Tạo nền tảng vững chắc hình thành các chuỗi cung ứng nội địa
Trong suốt 10 năm qua (2015-2025), hệ thống chính sách của Việt Nam về phát triển công nghiệp hỗ trợ không ngừng được hoàn thiện, tạo nền tảng vững chắc để hình thành các chuỗi cung ứng nội địa, nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt và hướng đến mục tiêu phát triển xanh, tuần hoàn.
Bước ngoặt chính sách đầu tiên phải kể đến là Nghị định 111/2015/NĐ-CP ngày 3/11/2015. Đây là văn bản đầu tiên quy định rõ về khái niệm công nghiệp hỗ trợ và các ngành công nghiệp hỗ trợ được ưu tiên.
Ngành hàng dệt may đứng trước yêu cầu phải chuyển đổi xanh. Ảnh minh họa.
Theo đó, có 6 nhóm ngành (dệt may; da giày, điện tử; sản xuất, lắp ráp ô tô; cơ khí chế tạo; sản phẩm công nghiệp hỗ trợ cho công nghiệp công nghệ cao) với 55 loại sản phẩm công nghiệp hỗ trợ được hưởng cơ chế ưu đãi về đầu tư, tín dụng, đào tạo nhân lực. Nghị định mở đường cho hàng loạt doanh nghiệp nội địa tiếp cận chính sách ưu đãi và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn FDI.
Tiếp đó, Nghị quyết 115/NQ-CP năm 2020 đánh dấu giai đoạn chuyển số và mở rộng quy mô của ngành công nghiệp hỗ trợ. Nghị quyết đã đưa ra những mục tiêu cụ thể và nhiều chính sách mới tạo nên cú hích lớn cho công nghiệp hỗ trợ và công nghiệp chế biến, chế tạo. Đặc biệt, Nghị quyết quy định cấp bù chênh lệch lãi suất tối đa 5%/năm cho các doanh nghiệp vay vốn trung và dài hạn để sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ưu tiên phát triển - một chính sách hiếm có, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Chính phủ trong hỗ trợ doanh nghiệp.
Để tiếp sức cho doanh nghiệp tái đầu tư, đổi mới công nghệ và nâng cao năng lực sản xuất. Tháng 6/2021, Chính phủ ban hành Nghị định 57/2021/NĐ-CP bổ sung ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các dự án sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ đáp ứng tiêu chí cụ thể.
Một dấu mốc quan trọng khác là Quyết định 71/QĐ-TTg ngày 17/1/2024 sửa đổi, bổ sung Quyết định 68/QĐ-TTg (năm 2017) phê duyệt Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ giai đoạn 2016-2025. Quyết định này mở rộng phạm vi doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ được hưởng chính sách hỗ trợ. Tăng cường nguồn lực tài chính trực tiếp cho hoạt động phát triển doanh nghiệp: Đào tạo và nâng cao năng lực quản lý, kỹ thuật, chất lượng, Tư vấn cải tiến sản xuất, đổi mới công nghệ, áp dụng tiêu chuẩn quốc tế (ISO, IATF, ESG...). Hỗ trợ xây dựng và vận hành các Trung tâm kỹ thuật công nghiệp hỗ trợ vùng, giúp doanh nghiệp tiếp cận chuyên gia và công nghệ mới….
Bên cạnh đó, Quyết định 71 còn tăng vai trò của Bộ Công Thương trong điều phối, kết nối; Khuyến khích địa phương chủ động phát triển công nghiệp hỗ trợ riêng, bố trí ngân sách địa phương để phối hợp triển khai cùng Bộ Công Thương. Các nội dung hỗ trợ đổi mới công nghệ, chuyển đổi số, nâng cao năng lực quản lý chất lượng trong Quyết định 71 được coi là bước đệm quan trọng để doanh nghiệp tiến tới tiêu chuẩn xanh, tuần hoàn.
Mới đây, Chính phủ cũng ban hành Nghị định 205/2025/NĐ-CP (có hiệu lực từ 1/9/2025), sửa đổi, bổ sung Nghị định 111, nhấn mạnh yếu tố chuyển đổi xanh và chuyển đổi số trong hoạt động công nghiệp hỗ trợ. Nghị định mở rộng đối tượng được hỗ trợ sang các doanh nghiệp ứng dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng, sử dụng vật liệu tái chế, giảm phát thải CO₂, đồng thời bổ sung ưu đãi tín dụng xanh, hỗ trợ đổi mới thiết bị, đào tạo nhân lực quản lý xanh và tư vấn chứng nhận tiêu chuẩn ESG.
Công nhân Công ty TNHH Pegatron tại Hải Phòng trong ca sản xuất. Ảnh: Duy Thính.
Hướng tới công nghiệp hỗ trợ xanh và tuần hoàn
Từ định hướng chung của Chính phủ, nhiều địa phương đã xây dựng kế hoạch hành động cụ thể. Bắc Ninh, Hà Nội, TP.HCM, Đồng Nai, Hải Phòng... là những địa phương tiên phong với chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ gắn với kinh tế xanh.
Tại Bắc Ninh, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch phát triển ngành công nghiệp bán dẫn và công nghiệp hỗ trợ xanh đến năm 2030, tập trung hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi công nghệ sạch, áp dụng năng lượng tái tạo trong sản xuất linh kiện điện tử.
TP.HCM triển khai Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ đến năm 2030, đồng thời tập trung xây dựng khu công nghiệp theo mô hình khu công nghiệp sinh thái. Doanh nghiệp tham gia chương trình được hỗ trợ 50% chi phí tư vấn chuyển đổi xanh, 70% chi phí chứng nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế.
Đà Nẵng định hướng phát triển “cụm công nghiệp hỗ trợ công nghệ cao” gắn với khu công nghệ thông tin tập trung, phấn đấu đến năm 2030 có ít nhất 100 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ đạt chứng nhận ISO 14001 về quản lý môi trường.
Theo ông Nguyễn Ngọc Thành, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương), các chính sách đang chuyển mạnh từ hỗ trợ sản xuất linh kiện sang hỗ trợ năng lực xanh hóa và kết nối chuỗi giá trị quốc tế. Điều này phù hợp với xu hướng toàn cầu khi các tập đoàn FDI đều yêu cầu nhà cung ứng phải đạt chuẩn ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị).
