phần quan trọng vào nỗ lực gỡ cảnh báo "thẻ vàng" của Ủy ban Châu Âu.
