Dự án Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi) được kỳ vọng sẽ hoàn thiện hành lang pháp lý, bảo vệ tối ưu quyền lợi người gửi tiền và đảm bảo ổn định hệ thống tài chính quốc gia.
Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, sáng 23/10, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra Dự án Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi).
Củng cố “tấm lá chắn” cho người gửi tiền
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng trình bày Tờ trình Dự án Luật. Ảnh: Quochoi.vn
Trình bày Tờ trình Dự án Luật, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết, việc sửa đổi Luật Bảo hiểm tiền gửi (BHTG) nhằm thể chế hóa đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là các nhiệm vụ được nêu tại Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị và Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật của Quốc hội khóa XV.
Sau 12 năm thi hành, Luật BHTG năm 2012 đã bộc lộ nhiều bất cập, trong khi Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) được thông qua ngày 18-1-2024 đặt ra yêu cầu cấp thiết phải sửa đổi để bảo đảm tính thống nhất, tạo cơ sở pháp lý cho BHTG Việt Nam (BHTGVN) thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ mới.
“Mục tiêu cốt lõi là xây dựng hành lang pháp lý rõ ràng, củng cố ‘tấm lá chắn’ để bảo vệ tốt hơn quyền lợi người gửi tiền, đồng thời duy trì ổn định hệ thống tổ chức tín dụng (TCTD), góp phần đảm bảo an ninh, an toàn xã hội”, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh.
Theo Tờ trình của Chính phủ, việc xây dựng Luật bám sát bốn nguyên tắc: thể chế hóa chủ trương của Đảng, kế thừa quy định còn phù hợp, đảm bảo đồng bộ pháp luật (đặc biệt với Luật Các TCTD), và tham khảo kinh nghiệm quốc tế phù hợp với thực tiễn Việt Nam.
Bổ sung nhiều quyền và cơ chế mới cho BHTG Việt Nam
Dự thảo Luật gồm 8 chương, 42 điều; trong đó sửa đổi, bổ sung 26 điều, thêm mới 7 điều, bãi bỏ 4 điều và giữ nguyên 9 điều. Điểm nhấn của dự thảo là tăng cường vai trò, năng lực và tính linh hoạt của BHTGVN.
Các ĐBQH tham dự phiên họp. Ảnh: Quochoi.vn
Chính phủ đề xuất bổ sung nhiều quyền và nghĩa vụ cho tổ chức BHTG, như: Kiểm tra TCTD tham gia BHTG theo kế hoạch của Ngân hàng Nhà nước (NHNN); Quyền vay đặc biệt từ NHNN hoặc vay, tiếp nhận hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, các TCTD, hoặc tổ chức khác có bảo lãnh của Chính phủ; Quyền cử nhân sự quản lý, điều hành tại Quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) được kiểm soát đặc biệt.
Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề nghị làm rõ giá trị pháp lý của kết quả kiểm tra do tổ chức BHTG thực hiện, đồng thời tăng cường cơ chế chia sẻ thông tin, phối hợp với các cơ quan thanh tra, giám sát. Ủy ban cũng yêu cầu phân biệt rõ điều kiện Tổ chức BHTG được tiếp nhận hỗ trợ từ ngân sách hay vay đặc biệt của NHNN, và ranh giới nhiệm vụ giữa BHTGVN với Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam trong quản lý, điều hành QTDND.
Một nội dung được quan tâm là quy định linh hoạt về phí BHTG và hạn mức chi trả. Theo đó, Thống đốc NHNN được giao quyền quyết định mức phí, áp dụng phí đồng hạng hoặc phân biệt dựa trên rủi ro, phù hợp với đặc thù hệ thống TCTD từng thời kỳ.
Dự thảo cũng bổ sung quy định tạm hoãn nộp phí đối với TCTD được kiểm soát đặc biệt, và cho phép Thống đốc NHNN quyết định chi trả vượt trần (bằng toàn bộ khoản tiền gửi) trong “trường hợp đặc biệt” để đảm bảo an toàn hệ thống và trật tự xã hội.
Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật. Ảnh: Quochoi.vn
Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị nghiên cứu kỹ lưỡng cơ chế tính phí, có lộ trình áp dụng phí phân biệt dựa trên mức độ rủi ro, đồng thời cụ thể hóa tiêu chí phân loại TCTD. Với việc chi trả vượt hạn mức, Ủy ban đề nghị làm rõ căn cứ xác định “trường hợp đặc biệt” và quy trình phê duyệt minh bạch, có sự tham gia của NHNN và Bộ Tài chính.
Dự thảo Luật cũng mở rộng phạm vi đầu tư vốn của tổ chức BHTG, bao gồm mua bán trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi, hoặc gửi tiền tại ngân hàng thương mại có vốn nhà nước hoặc doanh nghiệp nhà nước chi phối.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính lưu ý cần đánh giá đầy đủ rủi ro, chỉ thực hiện đầu tư khi đảm bảo năng lực và dự phòng cho hoạt động cốt lõi, đồng thời làm rõ vai trò của NHNN với tư cách đại diện chủ sở hữu nhà nước trong quyết định danh mục và cơ cấu đầu tư.
Đẩy mạnh phân cấp, tăng tính chủ động
Dự thảo thể hiện rõ chủ trương phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, trong đó: Chuyển thẩm quyền từ Chính phủ/Thủ tướng sang Thống đốc NHNN đối với việc quy định hạn mức bảo hiểm, phí BHTG, và cho vay đặc biệt với BHTGVN; Phân cấp nhiệm vụ từ NHNN sang tổ chức BHTG trong việc kiểm tra TCTD theo kế hoạch.
Theo đánh giá, việc phân cấp này giúp tăng tính chủ động, linh hoạt trong điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động BHTG.
Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: Quochoi.vn
Dự án Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi) được xem là bước tiến quan trọng nhằm củng cố “lưới an toàn” tài chính quốc gia. Tuy nhiên, như Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính nêu rõ, các nội dung về cơ chế tài chính, giá trị pháp lý của hoạt động kiểm tra, và tiêu chí “trường hợp đặc biệt” vẫn cần được Quốc hội tiếp tục làm rõ.
Khi được hoàn thiện và ban hành, Luật kỳ vọng sẽ giúp BHTGVN trở thành công cụ chủ động, hiệu quả trong bảo vệ người gửi tiền, góp phần củng cố niềm tin và sự ổn định của hệ thống tài chính - ngân hàng Việt Nam.
